بخشی از مقاله
چکیده
میزان بالاي مصرف انرژي در ایران در کمتر از دو دهه به سه برابر افزایش پیدا کرده است، که به علت اتکا به روش هاي سنتی، عدم اصلاح و نوسازي ساختار قدیمی، نبود فرهنگ بهینه سازي مصرف انرژي و عدم آگاهی غالب مدیران و مسئولان سازمان ها با مدیریت بهینه سازي مصرف انرژي همچنان مصرف انرژي در ایران از رشدي حدود % 10 برخوردار است. بالاترین سهم مصرف انرژي در بین بخش ها مربوط به بخش خانگی و تجاري با حدود % 41/9 از کل مصرف انرژي می باشد - ترازنامه انرژي سال - 1387، به عبارتی مصرف انرژي در این بخش در ایران تقریبا 4 تا 5 برابر بیشتر از استانداردهاي کشورهاي اروپائی است - ترازنامه سال 1393 وزارت نیرو بخش ساختمان و تجهیزات انرژي خانگی - .
هدف از ارائه این مقاله استفاده از دانش و مهارت هاي لازم به منظور پیاده سازي سیستم هاي مدیریت انرژي در ساختمان هاي تجاري به منظور کاهش مصرف انرژي در سیستم هاي تهویه مطبوع می باشد. شناسایی علل ناکارآمد بودن روش هاي مدیریتی توسط مدیران و دیگر ذي نفعان در ساختمان هاي تجاري جنوب کشور شامل شهرستان بندرعباس، جزیره قشم و دیگر استان هاي کشور که داراي شرایط آب و هوایی گرم و مرطوب 52 - درجه سانتیگراد و % 85 رطوبت - می باشند مورد مطالعه قرار گرفته است. با توجه به گسترش احداث ساختمان هاي تجاري در جنوب کشور و نیاز به درست مصرف کردن انرژي به خصوص در بخش سیستم هاي تهویه مطبوع مرکزي استفاده از استانداردهاي سیستم هاي مدیریت انرژي بین المللی به منظور ایجاد بهبود مستمر توسط مدیران و کارکنان این نوع ساختمان ها الزامی می باشد.
مصرف برق سیستم هاي تهویه مطبوع در مناطق گرم و مرطوب حدود % 60 از کل مصرف برق این نوع ساختمان ها می باشد که با اجراء موثر سیستم هاي مدیریت انرژي این مقدار را می توان % 10 تا % 40 کاهش داد. اکثر مراکز تجاري، تفریحی و اقامتی که در طی دهه گذشته بنا شده اند یا در دست احداث می باشند با زیربنایی بیش از 50,000 تا 80,000 متر مربع می باشند و نیاز به 3 الی 4 مگاوات برق در تهویه مطبوع دارند. از این رو دستیابی به کاهش حدود % 25 مصرف انرژي در سیستم هاي تهویه مطبوع می تواند تاثیر به سزایی در کاهش مصرف انرژي و گازهاي گل خانه اي داشته باشد.
کلمات کلیدي- مدیریت انرژي؛ تهویه مطبوع؛ هزینه؛ صرفه جویی
مقدمه
میزان مصرف انرژي در جهان در هر دهه به دو برابر افزایش می یابد و پیش بینی شده است که طی سال هاي 2001 تا سال 2025، روند مصرف انرژي در جهان به میزان % 45 افزایش خواهد یافت. جالب توجه اینکه در این چشم انداز بیشترین میزان مصرف انرژي به کشورهاي در حال توسعه اي مثل ایران اختصاص دارد. سرانه مصرف و اتلاف انرژي در ایران فوق العاده زیاد و سرسام آور است. آمارها حاکی از آن است که مصرف فرآورده هاي نفتی در ایران در کمتر از دو دهه به 3 برابر افزایش پیدا کرده است و متوسط مصرف سالانه انرژي در ایران از رشدي حدود % 10 برخوردار است. مهمترین عواملی که در این خصوص مزید بر علت شده و موجب شده تا سرانه مصرف و اتلاف انرژي در کشور ما چنین روندي به خود بگیرد را می توان، اتکا به روش هاي سنتی، استفاده از فناوري هاي قدیمی در صنایع، عدم اصلاح و نوسازي ساختار قدیمی، فراوانی و ارزان بودن قیمت سوخت و منابع فسیلی، نبود فرهنگ بهره وري و بهینه سازي مصرف انرژي، عدم اطلاع رسانی و آموزش هاي مناسب، عدم آگاهی و آشنا نبودن غالب افراد با مدیریت بهره وري و بهینه سازي انرژي و ... نام برد.
