مقاله در مورد بتن پلیمری

بخشی از مقاله

بتن پلیمری

پليمر چيست؟
اوّلين سؤالي كه در ذهن خواننده پس از شنيدن نام بتن پليمري نقش مي بندد اين است كه پليمر ( Polymer ) چيست ؟ براي پاسخ به اين سؤال بهتر است اوّل با مونومر ( Monomer ) آشنا شويم :
دائره المعارف بريتانيكا در مورد مونومر چنين مي گويد :
“ مولكولي از هر دسته تركيبات ( ا‌غلب ارگانيك )‌ كه مي تواند با مولكول هاي همانند خود يا از نوع ديگر واكنش دهد و تشكيل مولكول هاي بسيار بزرگ يا پليمر را بدهد . خاصيّت و ويژگي اساسي مونومر چندگانه واكنش دادن آن است ، مونومر داراي قابليّت شكل دادن تركيبات شيميايي با حدّاقل دو مولكول مونومر ديگر است ، …..”

با توجّه به آنچه گفته شد مي توان متوجّه شد كه مونومر همانند حلقه هاي يك زنجير است و پليمر خود زنجير است ، در واقع بايد بتوان يك پليمر را به مونومرها با ضريب صحيح تقسيم كرد ، لزومي ندارد كه يك مونومر ، عنصر باشد ، در واقع مونومر مولكولي است كه از تكرار آن پليمر به دست مي آيد و داراي وزن مولكولي كمي مي باشد . بد نيست بدانيم كه معادل فارسي مونومر ، تكپار ، و معادل فارسي پليمر ، بَسپار است .

بتن پليمري قرن بيستم را به حق بايد قرن پليمر ها نيز دانست ، محصولات پليمري از لحاظ حجمي در سال 1990 بر حجم محصولات آهني فايق آمد و پيش بيني مي شود كه در قرن حاضر ، از لحاظ وزن نيز بالاتر رود . صنايع ساختمان بزرگترين مصرف كننده موادّ پليمري ، 25 تا 30 درصد از كلّ پليمر ها را مصرف مي كند .
يكي از مواردي كه در ساختمان به وفور استفاده مي شود بتن است . اين مادّه به دليل هزينه پايين توليد ، راحتي استفاده و استحكام فشاري ، يكي از موادّ پرمصرف در سازه هاست ولي به دليل نقايصي كه دارد ( نقايصي چون : 1 – تخريب يخ زدگي و ذوب 2 – تخريب پذيري توسّط موادّ شيميايي خورنده 3 – استحكام كششي كم 4- ديرپخت بودن و …. ) همزمان با توليد اين مادّه ، تركيب آن با فولاد ( مسلّح كردن بتن )‌ و ايجاد خاصيّت تاب خمشي مطرح شد و از همان موقع ، استفاده از موادّ و تركيبات شيميايي ، براي بهبود خواصّ آن مورد توجّه قرار گرفت . حاصل

تحقيقياتي كه در اين زمينه صورت گرفت اين نتيجه را در بر داشت كه جايگزيني مناسبي ، با موادّ پليمري انجام شده است و با به كارگيري آنها به روش هاي مختلف ، خواصّ بتن ارتقا مي يابد . ( اين تحقيقات بيشتر در ژاپن ، آمريكا و روسيه انجام شده است ) . در اين رابطه خانواده بتن هاي پليمري ، بهترين خاصيّت ها را از خود نشان دادند . خواصّ اين نوع بتن ، برتر از بتن هاي سيماني بود و گاهي خواصّ

منحصر به فردي از خود نشان مي دهد . با توجّه به ‌نياز بيشتر به استحكام در سازه ها و برتري هاي اين نوع بتن ، بتن پليمري مورد علاقه دانشمندان واقع شد و با وجود آنكه مدّت زيادي از اختراع آن نمي گذرد و عليرغم قيمت بالايي نيز كه داراست مورد استقبال روزافزون قرار گرفته است . بتن هاي پليمري از حدود سال 1950 وارد بازار شده اند و پيش بيني مي شود در طيّ دهه پيش رو ، مصرفشان 10 برابر شود . كاربرد اين نوع پليمرها به دو شاخه استفاده جامد و استفاده غير جامد تقسيم مي شود .

