بخشی از مقاله

چکیده

هدف اصلی این مقاله ، ارائه چهارچوبی جهت مدیریت پورتفولیو پروژه و تخصیص منابع مالی سازمان با بکارگیري تکنیک ارزش کسب شده و مدل ریاضی برنامه ریزي آرمانی، تحلیل عملکرد پروژه ها بوسیله شاخص هاي زمانی/هزینه اي و همچنین تطابق با استراتژي سازمانهاي خصوصی در بخش نفت و گاز می باشد. در این پژوهش با استفاده از تکنیک مدیریت ارزش کسب شده به ارزیابی عملکرد پروژه هاي حین اجراي سازمان پرداخته شده و همچنین پروژه ها از نظر شاخص هاي ریسک و شاخص هاي کیفی سازمان با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی، مورد ارزیابی و مقایسه قرار گرفته اند و سپس براساس این ارزیابی ها و همچنین براساس شاخص هاي عملکرد زمان بندي و هزینه یک مدل برنامه ریزي آرمانی جهت تخصیص منابع مالی سازمان طراحی گردیده است.

براي مدل برنامه ریزي آرمانی 5 آرمان در نظر گرفته شده است که عبارتند از:

•    آرمان اول- کمینه نمودن مجموع ریسک پروژه j در دوره i

•    آرمان دوم- بیشینه نمودن مجموع مطلوبیت حاصل از تحقق شاخص SPI پروژه j در دوره i

•    آرمان سوم- بیشینه نمودن مجموع مطلوبیت حاصل از تحقق شاخص CPI پروژه j در دوره i

•    آرمان چهارم- بیشینه نمودن مجموع وزنی شاخص IRR پروژه j در طول کل دورهها

•    آ.…†ن -€•‚ƒ بیشینه نمودن مجموع مطلوبیت حاصل عوامل کیفی پروژه j در طول کل دورهھا

در تحلیل نتایج، باید گفت که از 5 آرمان مورد توجه در این مسئله، تنها در آرمان اول، بهره گیري از مدل ریاضی منجر به ارائه نتایج بدتر - انحراف بیشتر - شده و در چهار آرمان دیگر، نتایج به مراتب بهتري ارائه شده است.

-1مقدمه

امروزه بسیاري از سازمانها از شیوه اداره سنتی به سمت اداره سازمان بصورت پروژه محور حرکت کرده اند. این سازمانها سرمایه گذاري هنگفتی در زمینه مدیریت پروژه و پیاده سازي سیستم ها و ابزارهاي آن کرده اند اما نکته اي که از دید بسیاري از آنها پنهان مانده است، این است که مدیریت پروژه ابزاري براي رسیدن به موفقیت سازمان و حضور در بازار کسب و کار است و نه سیستمی براي تضمین موفقیت سازمان. با اینکه در این سازمانها ، موفقیت پروژه ها به عنوان یکی از مزایاي رقابتی آنها مطرح است ، اما غالباً از فقدان یک مدل جامع تصمیم گیري در انتخاب ، اجرا ، ارزیابی و تخصیص منابع سازمان رنج می برند.

پروژه هایی که در این سازمانها اجرا ي شود، بدون در نظر گرفتن اهداف و راهکارهاي سازمان انتخاب می شوند. در چنین شرایطی منابع مالی ، انسانی و فناورانه سازمان صرف اموري می شود که معلوم نیست به واقع در جهت بهبود وضعیت سازمان در محیط کسب و کار موثر باشند، البته مشکل به انتخاب پروژه ها محدود نمی شود. در این سازمانها، پروژه اي که آغاز شد بطور حتم باید به پایان برسد و تا زمانی که ضرردهی و فرصت سوزي به مرز بحران نرسد ، سازمان وضعیت اجراي پروژه را تغییر نمی دهد.

این ضرورت ها و همچنین ضرورت وجود یک سیستم جامع مدیریتی که ابعاد مختلف سازمان را در بر گیرد ، سبب شده تا مدیریت پورتفولیوي پروژه ها در سال هاي اخیر مورد توجه بسیاري از مدیران قرار گیرد. در مدیریت پورتفولیو برخلاف مدیریت پروژه چرخه عمر پروژه با شروع عملیات اجرایی پروژه شروع نشده و با ختم آن پایان نمی یابد ، بلکه این چرخه از زمانی که ایده جدیدي جهت اجرا در سازمان مطرح می شود، شروع شده و زمانی خاتمه می یابد که سازمان به اهداف مالی ، راهبردي و سایر منافع تعریف شده دست پیدا کند.

در چنین نگرشی ، پروژه بطور منظم و با دیدي همه جانبه مورد نظارت و بازبینی قرار می گیرند. یکی از مزایاي عمده مدیریت پورتفولیو این است که پارامترهاي نظارت را از پارامترهاي محدود پروژه اي به سمت پارامترهاي سطح بالاي سازمانی سوق داده است. بطور خلاصه مدیریت پروژه اجراي درست کارهاست ، درحالیکه مدیریت پورتفولیو بر اجراي کارهاي درست تاکید دارد. سیستم مدیریت پورتفولیو مبناي جامعی براي تصمیمیريگ درست در محیط کسب و کار فراهم می آورد. در چنین فضایی اجراي درست کارها صرفاً یکی از ابزارهاي موفقیت محسوب می شود.

