بخشی از مقاله
چکیده
پیرو انتقادهای وسیعی که در دهههای گذشته، به برنامههای آموزش دانشگاهی رشته حسابداری وارد شد، کمیسیون تغییر در آموزش حسابداری از انجمن حسابداری آمریکا، راهکارهایی را برای ایجاد جذابیت در رشته به ویژه برای دانشجویان جدیدالورود، پیشنهاد کرد که یکی از آن موارد، افزودن درس تاریخ حسابداری به دورههای حسابداری مقدماتی بود.
لذا در این پژوهش برای اولین بار در کشور به بررسی ضرورت و اهمیت افزودن این درس به برنامه آموزشی مقطع کارشناسی پرداخته شد. نمونه مورد مطالعه 189 نفر از مدرسان حسابداری - شامل اعضای هیات علمی و دانشجویان دکترای حسابداری - در بهمن 1394 و ابزار مورد استفاده، پرسشنامه نظرسنجی ویلیام و شوارتز - 2002 - پس از تعیین روایی و پایایی آن بود. شواهد حاکی ازآن است که اکثریت جامعه دانشگاهی حسابداری با افزودن درس تاریخ حسابداری به مقطع کارشناسی موافق هستند، البته به صورت تلفیق با دورههای اصول حسابداری و نه درسی مجزا. همچنین آنها معتقد به ادامه این درس با سبکی متقاوت و عمیقتر در دوره کارشناسی ارشد، میباشند.
بهعلاوه شواهد نشان داد که به زعم بیشتر اساتید، مطالعه تاریخ حسابداری میتواند سودمند و انگیزه بخش باشد به ویژه در ایجاد دیدی وسیع از نقش حسابداری در تامین نیازهای اطلاتی جامعه، درک حسابدری بهعنوان رشتهای علمی که حاصل تغییرات اقتصادی، سیاسی و تکنولوژیکی است و همچنین درک بهتر و مربوطتر ساختن موضوعات جاری حسابداری و جذابتر ساختن یادگیری برای دانشجویان که از اهداف عنوان شده توسط انجمن حسابداری آمریکا است.
مقدمه
بدون شک آشنایی با تاریخ هر رشته، معیاری مهم در فراگیری و شناخت درست واقعیتهای آن است. حسابداری نیز بهعنوان علمی که ریشه در اعماق فرهنگ و تمدن کهن انسانی دارد و گستره آن وجود بشر را فرا گرفته است، به دور از این قاعده نیست. امروزه در فرآیند آموزش حسابداری، سیاستگذاری و انتخاب رویههای حسابداری، بررسی تاریخ حسابداری 1 از اهمیت زیادی برخوردار است. این بررسی باعث میشود تا بتوان گذشته و حال را شناخت و به شیوه بهتری درباره آینده برنامهریزی کرد - چشم فسا، . - 1390 تعابیر مختلفی از تاریخ توسط صاحب نظران ارایه شده است.
به عنوان مثال مارویک - 1982 - تاریخ را ضرورتی اجتماعی و کمکی برای روبرو شدن با حال میداند. پوپر - 1986 - ، هدف تاریخ را نیاز به درک پدیدههای اجتماعی بیان میکند. توین بی - 1972 - برای تاریخ، نقش کشف و طبقهبندی حقایق و روابط را تقریر میکند تا واقعیت را قابل درک نماید. لوید - 1986 - عقیده دارد تاریخ روندها و موضوعها را توضیح میدهد و هدفش آشکار ساختن تغییرات در لایههای زمان است.
در حسابداری نیز هاپوود و جانسون - 1987 - از تاریخ به عنوان راهی برای آشکار ساختن مکانیزم-های تغییر در حسابداری استفاده میکنند. در ساختار حسابداری و حسابرسی، تاریخ به عنوان تائیدی آموزشی درباره توضیحات تغییر، سیاستگذاری بر اساس شناسایی آثار تصمیمگیری-ها، شیوهها و روشها جهت مشاهده تناسب شیوهها و روشها در شرایط خاص موجود است - حساس یگانه، . - 1391
کمیسیون تغییر در آموزش حسابداری2 در سال 1989 در انتقاد به برنامههای درسی و روش-های تدریس حسابداری، توسط انجمن حسابداری آمریکا شکل گرفت. از انتقادهای این کمیسیون - 1990 - به برنامههای درسی حسابداری، این بود که به تناسب تغییر مستمر و توسعه سریع حرفه، برای تربیت حسابداران حرفهای پویا نیستند و به روز نمیشوند. بسیاری از حرفه-ایهای حسابداری از مدرسان حسابداری انتقاد میکردند که چرا به جای تاکید بر دانش فنی تفضیلی و جزئی، بر توسعه دانش کسب و کار و مهارتهای ارتباطی مورد نیاز محلهای کار، تاکید نمیکنند.
