بخشی از مقاله
چکیده
با توجه به کاربرد علم شیمی در صنعت و آموزش، باید به دنبال راهکارهایی برای حذف یا کاهش آلودگی محیط زیست ناشی از استفاده از این علم باشیم. با توجه به پیوند میان دانشگاه و صنعت، آموزش اصول شیمی سبز به دانشجویان دورهی کارشناسی آغازی برای رسیدن به این هدف است. هدف اصلی شیمی سبز به حداقل رساندن تولید زبالههای شیمیایی، درست و بهینه مصرف کردن مواد شیمیایی، کاهش استفاده از حلالها، کاهش سمیت و خطرات احتمالی است. شیمی سبز اثرات زیست محیطی محصولات شیمیایی و فرآیندهایی که توسط آنها تولید شده را نشان میدهد.
محصول یک داده است و هدف طراحی یک فرآیند سبز برای تولید آن است. میتوان گفت شیمی سبز یکی از راهکارهای استفاده درست از علم شیمی است. شیمی سبز ایجاد مواد شیمیایی بهتر و ایمن تر در حین انتخاب ایمنترین و موثرترین راه برای سنتز آنها و کاهش ضایعات است. آموزش اصول شیمی سبز میتواند نگرشی نو برای زندگی ایمنتر و راحتتر باشد. پرداختن به این اصول در هنگام انجام آزمایش امکان بررسی واکنشهای شیمیایی قبل از انجام واکنش را میدهد. به وسیلهی آن میتوان مهارتهای تفکر و حل مسئله را در فراگیران تقویت کرد. هدف اصلی در آموزش شیمی سبز آماده سازی نسل بعدی از دانشجویان در چالشهای زیست محیطی که در آینده به وجود میآیند.
مقدمه
علم شیمی با جامعه بشریت و محیط زیست و حتی خود انسان گره خورده است. سوخت و ساز مواد غذایی در بدن انسان، فرآیند هضم و حتی خونی که در رگ انسان جاری است به علم شیمی مرتبط است. به همین ترتیب محیط زیست و تمامی مواد و وسایلی که در خدمت انسان است، ارتباط مستقیم یا غیر مستقیم با این علم دارند. حال باید به این موضوع توجه کرد که آیا راهکاری برای بهتر استفاده کردن این علم وجود دارد؟
شیمی سبز میتواند یکی از این راهکارها باشد. هدف اصلی شیمی سبز به حداقل رساندن تولید زبالههای شیمیایی، درست و بهینه مصرف کردن مواد شیمیایی، کاهش استفاده از حلالها، کاهش سمیت و خطرات احتمالی است. شیمی سبز مجموعه ای از اصول اساسی است که به همهی رشتههای فرعی شیمیایی مربوط است، این اصول به دنبال کاهش یا از بین رفتن مواد خطرناک در طراحی، ساخت و استفاده از محصولات شیمیایی است. شیمی سبز اثرات زیست محیطی محصولات شیمیایی و فرآیندهایی که توسط آنها تولید شده را نشان میدهد. محصول یک داده است و هدف طراحی یک فرآیند سبز برای تولید آن است. شیمی سبز زباله را در مبدأ حذف میکند یعنی پیشگیری اولیهی آلودگی به جای زدودن زباله است .[1]
روش تحقیق
تحقیق حاضر برحسب هدف از نوع کاربردی-توسعهای میباشد. هدف تحقیقات کاربردی توسعهی دانش کاربردی در یک زمینهی خاص است، به عبارت دیگر تحقیقات کاربردی به سمت کاربرد عملی دانش هدایت میشود. نتایج تحقیقات در تعلیم و تربیت، مثلا درطراحی برنامههای درسی و کمک به اتخاذ مربوط به نظام آموزشی به کار میرود.
در نوع توسعهای هدف اساسی تدوین یا تهیه برنامهها، طرحها، تولید محصول - محتوا، کتاب و... - و امثال آن است، به طوری که ابتدا موقعیت خاصی مشخص شده و براساس یافتههای پژوهشی، طرح یا برنامهی ویژهی آن تدوین و تولید میشود .[2] روش تحقیق حاضر توصیفی-تحلیلی بوده که با استفاده از فن تحلیل محتوا انجام شده است. این روش برای بررسی محتوای آشکار پیامهای موجود در یک متن استفاده میشود. مهمترین کاربرد تحلیل محتوا توصیف ویژگیهای یک پیام است.
نتایج - ارائه محتوای اصول شیمی سبز -
در پایان این بخش از یادگیرنده انتظار می رود :
· شیمی سبز را تعریف کند و علت ظهور آن را بیان کند.
· اصول شیمی سبز را نام ببرد.
· تشخیص دهد واکنش شیمیایی از کدام اصول پیروی می کند.
· با توجه به اصول فرآیند سبز را از غیر سبز تشخیص دهد.
· ویژگی حلال سبز از غیر سبز را با ذکر مثال توضیح دهد.
روش تدریس: سخنرانی و بحث گروهی
رویکرد: تعاملی به شکل - 1 - توجه کنید:
o از علم شیمی چه میدانید؟
o آیا شیمی اساسا علم مفیدی است؟
o شیمی چه صدماتی به محیط زیست و جامعه بشری وارد کرده است؟
o آیا میتوان این علم را نادیده گرفت؟
o آیا راهکاری برای استفاده درست از این علم وجود دارد؟
مقدمه
به طور گسترده نیاز به رشد فرآیندهای سازگار با محیط زیست در صنایع شیمیایی تصدیق شده است. این روند به سمت آنچه که به عنوان شیمی سبز شناخته شده است، مستلزم تغییر برخی مفاهیم، که تا حد زیادی روی بازده واکنش شیمیایی تمرکز دارد، به ارزش اقتصادی حذف مواد زائد در منابع و اجتناب از استفاده مواد سمی و خطرناک پیش میرود.
شیمی سبز اثرات زیست محیطی محصولات شیمیایی و فرآیندهایی که توسط آنها تولید شده را نشان میدهد. محصول یک داده است و هدف طراحی یک فرآیند سبز برای تولید آن است .[3] میتوان گفت شیمی سبز یکی از راهکارهای استفاده درست از علم شیمی است. روش تدریس: سخنرانی و بحث گروهی رویکرد: انتقالی - مستقیم -
شیمی سبز چیست؟
واژهی شیمی سبز توسط آناستاس1 در آژانس حفاظت محیط زیست 2 - EPA - آمریکا ابداع شد. در سال 1993 آژانس حفاظت محیط زیست را رسماً به نام برنامهی شیمی سبز آمریکا نام گذاشتند. یک تعریف منطقی از شیمی سبز : شیمی سبز از مواد اولیه - ترجیحاً تجدید پذیر - استفاده می کند، مواد زائد را حذف میکند، از استفادهی مواد اولیه و حلالهای سمی و خطرناک در ساخت و کاربرد مواد شیمیایی اجتناب میکند.
شیمی سبز با رویکرد طراحی، ساخت و استفاده از محصولات شیمیایی برای کاهش و یا حذف مواد شیمیایی خطرناک ایجاد شده است. هدف از شیمی سبز ایجاد مواد شیمیایی بهتر و ایمن تر در حین انتخاب ایمنترین و موثرترین راه برای سنتز آنها و کاهش ضایعات است. همانطور که آناستاس اشاره کرده بود، اصل هدایت طراحی فرآیند و محصولات سازگار با محیط زیست است. این مفهوم در دوازده اصل شیمی سبز مجسم شده است.[3]