-2مرور ادبیات و پیشینه:

تخصیص بودجه از جمله وظایف اصلی مدیران مالی در سازمانها هاست. در این راستا برنامه ریزي بعنوان مهمترین پیشنیاز تخصیص بهینه بودجه محسوب می شود که عبارت است از تهیه و توزیع و تخصیص عوامل و وسایل محدود براي رسیدن به هدفهاي مطلوب در حداقل زمان و با حداقل هزینه ممکن. در پروژه ها برنامه ریزي به تعیین فعالیتها و تقدم و تاخر آنها و نیز تعیین میزان امکانات لازم براي اجراي آنها می پردازد.

هر فعالیتی در سازمان که موجب صرف وقت، هزینه و منابع شود به عنوان یک پروژه تعریف یم شود؛ بنابراین هر سازمانی می تواند هزاران پروژه داشته باشد - ذکایی. - 2008 چارنز و کوپر در سال 1955 براي اولین بار مدل برنامه ریزي آرمانی را مطرح کردند . از جمله مدل هاي معروف در زمینه تخصیص بودجه با استفاده برنامه ریزي آرمانی مدل برنامه ریزي آرمانی براي - ZBBبودجه بر مبناي صفر - که توسط لی و شیم - - 1984 و مدل آرمانی براي اقتصاد نیجریه است که توسط حبیب - - 1991 ارائه شد. موهانتی - - 1989 مدلی براساس برنامه ریزي آرمانی براي تخصیص منابع محدود به پروژه ها طراحی کرد.

خرم شاهگل و اوکاروا - - 1994 در مطالعه اي در خصوص منابع از ترکیب روش برنامه ریزي آرمانی و یک روش دلفی و یک روش کمی پیش بینی مانند مدل پوآسون استفاده کردند . آتاناسوپولوس - - 1995 در مقاله اي در خصوص تخصیص منابع ملی یونان به مقامات مالی کشور از ترکیب برنامه ریزي آرمانی و تحلیل پوششی داده ها استفاده کرد. کواك ولی - - 1998 با ترکیب روش برنامه ریزي آرمانی 1-0 و روش تحلیل سلسله مراتبی - - AHP توانستند مدلی براي تخصیص منابع تکنولوژي اطلاعات در دانشگاه سنت لوئیس ارائه دهند.

وي و وو - 2007 - با استفاده از روش تحلیل شبکه اي و برنامه ریزي آرمانی1-0 و با کمک روش دلفی فازي به انتخاب پروژه هاي زیرسازي حمل و نقل پرداختند. از جمله تحقیقات داخلی نیز می توان به مدل هاي برنامه ریزي ارائه شده توسط نمازي و کمالی - - 1381، یدالهی فارسی - - 1391 و نجارزاده ورحیمی - - 1384 جهت بهینه سازي تخصیص بودجه اشاره کرد.

برطبق مطالعات محققین تاکنون در زمینه تخصیص بودجه به پروژه هاي مختلف سازمان براساس عملکرد گذشته که توسط شاخص هاي عملکرد زمان بندي - - SPI و شاخص عملکرد هزینه - - CPI و شاخص هاي کیفی و ریسک پروژه ها ؛ تحقیقی انجام نشده است. لذا با توجه به اهمیت موضوع ضروریست مدلی با هدف تخصیص بهینه بودجه در همین راستا طراحی شود.

-3رویه کلی تحقیق

با توجه به آنچه در توصیف مسأله بیان شد متدولوژي کلی تحقیق از نوع مدلسازي ریاضی است. در این بخش رویه کلی تحقیق یا مراحل تحقیق ارائه میگردد:

    مرحله مقدماتی و آشنایی

•    تعریف دقیق مسأله و تدوین مدل مفهومی، تعیین شاخصھای حائز اھمیت در اولویت بندی

•    انتخاب معیارھا و زیر معیارھا جهت ارزیابی ھر پروژه - معیارھای EVM و معیارھای کیفی -

•    تعریف دقیق مسأله و تدوین مدل مفهومی، تعیین شاخصھای حائز اھمیت در تخصیص بودجه

    مرحله مدلسازي و حل

•    تعیین مفروضات مدل - بررسی ادبیات تحقیق، مصاحبه مستمر با خبرگان و کارشناسان برنامه ریزی و کنترل ھزینه -

•    اولویت بندی و وزن دھی به معیارھای و اولویت بندی پروژه ھا

•    مدلسازی ریاضی - تعریف متغیرھا، پارامترھا، تعین اھداف و محدودیتها - با بررسی ادبیات تحقیق و مصاحبه مستمر با…‰Š‹Œن

•    تعیین ضرایب اھمیت اھداف مدل ریاضی با کمک روش تحلیل سلسله مراتبی - AHP -

•    تعیین ضرایب اھمیت ھر یک از زیرشاخه ھای با کمک روش تحلیل سلسله مراتبی - AHP -

•    تعیین مقادیر پارامترھای قطعی

•    تعیین مقادیر حقیقی آرمانھا توسط حل مدل در شرایط ایدهآل و مصاحبه با خبرگان

•    Ž† ••ل قطعی

•    تحلیل نتایج حاصل از حل مدل

-4معیارها و زیر معیارهاي ارزیابی پروژه ها

    معیارھای ارزیابی عملکرد پروژه

•    شاخص عملکرد زمان بندی پروژهSPI

•    شاخص عملکرد ھزینه پروژهCPI

    شاخص نرخ بازگشت سرمایه

    شاخص ریسک

    شاخص ھای کیفی

•    “”•ذ د. بازارھای جدید

•    حفظ یکپارچگی کالا یا خدمات سازمان

•    ھمراستایی با استراتژی ھای سازمان

•    ایجاد مزیت رقابتی برای سازمان

در متن اصلی مقاله به هم ریختگی وجود ندارد. برای مطالعه بیشتر مقاله آن را خریداری کنید