در حالت جامد محصولات پليمري به جاي فولاد جايگزين مي شوند و بتن را مسلّح مي كنند كه در اين حالت ، پليمر به صورت رشته ، شبكه و يا ميلگرد در بتن استفاده مي شود . در حالت غير جامد با تزريق پليمر هاي پودري و مايع ، در دوام بتن بهبود حاصل مي شود .
در كشور ما كار خاصّي روي بتن پليمري صورت نگرفته است و هنوز در سطح يك موضوع تحقيقاتي براي دانشجويان

باقي مانده است ، موضوعي كه منابع تحقيق آن نيز غالباً خارجي هستند .
بتن هاي پليمري ( Polymer Concrete ) حالت جامد : اكثر موادّ و مصالح طبيعي به دليل ناپيوستگي هاي سطحي و تركيباتي كه در خود دارند ، داراي مقاومت لازم براي تحمّل
تنش هاي زياد نيستند و لازم است تا با موادّ ديگري مسلّح شوند . دانشمندان به دنبال موادّي هستند كه در ضمن مسلّح كردن بتن ، داراي وزن كمتر ، مقاومت بيشتر در برابر عوامل جوّي ، رفتار بهتر در بارگذاري هاي متناوب باشد و بتواند مقاومت خود را در دماهاي بالا مثل دماي كوره حفظ كند و …..از اين قبيل.

يكي از مشهورترين اين مصالح ، كامپوزيت هاي پليمري مي باشند . اوّلين باري كه كامپوزيت ها در بنا استفاده شد در زمان جنگ جهاني دوّم بود . در آن زمان بر روي ساختمان هايي كه بايد رادار نصب مي كردند ، استفاده از سازه هاي فلزّي و يا حتّي بتن آرمه ، مشكل ايجاد مي كرد ، با مسلّح كردن بتن توسّط كامپوزيت هاي بتني ، اين مشكل برطرف شد . همچنين در همان بحبوحه جنگ بعضي از قسمت هاي هواپيماهاي جنگي را از پلي استرهايي كه با رشته هاي شيشه تقويت شده بودند
مي ساختند .
در ساختمان هاي مسكوني از كامپوزيت هايي با فيبر شيشه اي يا پلي استر استفاده مي شد . (‌ سازه كامپوزيتي GPR ) ، دو ساختمان استثنايي با سازه كامپوزيتي ساخته شده است كه يكي سازه گنبدي شكل در بن غازي (‌ 1968 )‌ و ديگري سقف فرودگاه دبي ( 1972 )‌ است كه تأثير محسوسي بر استفاده از اين نوع سازه ها داشته است .

اكثر اين سازه ها داراي سازه اصلي بتن مسلّح بود و براي ساخت پانل ها از GPR (Glass Polymer Reinforced ) بهره مي برد ، همانند سازه قوسي فضاكار زمين فوتبال شهر منچستر (‌1980 ) ، مهمّترين كاربردهاي GPR به قرار زير است :
1- ساختمان هايي كه تحت اثر خوردگي شديد هستند .
2- سازه هاي پيشرفته رادارها .
3- ساختمان هايي كه كنترل كيفيّت آنها مهم است .
4- ماهواره ها .

5- آنتن هاي بزرگ .
مهمّ ترين دلايل افزايش استفاده از كامپوزيت ( Composite ) :
1 – وزن كم 2- قابليّت ايجاد معماري هاي زيبا 3- مقاومت در برابر شرايط جوّي 4- خواصّ ضدّ خوردگي
5 – وجود سازه هايي كه در آنها نبايد از فلز استفاده كرد .
امروزه بسياري از پل هاي بتن آرمه به دليل وجود كلر در آب دريا ، تخريب شده اند كه بتن پليمري اين نقيصه را ندارد و خورده نمي شود ، محصولات پليمري در حالت جامد بيشتر به صورت ميلگرد و شبكه مورد استفاده قرار مي گيرند .
انواع بتن هاي پليمري ( حالت غير جامد ) : پيش از بيان انواع بتن هاي پليمري لازم است با فرآيند پليمريزاسيون بيشتر آشنا شويم :

پليمريزه شدن : از اتّصال واحد هاي مونومر به يكديگر ، رشته يا شبكه هاي مولكولي سطحي يا فضايي
تشكيل مي شود كه داراي وزن مولكولي بالايي هستند و به آنها پلي مر مي گويند ، اين فرآيند را پليمريزه شدن مي گويند .
انواع بتن هاي پليمري بدين قرارند :
1- بتن هاي باردار شده توسّط پليمر ( PIC ) : شامل بتن پورتلند پيش ريخته شده است كه توسّط يك سيستم مونومري باردار گرديده است (‌ آماده واكنش است )‌ و متعاقباً در محلّ ، پليمريزه مي شود .

