بخشی از مقاله
چکیده
به منظور بررسی تنوع صفات کمّی در جو و تعیین نواحی ژنومی کنترل کننده این صفات آزمایشی 111 فامیل F3 حاصل از تلاقی Afzal x Radical طراحی و به همراه والدین با اندازه گیري صفات عملکرد بیولوژیک سنبلچه، عملکرد بوته بر حسب گرم، ارتفاع بوته بر حسب سانتی متر، طول برگ پرچم، طول ساقه تا خوشه، وزن آاه سنبله، تعداد پنجه، عرض دانه و طول دانه بر حسب میلی متر مورد بررسی فنوتیپی قرار گرفتند. سپس 111 فامیل مذکور با 13 آغازگر RAPD انتخاب شده از بین 40 آغازگر که در والدین چند شکلی نشان داده بودند مورد ارزیابی ژنونیپی قرار گرفتند.
نقشه لینکاژي با استفاده از 140 نشانگر RAPD ترسیم گردید. با انجام تجزیه QTL براي صفات اندازه گیري شده،چندین QTL کنترل کننده صفات ذکرشده در ژنوم جو شناسایی شدند. براي عملکرد بیولوژیک سنبلچه، طول برگ پرچم و وزن آاه سنبله چهار QTL ، براي عملکرد بوته، ارتفاع بوته، طول ساقه تا خوشه و عرض دانه یک QTL براي تعداد پنجه دو QTL و براي طول دانه یازده QTL مشاهده شد. ضرایب تبیین QTL ها بزرگ و حدود اطمینان عموماً کوچک نشان داد که از پیوستگی بین نشانگر ها وQTL ها می توان در برنامه هاي اصلاحی استفاده کرد.
مقدمه
مهمترین صفت یک گیاه عملکرد می باشد و یکی از مهمترین اهداف اصلاحی ،افزایش عملکرد است. براي افزایش عملکرد ،توجه به صفات مرتبط با آن بسیار حائز اهمیت است - 1و. - 2نقشه یابی مکان هاي ژنی کمّی - QTL - یکی از روش هایی است که در دهه اخیر براي مطالعه ژنتیکی صفات کمّی توسعه یافته است.در این روش تفرق همزمان صفت کمّی و نشانگر هاي مولکولی بررسی می شود و در نهایت تعداد ژنها ،نوع عمل آنها و میزان اثر هر یک بر آورد شده و مکان QTL ها روي ژنوم شناسایی می گردد - . - 7
یکی از کاربرد هاي معمول نشانگر هاي مولکولی انتخاب بر مبناي نشانگر ها1 می باشد که بر مبناي شناسایی و استفاده از نشانگر هایی که به ژنهاي کنترل کننده ویژگی مورد نظر پیوستگی دارند، در صورتی که پیوستگی بین یک مارکر مولکولی و جایگاه ژنی صفت کمّی وجود داشته باشد،انتخاب صفات کمی بسیار کاراتر و سریعتر انجام می شود - - 4 کاندامیرو همکاران - 6 - مشخص نمودند که براي صفت ار تفاع گیاه یک QTL بر روي کروموزوم شماره 3 وجود دارد. گرهارد - 5 - براي صفت تعداد پنجه سهQTL پیدا کرد که 16/3 تا30/6 درصد از تغییرات فنوتیپی را توجیه می کردند. هدف از این تحقیق ارائه نقشه ژنتیکی و اشباع کردن نقشه هاي موجود و همچنین بهبود و اصلاح ارقام موجود با استفاده از روش انتخاب به کمک نشانگر - - MAS می باشد.
مواد و روش ها
به منظور شناخت نحوه توارث و برآورد تعدادQTL هاي کنترل کننده برخی صفات مهم زراعی و مرتبط با عملکرد دانه جو،ابتدا دو واریته Afzal وRadical وفامیل هاي نسل F3 حاصل از تلاقی دو رقم مذکور در طرح بلوک کامل تصادفی با چهار تکرارکشت وصفات فنوتیپی عملکرد بیولوژیک سنبلچه، عملکرد بوته بر حسب گرم، ارتفاع بوته بر حسب سانتی متر، طول برگ پرچم، طول ساقه تا خوشه، وزن آاه سنبله، تعداد پنجه، عرض دانه و طول دانه بر حسب میلی متر مورد اندازه گیري قرار گرفتند.
111خانواده موجود در نسل F3 بطور جداگانه همراه با والدین در گلدان هاي کوچک کشت و بعد از گذشت دو هفته ودر مرحله چهار استخراج DNA از آنها به روش مینی پرپ - 3 - انجام گرفت.از بین 40 آغازگر RAPD بکار رفته روي والدین ، 13 آغازگر که در والدین چند شکلی نشان دادندانتخاب شد و جهت ارزیابی ژنوتیپی 111 فامیل F3 مورد استفاده قرار گرفت. با استفاده از نرم افزار Mapmaekr/Exp با در نظر گرفتن LOD و نسبت نوترکیبی مناسب نقشه لینکاژي جمعیت با استفاده از 140 نشانگر RAPD ترسیم شد. نقشه یابی QTL بوسیله برنامه Mapmaker/QTL و بر اساس نقشه یابی درون فاصله اي انجام گرفت.
نتایج و بحث
براي تهیه نقشه ژنتیکی از 13 آغازگر تصادفی - RAPD - با تولید 140 نوار استفاده شد که این نشانگر ها بر اساس LOD حداقل 2 وحداکثرنوترکیبی0/5 بر روي شش گروه لینکاژي قرار گرفتند.بر اساس نتایج حاصل از تجزیه ژنهاي صفات کمّی - QTL - بر مبناي طول نقشه 1748/7 سانتی مورگان - جدول - 1 اولاً براي عملکرد بیولوژیک سنبلچه، طول برگ پرچم و وزن آاه سنبله چهار QTL مشاهده شدکه یکی از QTL ها براي وزن کاه سنبله با نشانگر مجاور پیوستگی کامل داردثانیاً براي عملکرد بوته، ارتفاع بوته، طول ساقه تا خوشه و عرض دانه یک QTL براي تعداد پنجه دو QTL و براي طول دانه یازده QTL مشاهده شدکه یکی از QTL ها با نشانگر مجاور خود همبستگی نشان داد.
