بخشی از مقاله
چکیده
ارزش های طبیعی و فرهنگی هر کشور،بخشی از میراث فرهنگی بشری محسوب میشود که حفاظت و بهرهبرداری درست از آن ها به برنامهریزی و مدیریت آگاهانه نیاز دارد.یکی از راهکارها در این زمینه،تقویت گردشگری طبیعی و فرهنگی است که با اهداف توسعه پایدار گردشگری و حفظ هویت ملی و ارزشهای ملی کاملا منطبق است .گردشگری دارای ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی و زیست محیطی- کالبدی است و به همین دلیل دارای مجموعهای از آثار»مثبت«و»منفی«است.
از این نظر،توسعه گردشگری،به طور عام و گردشگری شهری،به طور خاص می باید به گونهای برنامهریزی و مدیریت شود که کم ترین آثار منفی و بیش ترین آثار مثبت را در پی داشته باشد.بر این اساس،امروزه تقریبا تمام سازمانهای بین المللی و نهادهای ملی و محلی مسئول توسعه و مدیریت گردشگری،رویکرد خود را برپایه مفهوم توسعه گردشگری پایدار استوار کرده اند.
از نخستین نیازهای گردشگری شهری،تعیین و تشخیص محدوده فضایی گردشگری و پهنهبندی آن براساس نوع فعالیت های گردشگری است. برای پهنه بندی و طبقه بندی گردشگاههای شهری از معیارهای متعددی مثل شاخصهای محیطی،اجتماعی،کالبدی و مدیریتی استفاده میشود. لذا در این مقاله سعی بر این شده است تا با شناساندن استان ایلام، نگاهی به رویکرد توسعه گردشگری در این استان داشته باشیم. از اینرو ویزگی های گردشگری استان ایلام در قالب پنج بخش بررسی و معرفی می گردد که شامل : گردشگری تاریخی - گردشگری مذهبی - اکوتوریسم - ژئوتوریسم - کلیماتوریسم می باشد.
تعریف لغت گردشگری
لغت گردشگریtourism از کلمه tour به معنای گشتن اخذ شده که ریشه در لغت لاتین turns به معنای دور زدن ، رفت و برگشت بین مبداء و مقصد و چرخش دارد که از یونانی به اسپانیایی و فرانسه و در نهایت به انگلیسی راه یافته است . - Oxford,1970,189 - در فرهنگ و بستر، گردشگری به سفری که در آن مسافرتی به مقصدی انجام می گیرد و سپس بازگشتی به محل سکونت در بر دارد، اطلاق میگردد . - Webster,1973,1218 - در فرهنگ لغت لانگمن گردشگری به معنای مسافرت و تفریح برای سرگرمی معنا شده است Longman,1991,3046 - گردشگری - . معادل فارسی و کاملاً دقیق واژه Tourism در زبانهای انگلیسی، فرانسه و آلمانی است که به صورت مصطلح در زبان فارسی به جهانگردی ترجمه شده است.
توسعه پایدار درمفهوم گردشگری
گردشگری در مفهوم پایداری در برگیرنده پردازش معنایی خاص خود است. در این میان زایش این مفهوم در ادبیات گردشگری حاصل تلاش در دستیابی به توسعه پایدار در تمامی زمینه های توسعه می باشد.بخصوص بعد از اجلاس زمین در سال 1992 در ریودوژانیرو که دولت ها را به سمت توسعه ای سوق داد که حداقل زیان ولطمه را برمحیط زیست وارد سازد.که در آن نیاز به رسمیت شناختن نقش گردشگری را در فرایند توسعه مناسب گوشزد می کرد و ضرورت طرح عملی برای سازمانهای گردشگری را در راستای به فعلیت درآوردن اصول گردشگری پایدار را پیش می کشید.به دنبال این روند اولین کنفرانس جهانی گردشگری پایدار در سال 1995 در مادرید برگزار شد. برخی از نکات مطرح شده در این کنفرانس پیرامون گردشگری پایدار عبارت بودند از - پاپلی یزدی وسقایی،: - 48 :1385
· توسعه گردشگری باید بر اساس معیارهای پایداری باشد.بدین معنا که مسایل اکولوژیکی در بلند مدت، مسایل اقتصادی وتعهدات لازم نسبت به جنبه های اجتماعی و اخلاقی باید رعایت شود.
