بخشی از مقاله
چکیده
این مطالعه با هدف بررسی تغییرات غلظت کل Ni و Cr و توزیع آن در اجزای اندازه ذرات - شن، سیلت و رس - خاک های تشکیل شده از سنگهای اولترابازیک غرب مشهد انجام شد. بدین منظور سه خاکرخ در شانه شیب، شیب پشتی و پای شیب یک کاتنا واقع در غرب مشهد حفر شد. غلظت عناصر Ni و Cr توسط تیزاب سلطانی عصارهگیری و توسط دستگاه جذب اتمی اندازه گیری شد. مقدار کل Ni از 52/6 تا 312/5 و Cr از 35/2 تا 135/3 میلیگرم بر کیلوگرم متغیر بود.
غلظت Ni و Cr تابعی از عمق خاک بود و با فزایش عمق میزان آنها افزایش یافت؛ همچنین، غلظت هر دو عنصر از شانه شیب به سمت پای شیب روند افزایشی داشت. علاوه بر این نتایج این مطالعه نشان داد که توزیع Ni و Cr در بخشهای مختلف خاک تقریبا یکسان است اما با توجه به این که رس کمترین حجم بافت خاک را شامل میشود، بخش شن و سیلت بیشترین مقدار Ni و Cr را به خود اختصاص میدهند.
-1 مقدمه
امروزه آلودگی خاکها به فلزات سنگین با منشأ طبیعی و زمینشناسی مورد توجه قرار گرفته است. تجمع عناصر سنگین در خاکهای با مواد مادری شامل این عناصر، ثمره فرآیندهای هوادیدگی و خاکسازی میباشد . - Nael et al. 2009 - علیرغم تفاوتهایی که در رفتار عناصر سنگین از لحاظ تحرک و قابلیت جذب آنها در خاک وجود دارد، در اغلب موارد، میزان خروج آنها از طریق آبشویی و یا جذب بوسیله گیاهان نسبت به میزان ورود آنها به خاک بسیارکمتر است. این امر موجب انباشته شدن تدریجی عناصر در خاک میشود. روند انباشت عناصر سنگین در خاک بسیار کند میباشد و اثرات آن پس از دهها سال قابل تشخیص است.
فرآیند انباشت عناصر تقریبا یک فرآیند برگشتناپذیر است که در درازمدت موجب کاهش کیفیت خاک و در نهایت تخریب اراضی کشاورزی میشود - شهبازی و همکاران . - 1391 سنگهای اولترابازیک بهدلیل داشتن مقدار زیادی از عناصر سنگین Ni، Cr، Co و Mn، میتوانند در اثر هوادیدگی و فرآیندهای پدوژنیک این عناصر را آزاد کنند و مشکلات زیستمحیطی فراوانی را بهوجود آورند . - Raous et al. 2013 - میزان Ni و Cr در این سنگها بهترتیب تا 2059 و 1760 میلیگرم بر کیلوگرم گزارش شده است بهطوری که Ni و Cr میتوانند از این سنگها آزاد شده و بهترتیب تا مقادیر 2507 و 3160 میلیگرم بر کیلوگرم در محیط خاک برسند.
- Chardot et al. 2007 - در مطالعات پیرامون مواد مادری اولترابازیک و فرآیندهایی که باعث انباشت خاک از فلزات سنگین میگردد، عموما توجه کمتری به تجمع این عناصر در بخشهای مختلف خاک - شن، سیلت و رس - و خطرات زیستمحیطی حاصل از آن شده است. در این مطالعات غالبا بخشبندی شیمیایی بررسی میشود - Cheng et al. 2011 - و حرکت این عناصر در بخشهای فیزیکی خاک در نظر گرفته نمیشود.
همچنین در این پژوهشها تغییرات عناصر سنگین در مناطق با اقلیم خشک نادیده گرفته شده است. از سوی دیگر، با علم بر این که مواد مادری یک عامل مستقل در مراحل اولیه تشکیل خاک است اما در اثر گذشت زمان و پیشرفت هوادیدگی، تغییراتی در خاک ایجاد میشود که بیشتر تحت اقلیم و توپوگرافی تعیین میشود و کمتر توسط مواد مادری کنترل میشود. از اینرو، بررسی تغییرات عناصر سنگین در طول یک کاتنای اولترابازیک تحت اقلیم خشک میتواند ویژگیهای تازهتری از رفتار این مواد مادری در محیط خاک را توضیح دهد. بنابراین، پژوهش حاضر در راستای اهداف زیر، در غرب مشهد انجام پذیرفت:
- 1 تعیین مقدار کل عناصر Ni و Cr در خاکهای حاصل از کاتنای اولترابازیک
- 2 بخشبندی فیزیکی Ni و Cr در اجزای اندازه ذرات - رس، سیلت و شن - بر یک کاتنای اولترابازیک
-2 مواد و روشها
پس از بررسی نقشههای زمینشناسی، سه خاکرخ در طول یک کاتنای هورنبلندیت، مورد مطالعه قرار گرفت - شکل . - 1 پس از تشریح خاکرخها، از تمام افقهای آنها نمونهبرداری شد.
