بخشی از مقاله
بررسی میزان مواجهه شغلی کارکنان پمپ بنزین با بخارات ترکیبات BTEX در یک پمپ بنزین شهر کرمان
چکیده
تعریف مساله: کارگران پمپ بنزینها در تماس با ترکیبات آلی فرار مانند بنزن ، تولوئن ، اتیل بنزن و زایلن ( ( BTEX هستند.
فرضیات: میزان غلظت ترکیبات بنزن و تولوئن بیشتر از حد مجاز و میزان غلظت اتیل بنزن و زایلن کمتر از حد مجاز تعیین شده توسط انجمن بهداشت حرفه ای ایران میباشد.
روش حل: یک پمپ بنزین در کرمان به صورت تصادفی انتخاب گردید. پس از شناسایی کارگران آن ، نمونه برداری از آلاینده های هوای اطراف محدوده تنفسی سه کارگر در سه زمان صبح ، بعد از ظهر (هنگام تخلیه سوخت از نفتکش به مخزن جایگاه) و شب با استفاده از پمپ نمونه بردار فردی انجام شد. سپس این نمونه ها ، بوسیله دستگاه گازکروماتوگرافی FID تجزیه شدند.
خلاصهای از نتایج: میانگین غلظت بخارات BTEX در سه نوبت صبح ، بعد از ظهر و شب بر حسب ʽg/m3 به شرح ذیل میباشد. بنزن : 2637-605 ، 12877-1041، 3977-762 تولوئن : 1294 -458 ، 10770 -1386 ، -862 2601 اتیل بنزن: 260/4-60/3 ،4600-560 ، 742 -268 زایلن: 906 - 259 ، 7443 -810 ، .3298 -828
میانگین غلظت بنزن در همه نمونه ها بالاتر از حد مجاز ( (1600ʽg/m3 قرار دارد ولی غلظت سه ترکیب دیگر کمتر از حد مجاز میباشد . همچنین غلظت BTEX در اندازه گیری ظهر بدلیل همزمانی با تخلیه بنزین در داخل مخازن پمپ بنزین بالاتر از دو زمان دیگر است.
واژگان کلیدی: ترکیبات BTEX ، پمپ بنزین ، مواجهه شغلی
1
مقدمه
بررسی و پژوهش در مورد آلودگی ها و عوامل زیان آور در محیط کار در عصر صنعتی امروزه که سلامت سهم بزرگی از اجتماع را در بر می گیرد شایان اهمیت است. متأسفانه آلودگی محیط کار، ره آوردیست از تلاشهای انسانی در راه فراهم نمودن زندگی بهتر. [1] مجاری عرضه از کلیدی ترین قسمتهای اجرایی در توزیع و عرضه سوخت می باشند و از مهمترین مجاری عرضه، جایگاهها هستند که
وظیفه توزیع سالم سوخت را بر عهده دارند. [2] بنزن، تولوئن، اتیل بنزن و زایلن ها BTEX جزو ترکیبات آلی فرار بنزین بوده و انتشار آنها به محیط ازطریق وسایل نقلیه موتوری و ترکیبات نفتی می باشد که اثرات مضری برسلامتی انسان دارند. [3] پایش غلظت این ترکیبات و کنترل آنها برای پیشگیری از عوارض ناشی از آنها امری ضروری می باشد. [4] کارگرانی که در کار بارگیری و تخلیه بنزین درمحل های بارگیری و تخلیه، ترمینال های ذخیره با حجم زیاد، جایگا ههای تحویل سوخت، کارهای سوخت گیری و ایستگاه های تعمیرات اتومبیل کارمی کنند بالاترین پتانسیل مواجهه با بنزین را دارند.[5] به دلیل فرار بودن، بسیاری از ترکیبات بنزین به راحتی در محیط پمپ بنزینها منتشر می گردد . خطر عمده سمیت بنزین ناشی از استنشاق بخارات آن می باشد. [6] اگرچه امکان مواجهه و جذب پوستی هم وجود دارد. [7] بنزن و اتیل بنزن دو ماده سرطانزا شناخته شده هستند. [8] همچنین مواجهه افراد با بنزن نیز میتواند منجر به بیماریهای خونی، آسیب
سیستم ایمنی، اختلالات قاعدگی و تغییرات اندازه تخمدان گردد. [9] ایجاد تغییرات در سیستم اعصاب مرکزی مانند خستگی، گیجی، فقدان هماهنگی و تاخیر در زمان واکنش و سرعت ادراکی فرد از جمله عوارض ناشی از مواجهه با تولوئن میباشد. [10] اتیل بنزن در برخی موارد سبب تحریک چشمها و سیستم گوارشی شده است. تماس مستقیم پوست با زایلن باعث تحریک آن شده که منجر به خشکی، ترک خوردگی، تاول زدن و درماتیت پوستی میگردد. [11] افزایش تعداد وسایل نقلیه، افزایش تعداد پمپ بنزینها و به تبع آنها افزایش مصرف بنزین در شهرها میتواند منجر به ایجاد مشکلات بهداشتی
برای شاغلین پمپ بنزین ها گردد. بنابراین دلایل مذکور از مهمترین عوامل انتخاب موضوع با هدف بررسی میزان مواجهه شغلی کارکنان پمپ بنزین با بخارات ترکیبات BTEX بصورت موردی در یک پمپ بنزین کرمان انجام گردید.
روش کار
9 کارگر انتخاب شده جهت این مطالعه همگی بالای 20 سال سن داشتند و بیش از یک سال در این حرفه مشغول به فعالیت بودند. سه زمان صبح، بعد از ظهر و شب جهت نمونه برداری انتخاب شد و توجه گردید که یکی از این سه زمان نمونه برداری در هنگام تخلیه سوخت از نفتکش به مخزن جایگاه صورت گیرد. مراحل نمونه برداری در نیمه دوم اسفند 91 انجام شد.
نمونه برداری و سنجش ترکیبات بنزن، تولوئن ، اتیل بنزن و زایلن با استفاده از روش انستیتوی ملی بهداشت حرفه ای و ایمنی آمریکا1 شماره ) 1501 هیدروکربنهای آروماتیک ) انجام شد. در این روش بخارات بنزن، تولوئن ، اتیل بنزن و زایلن موجود در هوا بر روی لوله جاذب حاوی کربن فعال (پوست نارگیل) SKC-USA شماره 226 -01 و پمپ نمونه برداری مدل SKC, Model 222-ml/count با دبی 0/5 لیتر در دقیقه به روش اکتیو جمع آوری شدند. [12] سپس نمونه ها با رعایت شرایط لازم و زنجیره سرما (نگهداری در دمای 4 درجه سانتیگراد) به آزمایشگاه منتقل شدند . [12] جهت بازیافت
نمونه ها از دی سولفید کربن (CS2) استفاده گردید [12] و سپس آنها با استفاده از دستگاه کروماتوگرافی گازی مدل Varian CP-3800 مجهز به آشکارساز یونیزا سیون شعله ای ، مورد آنالیز قرار گرفتند.
نتایج
نتایج غلظتهای اندازه گیری شده ترکیبات بنزن، تولوئن، اتیل بنزن و زایلن ، برحسب میکروگرم بر متر مکعب در جدول شماره یک ارائه گردیده است.
