بخشی از مقاله
چکیده
کیفیت آب از مهمترین عوامل مشخصکننده به منظور کاربرد آن در مصارف آب به شمار می رود. در این تحقیق، که به تقسیم بندی کیفی آب بر اساس نمودار ویلکاکس، جهت طبقه بندی آب کشاورزی و از لحاظ سختی برای مصارف صنعتی و همچنین طبقهبندی آب آشامیدنی به روش شولرصورت گرفته است. کیفیت آب زیرزمینی دشت سربیشه بررسی گردیده است.
بدین منظور اطلاعات مورد نیاز از مرکز تحقیقات آب اخذ گردید و پس از پردازش و مطابقت با استانداردها و شاخصهای بینالمللی و معتبربهنام شولر، ویلکاکس، نرم افزار Excel chemistry مشاهده گردید که کیفیت آب کشاورزی در گروه C3S2 و C4S2 C4S3 قرار دارد که شامل آبهای متوسط وآبهای نامناسب بوده، و از لحاظ کیفیت شرب، متوسط تا نامناسب میباشد و از لحاظ صنعت رسوبگذار میباشد.
الف- مقدمه
با توجه به اینکه ایران از مناطق بیابانی و کم آب به شمار میرود به همین دلیل مدیریت منابع آب در کشور از اهمیت بسزایی برخوردار است. آبهای زیرزمینی به واسطه مجموعه ای از ویژگیهای منحصر به فرد در مقایسه با منابع آبهای سطحی، از قدیم به عنوان یکی از اساسیترین منابع تامین آب مصرفی مورد نیاز در بسیاری از کشورها از جمله ایران، مورد توجه قرار گرفته است.
آنچه در پژوهش بدان پرداخته شده است، بررسی کیفیت آب زیرزمینی دشت سربیشه برای مصارف مختلف میباشد. پروانه خواه طهران - 1390 - ، به مقایسه کیفی منابع آب زیرزمینی از نظر شوری برای مصارف مختلف در شرق و غرب آبخوان ساحلی حوضه رودخانههای تالار - بابل - هراز پرداخته و به این نتیجه رسید که میزان شوری در قسمت شرقی بیشتر از نواحی غرب منطقه بوده و آب شور دریای خزر نیز بیش از 10 کیلومتر در آبخوان مناطق شرقی، به سمت ساحل پیشروی نموده و کیفیت آب در این نواحی برای مصارف مختلف نامناسب است.
همچنین وی جهت کنترل تداخل آب شور و شیرین به واسطه پدیده بالا آمدگی مخروطی آب شور زیر چاههای پمپاژ و همچنین پدیده پیشروی کامل آب شور در مناطق این حوضه، راه کارهایی عملی را پیشنهاد نموده است. میزان کیفیت شیمیایی آب، در مصارف مختلف، بسیارحائز اهمیت است. دانیالی - 1388 - ، بر این اساس مطالعات بسیاری در حوضهها و دشتهای مختلف ایران انجام داده است.
به عنوان نمونه، نائیجی - - 1383، در دشت نیسان - طبس - فیاضی و نخعی - - Fayazi & Nakhaei2007 ،در دریاچه مهارلو کیفیت آبها را بررسی نموده و به این نتیجه رسیدند که تغییر کیفیت شیمیایی آب بیشتر تحت تأثیر زمین شناسی منطقه میباشد. قره محمدلو و همکاران - - 1383، ضمن معرفی پارامترهای موثر در شعاع حفاظتی و نحوه پراکنش قابلیت هدایت الکتریکی، کلر، نیترات و سولفات در زونهای حفاظتی، حریم بهداشتی چاههای آب شرب شهر ساری را تعیین نمودند.
محمدی و همکاران - 1383 - ، از طریق مطالعات صحرایی هیدروژئولوژی و هیدروژئوشیمی و با توجه به نتایج آنالیز یونهایی نظیرسدیم، پتاسیم، کلسیم، منیزیم، سولفات، کلر، بی کربنات، نیترات، نیتریت و فسفات نمونههای آب برداشتی از آبهای سطحی و زیرزمینی منطقه رامسر، ضمن طبقه بندی آبها با استفاده از نمودارهای شولر، پایپر و ویلکوکس، منحنیهای هم یون عناصر آلوده کننده آبهای زیرزمینی را رسم نموده و نقاط و محدودههای آلوده منطقه را مشخص کردند. در این تحقیق پهنهبندی کیفی آب زیرزمینی دشت سربیشه با تاکید بر مصرف شرب با استفاده از نمودار شولر وکشاورزی با استفاده از ویلکاکس و مصارف صنعتی با نرم افزار Excel chemistry مورد بررسی قرار گرفت.
ب- مواد و روشها
-1 منطقه مورد مطالعه
شهرستان سربیشه با مساحتی معادل 8251 کیلومتر مربع در شرق ایران،درطول جغرافیایی59 درجه و 48 دقیقه وعرض جغرافیایی 32 درجه و 34 دقیقه میباشد. حاشیه شمال شرقی دشت لوت و در جنوب شرقی شهرستان بیرجند و در محور بینالمللی بیرجند-زاهدان واقع گردیده است که از شمال و غرب به شهرستان بیرجند و از جنوب به شهرستان نهبندان و از شرق به کشور افغانستان محدود بوده و طول مرز مشترک آن با کشور افغانستان حدود 110 کیلومتر میباشد. شهر سربیشه در فاصله 66 کیلومتری بیرجند، مرکز استان خراسان جنوبی و 533 کیلومتری مشهد، مرکز استان خراسان رضوی و 395 کیلومتری زاهدان مرکز استان سیستان و بلوچستان واقع گردیده است.
-2 روشهای گرافیکی
روشهای گرافیکی برای نمایش آنالیز کیفیت آب دو هدف عمده دارند. اول تصویر نمودن دادهها جهت تجزیه و تحلیل و دوم کشف رابطه و نظام موجود بین دادههاست - هانسلو - 1995،ودراین تحقیق از نمودار شولر و ویلکاکس و نرم افزار Excel chemistry استفاده گردید.