2- بتن هاي پليمر – سيمان (PCC) : شامل يك مونومر است كه به مخلوط آبي بتن تازه افزوده مي شود و متعاقباً در محلّ، پليمريزه مي شود .
3- بتن هاي پليمري (PC) : شامل يك سيستم مخلوط از سنگريزه ( Aggregate ) و پركننده ( Filler ) در مونومر مي باشد كه متعاقباً در محلّ ، پليمريزه مي شود .
4- بتن هاي پليمر – گوگرد (PSC ) : شامل يك سيستم مخلوط از بتن هاي گوگردي است كه توسّط پليمر ها اصلاح خواصّ پيدا كرده باشد .
نحوه توليد بتن پليمري (‌حالت غير جامد ) : بتن هاي پليمري از 80 تا 95 درصد پركننده هاي معدني و گاهي آلي تشكيل شده اند و حدود 5 تا 20 درصد بايندر پليمري نيز
بتن را نگاه مي دارد ( بايندر ( Binder ) به معناي پيوند دهنده يا متّصل كننده است و منظور همان محلول مونومر است كه پس از فرآيند پليمريزاسيون بتن را نگاه مي دارد ) ، خواصّ بتن هاي پليمري برتر از بتن هاي سيماني است .

با انتخاب : الف ) بايندر مناسب ب) نوع و ميزان مناسب پركننده ج ) به كار بردن افزودني هاي مناسب
مي توان طيف وسيعي از بتن هاي پليمري را با خواصّ فيزيكي ، مكانيكي ، ديناميكي ، الكتريكي ، حرارتي ، شيميايي ، تزئيني و … تهيّه كرد . در صورتيكه اين طيف وسيع براي بتن هاي سيماني وجود ندارد . از مجموعه موادّ رايج به عنوان بايندر پليمري سه نوع رايج ترند كه عبارتند از : 1 – اپوكسي ( Epoxy ) 2- پلي استر 3 – پلي يورتان

از پركننده هاي رايج نيز دو نوع رايج ترند كه عبارتند از : 1 – سيليس (Silica) 2- كربنات كلسيم
بر اساس آزمايش هايي از نوع برزيلي ، نتايج زير حاصل شد :
1 – نمونه هاي بتن پليمري با بايندر اپوكسي و پلي استر ، استحكاك بالاتري دارند .
2- نمونه هاي بتن پليمري با بايندر پلي يورتان ، ازدياد طول بسيار زيادي دارند . ( تعريف اپوكسي و …. در همين مقاله گفته خواهد شد . )
بايندر هاي پليمري 90% كلّ قيمت بتن را شامل مي شوند . با وجود اين ، قيمت بتن هاي پليمري ، بسيار كمتر از
پلاستيك هاست . انتخاب مناسب بايندر و پر كننده مناسب ، مي تواند سبب هر يك از حالات زير شود :
1 – بتن هايي با دي الكتريك بالا 2 – برعكس بتن هايي با هدايت الكتريكي بالا 3 – قطعاتي مناسب براي ايجاد خلاء و ..
تغيير خواصّ بتن پليمري بر حسب تغيير پركننده ها : پركننده ها از دو دسته تشكيل مي شوند : 1- جزء زبر ( دانه بندي درشت ) 2- جزء نرم ( دانه بندي ريز )
پركننده هاي سبك وزن شامل سه دسته سنگ هاي رسي سبك ، پرليت و سنگ پا ( Pumice ) مي شوند و پر كننده هاي سنگين شامل 4 دسته قطير ، هماتيت ، ايلمنيت ، باريت مي شوند .
از اين موادّ براي توليد بتن هاي پليمري با وزن مخصوص بين 640 تا 5200 كيلوگرم بر متر مكعّب مي توان استفاده كرد . پركننده هاي بسيار نرم براي كاهش حجم خالي بتن به كار برده مي شود . مانند پودر سيليس ، كربنات كلسيم ، خاكستر ، كائولين . ميكا تالك ،‌تري هيدرات آلومينا ‌، سولفات كلسيم و سيمان پورتلند . پر كننده ها مي توانند سبك باشند مانند

