بخشی از مقاله
چکیده :
یکی از موانع استفاده از سلول بنیادي در پیوندها مشکل پس زدن است. اگر از سلول هاي بنیادي بزرگسال خود فرد استفاده شود مشکل تا حدودي کم می شود. ولی در بیماران کهنسال و یا بعضی بیماران خاص که تعداد سلول هاي بنیادي بدنشان کاهش یافته است استفاده از این سلول ها با مشکل روبه روست. بهترین راهکار استفاده از سلول هاي بنیادي جنینی است.
همچنین اگر سلولهاي بنیادي جنینی اهدا شده به یک بیمار تزریق شوند ممکن است سیستم ایمنی بدن بیمار این سلولها را مهاجمان خارجی تلقی کرده و به آنها حمله کند. ولی اگر جنینی که بنیاخته ها از آن تولید میشوند شبیه سازي شده گیرنده باشد ، دیگر هیچ گونه دفعی صورت نمی گیرد ، زیرا محتویات ژنتیکی جنین با والد یکسان است.
در شبیه سازي درمانی هسته یک سلول از بیماري که نیازمند درمان از طریق سلول بنیادي است با تخمک اهدا شده فاقد هسته ادغام میشود. سپس سلول حاصل از طریق شیمیایی یا الکتریکی تحریک میگردد تا تقسیم انجام دهد. شبیهسازي با استفاده از چنین سلولهایی براي بدست آوردن بافت ها یا اندامهاي دچار مشکل، میتواند چشم اندازي روشن از آیندهاي زیباتر در درمان بیماريها فراهم کند.
اگر چه در ابتدا ورود شبیهسازي درمانی از نوع پیوند عضو به قلمرو پزشکی غیرممکن به نظر میرسید اما اکنون این روش به اندازهاي قدرتمند شده است که خارج از مرزهایی که پیش از این طب را محدود کرده بود کارایی دارد.
مقدمه :
حدود 5 هزار سال قبل از میلاد مسیح، انسانهاي اولیه متوجه شدند اگر دانه هایی را که توسط گیاهان غنی تر و مقوي تر تولید می شوند، بکارند، می توانند پس از مدتی عین همان غله غنی و مقوي را برداشت کنند. این کار اولین قدم در دستکاري زندگی یک موجود زنده براي برآوردن نیازهاي انسانی بود. موضوعی که هدف اصلی و نهایی شبیه سازي است.
سال 1996 و پس از گذشت چیزي حدود 44 سال، تلاشهاي وسیع دانشمندان براي تولید اولین پستاندار شبیه سازي شده به نتیجه رسید و گوسفندي به نام دالی در جولاي آن سال به دنیا آمد.
شبیهسازي به طور کلی به دو صورت "شبیهسازي تولید مثلی" و "شبیهسازي درمانی" انجام میشود :
"شبیهسازي تولید مثلی" با هدف بقاي نسل و دارا شدن فرزندي همتاي والد - از نظر محتواي ژنتیکی - صورت میگیرد در این روش از سلول سوماتیک یا پیکري جهت انتقال هسته استفاده میشود.
شبیه سازي درمانی که به شبیه سازي جنینی هم معروف است در واقع تولید جنین هاي انسانی براي استفاده در تحقیقات است. تکنیک هاي اولیه شبیه سازي درمانی و شبیه سازي تولید مثلی مشابه هم است ولی هدف نهایی از انجام آن، این دو را از هم متمایز میکند. هدف از انجام شبیه سازي درمانی تولید انسان هاي شبیه سازي شده نیست، بلکه هدف به دست آوردن سلول بنیادي جنینی است تا بتوان از آن در درمان ناتوانیها و درمان بیماريها بخصوص بیماريهاي تحلیل برنده استفاده کرد.
براي انجام این عمل، DNA باید از فردي که به پیوند نیاز دارد گرفته شده و وارد یک سلول تخمک بدون هسته شود. جنین 3 تا 5 روزه را بلاستوسیست مینامند. یک بلاستوسیست توده اي متشکل از 100 سلول و یا بیشتر است. سلولهاي بنیادي سلولهاي درونی بلاستوسیست هستند که در نهایت به هر سلول ، بافت و اندام درون بدن تبدیل میشوند. سلولهاي بنیادي را از بلاستوسیست جدا کرده و آنها را درون ظرف پتري دیش در آزمایشگاه کشت میدهند.
پس از آنکه سلولها چندین بار تکثیر شدند و میزان آنها از گنجایش ظرف کشت فراتر رفت آنها را از آن ظرف برداشته و درون چندین ظرف قرار میدهند. سلولهاي بنیادي جنینی که چندین ماه بدون ایجاد تمایز پرورش یافتهاند خط سلول بنیادي نامیده میشوند. سلولهاي بنیادي سلولهاي تمایز نیافتهاي هستند که تحت شرایط مناسب توانایی تمایز به انواع سلولهاي بالغ را دارند و از قابلیت چند ظرفیتی برخوردارند. شبیهسازي با استفاده از چنین سلولهایی براي بدست آوردن بافت ها یا اندامهاي دچار مشکل، میتواند چشم اندازي روشن از آیندهاي زیباتر در درمان بیماريها فراهم کند.