از آنجایی که بالاترین سهم مصرف انرژي در بین بخش ها مربوط به بخش خانگی و تجاري با حدود % 41/9 از کل مصرف انرژي می باشد - تراز نامه انرژي سال - 1387 و این سهم در سال هاي اخیر همچنان رو به افزایش بوده است. و این رشد از سال 1375 الی 1386 بیش از % 65 رشد داشته - بیگی دبیر کمیته ملی انرژي اولین سمینار بررسی بهره وري انرژي در ساختمان - لذا ایجاد کمیته هایی در بخش ساختمان با استفاده از دانش ها و مهارت هاي سیستم هاي مدیریت انرژي بسیار منطقی و اقتصادي به نظر می رسد. به این منظور سازمان بهینه سازي مصرف سوخت براي فعالیت هایی از سال 1385در بخش ساختمان و مسکن آغاز به کار کرد. بر اساس مطالعات انجام یافته مصرف انرژي در بخش ساختمان هاي ایران و کشورهاي اروپایی در هر متر مربع به ترتیب معادل 30 و 6 متر مکعب گاز طبیعی است. به عبارتی مصرف انرژي این بخش در ایران تقریبا 4 تا 5 برابر بیشتر از استانداردهاي کشورهاي اروپایی است. - ترازنامه سال 1393وزارت نیرو بخش ساختمان و تجهیزات انرژي بر خانگی - .
مدیریت انرژي مجموعه روش ها و اقداماتی است که در سیستم هاي مختلف با هدف مصرف صحیح انرژي، بهبود بازدهی و به حداکثر رساندن منافع یا کاهش هزینه ها انجام می شود و شامل ابزارهایی است که براي حصول اطمینان ار مصرف حداقل مقدار انرژي براي فعالیت هاي جاري، طراحی شده و اجرا می شود. استقرار مدیریت انرژي و انجام ممیزي انرژي به طور مستمر از اقدامات موثر براي تحقق توسعه پایدار است. اهداف ما بررسی دانش و مهارت هاي لازم جهت پیاده سازي سیستم هاي مدیریت انرژي در ساختمان هاي تجاري به منظور کاهش مصرف انرژي در سیستم هاي تهویه مطبوع، شناسائی علل ناکارآمد بودن روش هاي مدیریت انرژي توسط مدیران و دیگر ذي نفعان در ساختمان هاي تجاري جنوب کشور، تهیه اطلاعات وشناسائی ابزارها و مهارت هاي مدیریتی به منظور آگاهی داشتن مدیران و صاحبان پروژه ها با رویکرد کاهش مصرف انرژي جهت کنترل مصرف و بهبود عملکرد انرژي، آماده نمودن تیم مدیریت انرژي جهت آشنائی، آموزش و استفاده از چشم انداز، استراتژي ها، اهداف و برنامه ریزي هاي سیستمی مدیریت انرژي، اثبات تاثیرگذاري و اهمیت استفاده از دانش هاي سیستم هاي مدیریت انرژي در کاهش هزینه هاي انرژي و آسیب هاي زیست محیطی، افزایش طول عمر تجهیزات تهویه مطبوع در ساختمان هاي تجاري و رضایت مندي بیشتر کاربران می باشد.
با توجه به گسترش صنعت احداث ساختمان هاي تجاري در جنوب کشور و نیاز به بهینه مصرف کردن انرژي برق بخصوص در بخش سیستم هاي تهویه مطبوع مرکزي این نوع ساختمان ها مانند: مراکز تجاري و تفریحی به منظور حفظ کیفیت هواي داخل این فضاها، استفاده از دانش و مهارت هاي سیستم مدیریت انرژي به منظور کاربردي کردن و آموزش آن به دیگر ذي نفعان شامل صاحبان، سرمایه گذاران، مدیران بخش فنی مهندسی، مالی و دیگر کاربران الزامی می باشد و لذا در این مطالعه و بررسی باید به ارائه روش هاي سیستم هاي مدیریت انرژي با استفاده از دانش، مهارت ها، تکنیک ها و روش ها در راستاي شناسائی مدل هاي مورد نظر حرفه اي پرداخت تا بتوان با این اقدامات به روش هاي بهبود مستمر جهت کاهش مصرف انرژي دست یافت.
مدیریت انرژي یک فرصت قابل توجه براي کاهش مصرف انرژي در سازمان ها می باشد تا سودمندي افزایش یافته و حفظ شود. بخش هاي صنعتی و تجاري به طور مشترك حدود % 60 از انرژي جهانی را مصرف می کنند. سازمان ها در این بخش می توانند به وسیله اجراي موثر یک سیستم مدیریت انرژي مصرف انرژي را % 10 تا % 40 کاهش دهند. مفهوم و محتواي سیستم هاي مدیریت انرژي بر اصول طرح - اجرا - ارزیابی - اصلاح - PDCA - استوار است، چرخه مدیریت توسط دکتر ادوارد دمینگ توسعه یافته و به عنوان یک اساس و پایه براي بسیاري از سیستم هاي مدیریتی و استانداردهاي سراسر جهان استفاده می شود. شکل 1 چگونگی استفاده از روند PDCA را در راستاي بهبود مستمر نشان می دهد. سیستم هاي مدیریت انرژي مجموعه اي از فرآیندها، مراحل و ابزارهاي طراحی شده به منظور استفاده کارکنان در تمام سطوح داخل یک سازمان در مدیریت مصرف انرژي براي پیشرفت مداوم و اساسی می باشد و کل سازمان ها می توانند به طور سیستماتیک از این ابزار مدیریتی استفاده نمایند.