دانه هاي شيشه اي سوراخ دار ، سراميك يا گلوله هاي پلاستيك .
با استفاده از پركننده هاي هادي مثل كربن يا پودرهاي فلزّي ، مي توان بتن را از نظر الكتريكي رساناتر كرد ، افزودني هايي مثل فيبرهاي شيشه اي ،‌آلي و فلزّي براي اصلاح استحكام ضربه اي ، خمشي و همچنين براي كاهش پديده انقباض ناشي از پخت به كار مي رود . عوامل تر كننده باعث كاهش سطحي زيرين مايع و سهولت ترشدگي سطوح پركننده مي شود . جهت تأمين رنگ و همچنين گاهي اوقات به منظور پايداري در مقابل نور از رنگدانه ها استفاده مي شود .
با افزودن لاتكس هاي SBR و اپوكسي به بتن معمولي به عنوان بتن سيمان پرتلند ، پلي مري استفاده شده است كه باعث بهبود خواصّ‌مهندسي و پايايي بتن مي شود و همچنين با افزودن رزين هاي پلي اسراسيترن و اپكسي به مصالح سنگي

به عنوان بتن پليمري كه در مورد رزين پلي اسراسيترن، خواصّ‌ مهندسي و پايايي بتن به طور چشمگيري بهبود مي يابد .
آشنايي با انواع بايندرها :
رزين ( Resin ) : به مادّه آلي جامد يا نيمه جامد يا شبه جامدي گفته مي شود كه اغلب داراي وزن مولكولي نامشخّص امّا بالايي بوده و وقتي در معرض تنش قرار مي گيرد تمايل به جريان دارد .
اپوكسي : اپوكسي نوعي رزين است ، اين نوع رزين داراي قطعاتي گرم و نرم است كه با گرما آب مي شوند .
رزين هاي اپوكسي : نوع مايع آن از چسبندگي خوبي به الياف شيشه برخوردارند .
لاتكس : شير آب محتوي مونومر كه براي توليد پلي مر استفاده مي شود . ( SBR )
خواصّ رزين هاي اپوكسي :

1- مقاومت در برابر خوردگي (Corrosion ) بسيار زياد . 2- زمان پخت كم . 3- زمان كم براي رسيدن به استحكام ساختماني . 4 –چسبندگي خيلي خوب به سطوح فلزّي . 5- مقاومت سايشي ( Abrasion Resistance ) بالا. 6 – استحكام مكانيكي بالا . 7 – مقاومت در برابر موادّ شيميايي مخرّب .
8 – چروكيدگي ( Shrinkage ) كم در حين پخت . 9- عدم توليد محصولات فرّار جانبي در واكنش پخته شدن .

10 – حفظ خواصّ و سازگاري حرارتي با فولاد در محدوده دمايي 30 تا 70 درجه سانتيگراد .
رزين اپوكسي مايعي است بي رنگ ، ‌متمايل به زرد ، فرّار و سمّي كه در دماي اتاق بخار مي شود .
روشي براي تقويّت بتن هاي معمولي :
در بتن هاي پليمري از تكنيك آغشته سازي بتن با پليمر استفاده مي شود . در اين روش ، يك سيستم مونومري به داخل بتن سخت شده نفوذ مي كند و پس از پليمريزاسيون موجب انسداد مجاري و حفره هاي درون بدنه و اتّصال بيشتر اجزاء متشكّله و ارتقاي بسياري از خواصّ بتن خواهد شد . در اين روش از مونومر هاي متيل متا كريلات و استايرن استفاده مي شود . روش كار بدين ترتيب است كه نمونه هاي بتن را خشك و تميز نموده و سپس خنك مي كنيم . بعد بتن را با سيستم مونومري
آغشته مي كنيم و پس از انجام پليمريزاسيون كاتاليتي حرارتي ، بتن پليمري آماده است . اين بتن ، مقاومت فشاري و نفوذناپذيري اش افزايش پيدا كرده است .
مزاياي بتن هاي پليمري :
1 – استحكام 2- كرنش هاي فشاري ، خمشي ، كششي (‌چندين برابر ) 3 – ميرايي 4 – عمر سرويس
5 – مقاومت سايش و ضربه اي 6 – مقاومت در برابر تغييرات جوّي 7- مقاومت در برابر عوامل شيميايي
8 – مقاومت در برابر عوامل مخرّب محيطي 9- مقاومت در برابر عوامل مخرّب صنعتي 10- جذب آب كمتر