اعضای جامعه حسابداری به شدت این نگرانی را ابراز میکردند که به دلیل عدم جذابیت برنامههای درسی حسابداری، دانشجویان با کیفیت و حائز شرایط، جذب این رشته نمیشوند لذا حرکت به سمت ایجاد تغییر شکل گرفت. از جمله اصلاحات پیشنهادی کمیسیون و نیز جامعه حرفهای، افزودن "تاریخ حسابداری" به برنامههای درسی مقطع کارشناسی و مشخصا دورههای حسابداری مقدماتی3 - اصول حسابداری - بود - ویلیام و شوارتز ،. - 2002 چنین پیشنهادی این سوال را به ذهن متواتر میسازد که این حرکت، چقدر میتواند برای دانشجویان سودمند و انگیزه بخش باشد.
کمیسیون تغییر در آموزش حسابداری - 1992 - در اشاره به اهمیت و هدف اولیه دورههای حسابداری مقدماتی، بیان میدارد: "دانشجویان در این دورهها، باید به ارزش اطلاعات حسابداری در تصمیمگیریهای اقتصادی پیببرند و درک مثبتی از حرفه پیدا کنند. آنها باید دید وسیعتری درباره نقش حسابداری در تامین نیازهای اطلاعاتی جامعه، نقش و وظیفه حسابداری در تجارت، دولت و سایر سازمانها به دست آورند. دانشجویان دورههای مقدماتی باید دید اجمالی از حرفه حسابداری شامل تاریخچه و اصول اخلاقی آن، مسئولیتهای عمومی و ابعاد بین المللی آن علاوه بر درک نقش حسابرسی در افزایش قابلیت اعتماد و اعتبار اطلاعات افشا شده برای عموم کسب کنند".
به عقیده آلبین - 1994 - 4 اگر دانشجویان با تاریخ حسابداری و سیر تکاملی آن آشنا شوند، فهم بهتری از عوامل سیاسی، فرهنگی و اقتصادی موثر بر شکلگیری حسابداری به دست میآورند. وی همچنین معتقد است که اگر این اطلاعات در دورههای اولیه و مقدماتی حسابداری گنجانده شود، میتواند کنجکاوی دانشجویان را تحریک کند به یادگیری اینکه حسابداری واقعا چگونه عمل میکند.
به دلیل منافع بالقوه مترتب بر این امر، در اینجا به دنبال پاسخگویی به این سوالات هستیم که آیا مدرسان دورههای حسابداری مقدماتی و یا دیگر دورهها، به طور رسمی و یا حتی غیر رسمی، تاریخ حسابداری را در کلاسهای خود، تشریح میکنند و همچنین نظر آنها درباره سودمندی این امر چیست و چه مقطع تحصیلی را برای این کار مناسب میدانند.
پیشینه پژوهش: نیاز به تلفیق تاریخ حسابداری با کلاسهای درسی
در حیطه بررسیهای به عمل آمده از تحقیقات داخلی، مطالعهای یافت نشد که به هر شکل، ضرورت گنجاندن تاریخ حسابداری در برنامههای درسی دانشگاهی یا منافع، موانع و تجربه-های حاصل از این کار را مورد بررسی قرار داده باشد، اما برخی محققان خارجی به شرح زیر به این موضوع پرداختهاند. فلگم - 1991 - 5 به عدم تلفیق تاریخ حسابداری با دورههای درسی انتقاد و بیان کرد که دانشجویان باید بتوانند، رابطه رشد و توسعه حسابداری را با تغییرات سیاسی، اقتصادی درک کنند.