کاربرد سلولهاي بنیادي در تولید اندام کامل :
می توان یک اندام کامل را در آزمایشگاه پرورش داده و آن را جایگزین اندامی کرد که بر اثر بیماري آسیب دیده است. براي این کار باید نوعی چارچوب از جنس پلیمر زیست تجزیه پذیر را به شکل اندام مورد نظر ساخته و سپس آن را با سلولهاي بنیادي جنینی یا بالغ بارور ساخت. پس از آن عوامل رشد مخصوص آن اندام افزوده میشوند تا پرورش اندام را تحت کنترل و هدایت در آورند.
پس از آنکه چارچوب با بافت خاص آن اندام پوشیده شد آن را به بیمار پیوند میزنند. با به وجود آمدن بافت از سلولهاي بنیادي چارچوب تجزیه شده و در نهایت یک گوش ، کبد یا هر اندام دیگر باقی خواهد ماند. از جمله بیماریهایی که احتمالا با درمان سلولی معالجه خواهند شد میتوان به پارکینسون ، دیابت ، بیماري قلبی ، صدمه به نخاع ، سوختگی ، آلزایمر و ضعف بینایی اشاره کرد.
کاربرد سلولهاي بنیادي در بازسازي سلولها :
از سلولهاي بنیادي میتوان براي بازسازي سلولها یا بافتهایی استفاده کرد که بر اثر بیماري یا جراحت صدمه دیدهاند. این نوع درمان به درمان سلولی معروف است. یکی از کاربردهاي بالقوه این شیوه درمان ، تزریق سلولهاي بنیادي جنینی در قلب براي بازسازي سلولهایی است که بر اثر حمله قلبی صدمه دیدهاند.
در یکی از تحقیقات ، پژوهشگران زمینه سکته قلبی چندین موش را فراهم کرده و پس از آن سلولهاي بنیادي جنینی را درون قلب آسیب دیده موشها تزریق نمودند. در نهایت سلولهاي بنیادي بافت ماهیچه آسیب دیده را بازسازي کردند و کارکرد قلب موشها را بهبود بخشیدند.
از سلولهاي بنیادي میتوان براي بازسازي سلولهاي مغزي بیماران مبتلا به پارکینسون استفاده کرد. این بیماران فاقد سلولهایی هستند که ناقل عصبی موسوم به دوپامین را تولید میکنند. بدون وجود این پیک شیمیایی حرکت بیماران مبتلا به پارکینسون نامنظم و منقطع است. و این افراد از لرزش هاي غیر قابل کنترل رنج میبرند. در تحقیقات انجام شده روي موشها پژوهشگران سلولهاي بنیادي جنینی را در مغز موشهاي مبتلا به بیماري پارکینسون تزریق کردند و شاهد آن بودند که سلولهاي بنیادي ، موشها را بهبود بخشیدند.
با استفاده از سلول هاي بنیادي و تمایز آن به سلول هاي استئوبلاست و وارد سازي این سلولها به موضع آسیب دیده میتوان به درمان ضایعات شکستگی اقدام نمود. در حال حاضر، تولید و تمایز سلولهاي پوستی و پیوند آن در سوختگی هاي شدید توسط یکی از بیمارستانهاي انگلیس با استفاده از سلولهاي بنیادي خود فرد در حال انجام و تحقیق است. متخصصان دانشگاه آلبرتاي کانادا با تولید سلولهاي پانکراسی از سلولهاي بنیادي یک فرد بیمار توانسته اند به درمان دیابت نائل آیند.
بحث و نتیجه گیري :
وجود فواید فراوان این روش و نیز این مهم که در درمان برخی بیماري ها استفاده از سلول هاي بنیادي جنینی حاصل از شبیه سازي درمانی تنها راه حل قطعی است لزوم استفاده از این روش و انجام تحقیقات گسترده تر روي آن را مشخص می کند.
از مشکلات استفاده از روش شبیه سازي لزوم تلاش زیاد براي به دست آوردن یک سلول تخم سالم و فعال است که براي به دست آوردن آن تعداد زیادي سلول از بین می روند. به ندرت در بلاستوسیست حاصل از همانند سازي ،تعداد ژن هاي کافی باز برنامه ریزي می شوند تا جنین بتواند در رحم لانه گزینی کند و تمام مراحل تکوینی را طی نماید.
در بیش از 99 درصد موارد، جنین همانند سازي شده تا مرحله بلاستوسیست از بین می رود و تعداد فراوانی نیز در مراحل بعدي حاملگی از بین می روند که این امر میتواند به مادر صدمه بزند و یا او را از بین ببرد. لذا انجام "همانند سازي مولد" که منجر به تولید فرد میشود ممنوع است. اما از آنجا که در شبیه سازي درمانی فردي به وجود نمی آید و تنها بلاستوسیست ایجاد می شود و از آن بن یاخته جنین تهیه می شود، تعدادي از دانشمندان علاقه مند به انجام آن هستند.
با این حال بلاستوسیت حاصل داراي پتانسیل انتقال به رحم مادر و لانه گزینی است بنابراین این موضوع حائز مسایل سیاسی اخلاقی و دینی است. لذا دانشمندان روش دیگري را پیشنهاد نمودند که "انتقال هسته تغییر یافته" - alternative nuclear transfer - است؛ در این روش جنین اصلی پس از همانند سازي فاقد توان لانه گزینی است. در نتیجه می توان با این روش سلول هاي بنیادي مورد نیاز بیمار را تولید کرده و از آن در جهت درمان کامل بیماري فرد بهره برد.