11 – افت كمتر خواص 12 – خواصّ فيزيكي و مكانيكي بهتر 13 - داراي خواصّ تزئيني
خاصّيت بتن پليمري با بايندر اپوكسي و پلي استر افزايش يا كاهش خاصّيّت نسبت به بتن سيماني
استحكام فشاري پنج و سه دهم برابر افزايش مي يابد
استحكام كششي پنج و هشت دهم برابر افزايش مي يابد
استحكام خمشي چهار برابر افزايش مي يابد
كرنش فشاري پنج و دو دهم برابر افزايش مي يابد
كرنش خمشي ده ها برابر افزايش مي يابد

جذب آب 10 تا 60 برابر كاهش مي يابد
جدول بالا به خوبي مي تواند مزاياي بتن پليمري با بايندر اپوكسي و پليستر را نسبت به بتن سيماني نشان دهد ، علاوه بر اين بتن پليمري پلي يورتان داراي ازدياد طول منحصر بفردي است . بتن هاي پليمري در برابر شستشوي دائم مقاومند و فراورش و اجراي آساني دارند .
موارد مصرف بتن هاي پليمري :
1 – روكش پل ها و جادّه ها 2 – تعميركاريها 3- سازه ساختمان هايي كه در معرض خوردگي هستند .

4 – پوشش دهي كف ساختمان هاي صنعتي ، ورزشي و … (‌ مثلاً پلي يورتان با ازدياد طول منحصر به فرد ، براي پوشش كف هاي مقاوم در برابر سر خوردن مناسب است . )‌ 5- توليد پانل هاي مصنوعي و تزئيني در فضاهاي مسكوني و اداري (‌ مثل سنگ مرمر مصنوعي ، انيكس پليمري ، گرانيت مصنوعي )‌ 6- درزگير بتن ها 7- ساخت سازه هاي زيرزميني مثل فاضلاب هاي صنعتي (‌ مقاوم در برابر خوردگي ) 8 – ساخت آبشخورهاي مورد نياز در دامداري ها (‌ در مقابل موادّ آمونياكي مقاوم و نسبت به محصولات سراميكي ارزان ترند .) 9 – ساخت مجسّمه ها ، گلدان هاي تزئيني و ساير اشكال آرشيتكتي مشابه سنگ 10 – ساخت مخازن نگهداري موادّ شيميايي 11 – سازه محيط هاي دريايي

12 – ساخت سازه هاي زير آب 13- ساخت سر ريز هاي سد 14 – ديواره آب بند سدها 15 – ديواره تونل ها
16 – بازسازي و سرعت در تعمير (‌ براي سازه هاي بتني و مخصوصاً سازه هايي كه در شرايط خاص، مثلاً‌زير آب قرار دارند . ) بتن معمولي همواره با مشكل خوردگي توسّط عوامل اكسيدكننده گازي و مايع روبرو است و دليل آن مقاومت كم در برابر عوامل خورنده شيميايي است . با جايگزيني كامل حامل آبي در بتن توسّط حامل پليمري ، تركيبي به دست مي آيد كه داراي مقاومتي بالا در برابر عوامل خورنده شيميايي ، بدون نياز به حفاظت هاي شيميايي است .
بتن پليمري زمان كمي براي پخت و جذب آب نياز داشته و نفوذپذيري كمي دارد . نحوه اختلاط اين نوع بتن و لوازم مورد نياز آن مانند بتن معمولي است و به سهولت قالب ريزي مي شود . مجموعه اين مزايا و آنچه قبلاً گفته شد سبب كاربردهاي گوناگون و روزافزون اين بتن ، عليرغم قيمت بالاي آن شده است . بايد در اينجا به استفاده خاصّ و اجباري از بتن پليمري در شرايط غير متعارف اشاره كنيم ، مثلاً در جاهايي كه بتن در معرض موادً شيميايي قرار دارد و ممكن است پديده كاوتياسون
رخ دهد يا در مكان هايي كه ممكن است بتن دائماً در معرض كلر باشد و …..
انواع پليمرهايي كه براي مصارف بالا استفاده مي شوند عبارتند از :
1- اپوكتيك ها 2- فورانها ( Furan ) 3 – اكرليك ها 4 – پليسترهاي غير اشباع 5- وينيل استرها
انتخاب پليمر مصرفي بر حسب مورد مصرف ( كارايي )‌ و قيمت آن انتخاب مي شود.

