بخشی از مقاله
خلاصه :
یکی از عوامل بسیار تأثیرگذار در اقتصاد کشورهای توسعهیافته استفاده بهنگام و مناسب از انرژی و کاهش شدت آن میباشد. از آنجا که مصرف انرژی در جهان با توجه به شرایط اقتصادی و کنونی بسیار با اهمیت است، شناخت و کشف الگوی مصرف مشترکین از جمله نیازها و ضروریات شرکتهای پالایش نفت و توزیع فرآوردههای نفتی دنیاست.
آنچنان که این مسأله برای شرکتهای موردنظر در کشورهایی نظیر آلمان، دانمارک، مصر، برزیل، اسپانیا، کانادا و بسیاری از کشورهای توسعهیافته دستاوردهای قابل توجهی را به دنبال داشته است. عدم استفاده از دانش شناخت و کشف الگوی مصرف مشترکین فرآوردههای نفتی کشور مضراتی همچون عدم امکان سیاستگذاریهای بومی شده براساس متغیرهای ترکیبی تأثیرگذار و در نتیجه سیاستگذاری یکنواخت و حداکثر بر اساس دانشهای سطحی و تجربی را به همراه خواهد داشت.
بنابراین برخورداری از دانش الگوی مصرف این فرآوردهها از جمله بنزین، راهگشای تدوین برنامههای مدیریتی در سطوح خرد و کلان میباشد و آگاهی از چگونگی مصرف آن در کشور میتواند منجر به انجام بهینه برنامهریزی تولید، توزیع ، مدیریت ارتباط با مشتریان و همچنین اتخاذ سیاستهای کلان گردد. از آنجا که استفاده از روشهای سنتی برای شناخت الگوی مصرف با توجه به تعداد بسیار زیاد مصرفکنندگان بنزین و دادههای میزان مصرف آنها بسیار دشوار، پرهزینه با دقت و بازدهی نامناسب میباشد دانش دادهکاوی که یکی از ده دانش برتر و روز دنیاست میتواند برای طراحی مدل کشف الگوی مصرف بنزین بسیار مناسب باشد.
در این پژوهش سعی شده است تا با بررسی و تحلیل دادههای مصرف بنزین موجود در شرکت ملی پالایش و پخش
فرآوردههای نفتی ایران، با استفاده از قابلیتهای ابزار داده کاوی و هوش مصنوعی به پیشبینی الگوی مصرف بنزین شهر تهران بهعنوان نمونه مناسبی از جامعه آماری پرداخته شود. مدل ارائه شده با استفاده از دادههای ثبت شده از میزان مصرف بنزین شهر تهران مورد بررسی قرارگرفت و به جهت اعتبارسنجی، مدل پیشنهادی با مدل شبکه عصبی مصنوعی، درخت تصمیم، رگرسیون خطی مقایسه شد که در نتیجه این مدل از لحاظ دقت و سرعت نسبت به سایر مدلها برتری دارد.
مقدمه:
کشف دانش و دادهکاوی یک حوزه جدید میان رشتهای و در حال رشد است که حوزههای مختلفی همچون پایگاه داده، آمار، یادگیری ماشین و سایر زمینههای مرتبط را با هم تلفیق کرده تا اطلاعات و دانش ارزشمند نهفته در حجم
بزرگی از دادهها را استخراج نماید. با رشد سریع کامپیوتر و استفاده از آن در دو دههی اخیر تقریبا همه سازمانها حجم عظیم داده در پایگاه داده خود ذخیره کردهاند. این سازمانها به فهم این دادهها و یا کشف دانش مفید از آنها نیاز دارند.
مصرف انرژی در کشور با توجه به شرایط اقتصادی و کنونی بسیار با اهمیت است. شناخت و کشف الگوی مصرف مشترکین از جمله نیازها و ضروریات شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران میباشد. برخورداری از دانش مصرف بنزین راهگشای تدوین برنامه های مدیریتی در سطوح خرد و کلان میباشد.
شرکت ملی پالایش و پخش فرآوردههای نفتی ایران با آگاهی از چگونگی مصرف بنزین در کشور می تواند نسبت به انجام بهینه برنامهریزی تولید، انتقال، توزیع، فروش، مدیریت ارتباط با مشتریان و همچنین ارایه سیاست های کلان اقدام نماید. با توجه به تعدد بسیار زیاد مصرف کنندگان بنزین و دادههای میزان مصرف آنها، استفاده از روشهای سنتی برای شناخت الگوی مصرف، دشوار و پرهزینه بوده و دارای دقت و بازدهی مناسب نمیباشد. لذا استفاده از دادهکاوی و کشف دانش میتواند منجر به نتایج جالب توجهی در سازمان شود و به کشف دانش مفید از دادهها بیانجامد.
پیشینه تحقیق:
از مهمترین موضوعاتی که میتواند کل چرخه تولید ، انتقال و توزیع تا مصرف انرژی را تحت کنترل داشته و به بهترین نحو ممکن از این منابع گرانبها استفاده نمود مدیریت انرژی است که امروزه مهمترین ابزار جهت مواجهه با افزایش بیرویه مصرف و جلوگیری از هدررفت آن میباشد، بهطوریکه استقرار و به کار گیری آنمتضمّن بهینهسازی مصرف و به معنای انتخاب الگوی صحیح و عملی سیاستهای درست در مصرف انرژی است که علاوه بر اینکه میتواند تضمینی بر استمرار رشد اقتصادی باشد، موجب کاهش تخریب منابع انرژی و نیز کاهش اثرات سوء ناشی از استفاده ناصحیح از آن بر محیط زیست و جامعه میگردند.