· ماهیت پایداری گردشگری مستلزم محیط های طبیعی ، فرهنگی وانسانی است.
· گردشگری باید جنبه های فرهنگی ، ارزشی وعناصر سنتی جوامع محلی را مد نظر داشت باشد.
از این رو هدف اصلی در بسط معنایی گردشگری پایدار پیرامون ارائه روش های منطقی در بهره گیری از منابع طبیعی و انسانی و ممانعت از به کارگیری غیر علمی این منابع می باشد. توسعه پایدار گردشگری دارای دو جنبه حفاظت از محیط زیست ومنابع ومیراث فرهنگی جوامع است. گردشگری پایدار برای کارایی بالاتر در این زمینه دارای اصولی می باشد که هماهنگ کننده اهداف و راهکارهای عملی می باشد. اصول گردشگری پایدار را می توان به شرح زیر بیان نمود - پاپلی یزدی و سقایی،: - 1385
1. استفاده از ماهیت پایدارگونه منابع : حفظ و استفاده از منابع - طبیعی، اجتماعی و فرهنگی - بسیار حائز اهمیت است وبه معنای تجارت دراز مدت می باشد.
2. کاهش بیش از حد مصرف و اتلاف : که جلوی هزینه های بازسازی زیان های دراز مدت را گرفته و به کیفیت گردشگری کمک می کند.
3. حفظ تنوع : حفظ و ارتقای تنوع طبیعی ، اجتماعی وفرهنگی برای پایداری دراز مدت گردشگری اهمیت ویژه دارد وپایگاه انعطاف پذیری را برای گردشگری به وجود می آورد.
4. برنامه ریزی : بسط و توسعه گردشگری که وارد یک چارچوب برنامه ریزی راهبردی محلی وملی شده و تاثیرات محیط زیست را مد نظر قرار می دهد، پایایی دراز مدت گردشگری را افزایش می دهد.
5. حمایت از نظام اقتصاد محلی : گردشگری که تعداد زیادی از فعالیت های اقتصادی محلی را مورد حمایت وتحت پوشش خود قرار می دهد و ارزش ها و هزینه های محیط زیست را مد نظر قرار میدهد، علاوه بر حمایت از این نظام های اقتصادی جلوی انهدام محیط زیست را می گیرد.
6. مشارکت اجتماع های محلی : مشارکت کلی اجتماع های محلی در بخش گردشگری نه تنها به نفع خود آنها ومحیط است بلکه نوع تجربه گردشگری را بهبود می بخشد.
7. مشاوره با افراد ذی نفع وعامه مردم : مشاوره بین صنعت گردشگری و اجتماع ها ، سازمان ها و نهادهای محلی مهم است البته در صورتی که دوشادوش هم کار کنند واختلافات منافع را کنار بگذارند.
8. آموزش خدمه : آموزش خدمه که گردشگری پایدار را وارد روش های اشتغال می کند و در کنار آن استخدام خدمه محلی در تمامی مقاطع ، سبب بهبود کیفیت گردشگری می شود.
9. مسئولیت بازار یابی صنعت گردشگری : از آنجا که بازار یابی ، اطلاعات کاملی را در اختیار گردشگران قرار می دهد ، نه تنها سبب افزایش احترام نسبت به محیط فرهنگی ، اجتماعی وطبیعی نواحی دیدنی می شود ، بلکه رضایت مشتری را نیز افزایش می دهد.
10. انجام تحقیق : پژوهش در حال پیشرفت ونظارت برآن از طریق صنعت با استفاده از تجزیه وتحلیل وجمع آوری موثر اطلاعات نه تنها ما را در حل وفصل مشکلات گردشگری یاری می کند بلکه مزایایی را برای مقاصد ، صنعت ومشتریان در بر خواهد داشت.