استفاده از بتن هاي پليمري در قطعات پيش ساخته و نماهاي ساختماني:
يكي از موارد استفاده از بتن هاي پليمري ، توليد قطعات پيش ساخته و نماهاي ساختماني است كه البتّه اين قطعات ، معايب سنگ هاي طبيعي را ندارند ، سنگ هاي طبيعي كه در صنعت ساختمان مورد استفاده قرار مي گيرند اغلب داراي معايبي هستند كه بعضي از آنها اين چنين اند :
1 – سنگ هاي طبيعي چگالي بالايي دارند . 2- در اثر عوامل جوّي و موادّ شيميايي تخريب پذيرند .
3 – نفوذ پذيري و جذب آب بالايي دارند . 4 –تهيّه آنها در ضخامت كم به دليل شكنندگي بالايي كه دارند

ممكن نيست . 5 – حمل و نقل آنها سخت است . 6 – عايق صوت و حرارت نيستند .
بتن هاي پليمري چگالي پايين ، خواصّ فيزيكي و مكانيكي سطح بالا را دارا هستند و امكان اعمال طرح هاي تزئيني متنوّع در آنها وجود دارد و جايگزيني مناسب براي سنگ هاي تزئيني و نماهاي خارجي رايج خواهند بود. (‌مرمر ، گرانيت انيكس و .. )
با انتخاب موادّ اوّليّه خاصّ براي توليد اين نوع بتن تزئيني و فراورش مناسب ، سنگ نماي مصنوعي سبكي توليد خواهد شد كه معايب سنگ هاي تزئيني طبيعي را نداشته و داراي خواصّ و برتري هاي ذيل مي باشد :
1 – چگالي 3/1 گرم بر سانتي متر مكعّب . 2 – درصد جذب آب 19% (‌يك شصتم بتن سبك و يك سي ام بتن معمولي )
3 – قدرت چسبندگي بيشتر بر روي بتن سيماني 4 – مقاومت در برابر ضربه . 5 – سازگاري حرارتي بسيار خوب در محدوده دمايي 30 تا 70 درجه سانتيگراد 6 - مقاومت بسيار عالي در برابر شرايط محيطي شيميايي 7 – استحكام فشاري ، خمشي و كششي بالاتر . 8 – تنوّع رنگ بسيار زياد .
نكته جالب اين است كه با وجود تمام محاسني كه ذكر شد ، اين نوع توليدات ، قيمت كمتري

نسبت به سنگ هاي طبيعي دارند .
كاربرد بتن هاي پليمري به عنوان صفحات ضدّ گلوله :
براي توليد صفحات ضدّ گلوله در صورتي كه وزن و حجم ، عوامل محدود كننده اي نباشند ، بتن سيماني در تهيّه و ساخت موانع ضدّ‌گلوله به كار مي رود . در صورتي كه به جاي سيمان از رزين پليمري ، به عنوان حامل در تركيب بتن استفاده شود ، مقاومت مكانيكي بتن افزايش چشمگيري مي يابد و‌ سرعت گيرش و پخت سازه مورد نظر به صورت محسوسي بالا مي رود .

در اين تركيب پليمري كه شامل 12 درصد رزين است ، 3 درصد تقويت كننده شامل پودر و لاستيك الياف كوتاه شيشه ،
ايجاد خواهد شد ، اين صفحه ضدّ گلوله ،‌ براي ساخت هدفي با حدّ اقل ضخامت 5 تا 6 سانتي متر به كار مي رود و مي تواند گلوله اي با انرژي معادل 2400 ژول را مهار كند و كمترين خسارات را متحمّل شود .
كاربرد بتن هاي پليمري سبك در ساخت تابلوهاي ايمني راه :
با توجّه به گسترش جادّه ها و ازدياد مسافرت ها ، نياز به علايم رانندگي هر روز بيش از پيش احساس مي شود . اين علايم عمودي و افقي هستند و نوع قائم آن از پايه و سر تابلو تشكيل شده است و عموماً از جنس فلز ساخته مي شود ؛