بخشی از مقاله
چکیده
شهرداريها نقش بسیار مهمی در حل معضلات شهروندان دارند از اینرو وجود منابع مالی متعدد براي شهرداريها در راستاي حل و فصل مشکلات شهري بسیار مهم میباشد. هدف از این پژوهش ارائه راهکارها و راهبردهاي جدید براي تأمین منابع مالی شهرداري شهر بابل با استفاده از برنامه ریزي راهبردهاي کمی میباشد. براي این منظور گردآوري دادهها به روش اسنادي و پیمایشی و مصاحبه با کارشناسان و نخبگان شهري و تهیه پرسشنامه در قالب روش دلفی صورت گرفته است .
یافتههاي تحقیق نشان داد که راهبردهاي وصول مستقیم عوارض پنجدرصدي مالیات بر ارزشافزوده توسط شهرداري با هماهنگی اداره مالیات و دارایی به جهت عملکرد منطقهاي اداره مالیات و دارایی و تقسیم ناعادلانه این اقلام درآمدي بین شهرداريهاي استان، توجه به نظرات مجري برنامهریزي شهري جهت تشکیل جه مردم و بازپرداخت سود، مردم را شریک توسعه و عمران شهرها نمایند و مکانیابی کاربريها براي کاهش بار مالی این کاربريها براي شهرداري ، بهعنوان اولویت دارترین راهبردها ایجاد و توسعه منابع درآمد پایدار شهرداري بابل مشخص شدند.
-1 مقدمه
امروزه رشد جمعیت و افزایش مهاجرت به شهرها، منجر به توسعه غیرقابلکنترل نواحی شهري، خلق سکونتگاههاي جدید، کاهش سطح رفاه انسانی، ساختوسازهاي بدون برنامه، نیل به سمت حومهنشینی و بروز مشکلات فراوان براي مدیران مختلف شهري بهویژه در کشورهاي درحالتوسعه شده است - زیاري و همکاران، 1392و . - 108 در این میان شهرداريها بهعنوان مدیر و مرجع اصلی هماهنگکننده اداره امور شهر نقش بسیار مهمی در حل معضلات شهروندان دارند - سعیدنیا ، 1382و . - 41 ازاینرو وجود منابع مالی متعدد براي شهرداريها در راستاي حلوفصل مشکلات شهري بسیار مهم میباشد.
شهرداريها امروزه بهعنوان دولتهاي محلی، وظیفه ارائه خدمات عمومی در شهرها را برعهدهگرفتهاند و دولتهاي مرکزي با دادن اختیارات مالی بیشتر، درصدد کاهش تمرکز و افزایش کارایی در حکمرانی برآمدهاند. یکی از لازمههاي حکمرانی خوب شهري، استقلال مالی و رقابت با سایر حکومتهاي محلی است. به همین دلیل، خودکفایی شهرداريها در زمینه هاي مختلف ازجمله امور مالی، موجب کاهش تمرکز و افزایش کارایی خواهد شد - اکبري و یار محمدیان، 1391و . - 104 بهموازات افزایش تعداد شهرها و جمعیت شهري یکی از مهمترین چالشهایی که پیش روي سیاست گذران و برنامه ریزان شهري قرارگرفته چگونگی تأمین منابع مالی پایدار شهري و ارائه خدمات عمومی کافی به شهروندان میباشد.
همچنین عدم برخورداري از منابع مستمر و پایدار درآمدي، برنامهریزي مالی و بودجهاي شهرداريها را مختل و هزینههاي رو به تزاید شهرداريها در سالهاي آتی با مشکل مواجه خواهد شد - قادري، 1385و . - 23 نیازهاي مالی، بسیاري از شهرداريها را به سمت استفاده از منابع مالی ناپایدار ولی پربازده سوق داده است. منابع درآمدي ناپایدار، منابعی هستند که به دلیل عدم اطمینان از تحققشان نمیتوان به آنها اتکا داشت؛ بهعبارتدیگر نمیتوان میزان درآمد حاصل از آنها را پیشبینی نمود - اکبري و یار محمدیان، 1391و. - 104
شناسایی ساختار درآمدي به لحاظ پایداري و یا ناپایداري در تدوین برنامههاي توسعه شهري و نیز سیاستگذاري نقش محوري ایفا میکند - قربانی و عظیمی، 1393و . - 116 طبق ماده 73 قانون شهرداريها، شهرداري، مؤسسهاي عمومی و غیردولتی است و با توجه به ماهیت عمومی آن، عملکرد غیرانتفاعی دارد و کلیه درآمدهاي شهرداري منحصرًا باید به مصرف همان شهر برسد - دانش جعفري و همکاران، 1393و . - 16 طرح موضوع خودکفایی و خوداتکایی شهرداريها در سال 1362بیتوجه به مبانی نظري حاکم به روابط مالی دولت و شهرداري ها و ادامه این سیاست در سالهاي بعد شهرداريهاي کشور را در شرایط بغرنجی قرار داده و شمارش معکوس براي کاهش سهم آنها از بودجه دولت آغاز شد.
به دنبال کاهش وابستگی درآمدي شهرداريها به دولت و با توجه به تشدید مسائل و مشکلات شهرها درنتیجه رشد جمعیت و مهاجرتها حجم زیاد تقاضا براي خدمات شهري و اتکاي شهرداريها به درآمد ناپایدار، شرایط کار را براي متولیان امور در شهرداريها دشوار کرده است. فقدان نگرش جامع به منابع درآمدي شهرداريها در قالب نظام کلان اقتصادي کشور، تغییرات و مداخلات موردي، اجراي سیاست خوداتکایی و خودکفائی شهرداريها، بخش درآمدي شهرداري بابل را در وضعیت ناپایداري قرار داده است، محدود شدن عرصههاي قانونی و معقول کسب درآمد شهرداري منجر به وابستگی شدید بخش درآمدي شهرداري به ساختوسازهاي شهري و فروش تراکم مازاد شده است.
بهنحويکه ادامه این وضعیت آثار و تبعات نامطلوب و هزینههاي اجتماعی، فرهنگی و زیرساختی را براي شهر بابل و مدیریت شهري به دنبال خواهد داشت. لذا بهمنظور اصلاح روند فعلی شهرداري بابل ابتدا به شناسایی نقاط قوت، ضعف، فرصتها و تهدیدهاي شهر بابل نموده و با توجه به این نقاط و سهم اثر گذار هر کدام در پی پاسخگویی به این پرسش هستیم که کدام راهبردها در اولویت مدیران شهري قرار بگیرند تا نتایج مطلوبتري به دست آید و شهرداريها به منابع درآمد پایدار دست یابند. در این مقاله با توجه به مدل راهبردهاي کمی[QSPM] به ارائه راهبردهاي مؤثر دررسیدن به منابع درآمد پایدار شهري اشاره خواهد شد.