همچنین مقصود از پیادهسازی سیستم مدیریت بر مبنای مصرف انرژی در بنگاههای اقتصادی تولیدی، توانمندسازی آن سازمانها برای ایجاد سیستمها و فرآیندهای ضروری برای بهبود عملکرد انرژی شامل کارایی، استفاده و مصرف انرژی است. درنهایت می توان اشاره نمود که پیاده سازی این سیستم به کاهش انتشار گازهای گلخانه ای، هزینه انرژی و سایر پیامدهای مرتبط با محیط زیست از طریق مدیریت نظام مند انرژی منجر می شود.
اصلاح الگوی مصرف
اصلاح الگوی مصرف که به معنی نهادینه کردن روش صحیح استفاده از منابع کشور است، سبب ارتقای شاخصهایزندگی و کاهش هزینهها شده و زمینه ای برای گسترش عدالت است.
هم اکنون هدرروی در حوزه انرژی کشور نهصرفاً در بخش مصارف خانگی و مشاغل خدماتی و تجارتی، بلکه در
پالایشگاه ها، نیروگاه ها، خطوط انتقال برق، لوله های آب، واحدهای تولیدی و خودورها نیز در مقایسه با استانداردهای جهانی قابل قبول نیست.
برای مقایسه مصرف انرژی از معیار" شدت انرژی "استفاده میشود که برابر نسبت مصرف انرژی به تولید ناخالص داخلی است.مطابق آمارها ایران در کل جهان بالاترین میزان" شدت انرژی "را به خود اختصاص داده است. این معیار برای ایران 17 برابر کشوری مثل ژاپن، 5/8 برابر اروپا، 1/2 برابر چین و 8/2 برابر کشورهای آسیای شرقی است. در واقع مصرف انرژی در ایران برابر مصرف انرژی در کشوری با جمعیت 750 میلیون نفر است. هم چنین ایرانیانتقریباً 2 برابر متوسط جهانی از نفت، گاز، برق، گازوئیل و بنزین مصرف می کنند.در مورد سایر منابع نیز وضعیتی مشابه حاکم است. با مقایسه شاخص شدت مصرف انرژی در ایران با بسیاری از کشورهای جهان ، وضعیت ناهنجار بهره برداری انرژی پیش روست.
به عنوان نمونه، الگوی مصرف آب آشامیدنی بر اساس اعلام بانک جهانی برای یک نفر در سال، یک متر مکعب و
برای بهداشت در زندگی به ازای هر نفر، 100 متر مکعب در سال است. بر این اساس، در کشور ما 70 درصد بیشتر از الگوی جهانی آب مصرف میشود. از نظر مصرف برق هم، ایران نوزدهمین کشور پرمصرف برق در دنیاست ودولت سالیانه یارانه 4 هزار میلیارد تومانی برای برق در نظر می گیرد.
همانطور که مشاهده می شود مقایسه میزان مصرف در بخش های مختلف با سایر کشورها ، نشاندهنده وضعیت بسیار نامطلوب مصرف در همه زمینه ها است و جالبتر اینجاست که سالیانه نزدیک به 2/12 هزار میلیارد تومان یارانه واقعی و 78 هزار میلیارد تومان یارانه پنهان پرداخت می گردد که در مجموع مبلغ کل یارانه آشکار و پنهان دولت چیزی در حدود 90 هزار میلیارد تومان است.
نیاز به اصلاح الگوی مصرف بنزین
قیمت بنزین طی دو سال گذشته در کشور ثابت مانده و اکنون باعث شده با وجود تولید روزانه 67 میلیون لیتر بنزین در کشور همچنان نیاز به واردات 16 میلیون لیتری وجود داشته باشد؛ یعنی هزینهای حداقل برابر 6 هزار میلیارد تومان در سال برای تامین بنزین به کشور تحمیل میشود. گرچه به گفته مسئولان، با افزایش تولید بنزین تا انتهای امسال ایران به جمع صادرکنندگان بنزین خواهد پیوست اما با توجه به قیمت غیرواقعی بنزین در کشور و مصرف غیرمعمول آن ممکن است کشورمان همچنان واردکننده سوخت باقی بماند .بررسیها نشان میدهد با وجود آنکه سرانه خودرو - تعداد خودرو به ازای هر نفر - در ایران پایین است، اما مصرف بنزین نسبت به استاندارد جهانی بهشدت بالا است. موضوعی که به کیفیت پایین بنزین خودروها، عدموضع مالیات و عوارض شهری متناسب بهویژه در کلانشهرها و همچنین ناهمگنی سفرها در تعطیلات مربوط میشود. بنابراین نیاز به اصلاح الگوی مصرف در تمامی زمینهها به ویژه در زمینه مصرف بنزین و انرژی بیش از پیش احساس می گردد.
مفهوم دادهکاوی
ظهور سریع روشهای مدیریت الکترونیکی داده، منجر به این شد که عدهای عصر حاضر را »عصر اطلاعات«1 بنامند.
هر ساله عملیات بیشتری کامپیوتری شدند، همه دادههای مربوط به عملیات، فعالیتها و عملکردها بر روی هم انباشته شدند.
میزان این دادههای ذخیره شده با سرعت فوقالعادهای رشد مینمود. درنتیجه، دیگر روشهای آماری و ابزارهای
مدیریت داده، برای تجزیه و تحلیل این مجموعه عظیم داده مناسب نبودند. امروزه نیاز برای استخراج خودکار دانش قابل استفاده از مقدار زیاد داده، به خوبی شناخته شده است. این نیاز منجربه ظهور داده کاوی و کشف دانش شد.
