بخشی از مقاله
خلاصه
صادرات یکی از معروفترین، مقرون به صرفهترین و کمخطرترین روشهای ورود به بازارهای خارجی است و به دلیل رقابت شدید در بازارهای خارجی منجر به توسعه اقتصادی و بهبود عملکرد شرکتها میشود. در ادبیات"عملکرد صادرات" عبارت است از حدی که اهداف بنگاه - شامل اهداف راهبردی و اهداف اقتصادی - برای صادرات یک محصول از طریق طرحریزی و اجرای راهبردهای بازاریابی صادراتی محقق میشود. هدف این مطالعه، بررسی تأثیر ابعاد تعهد سازمانی بر عملکرد صادرات شرکتهای صنایع غذایی در شهر تهران با تبیین نقش قابلیت یادگیری سازمانی به عنوان متغیر میانجی میباشد.
نوع تحقیق به لحاظ هدف، کاربردی و از لحاظ روش گردآوری دادهها توصیفی و پیمایشی است. بدین منظور با استفاده از مطالعات پیشین و مصاحبه با صاحبنظران، پرسشنامهای برای سنجش سازهها طراحی گردید. سپس حدود 50 شرکت از شرکتهای فعال در صنعت مواد غذایی انتخابشده و از طریق تکمیل پرسشنامه توسط 70 نفر از مدیران ارشد و مدیران صادرات شرکتها، دادههای موردنیاز در این تحقیق جمعآوری گردید.
روابط ساختاری بین متغیرها با استفاده ازمدل سازی معادلات ساختاری، نرم افزار SmartPLS و نرمافزار SPSS و مورد تجزیهوتحلیل قرار گرفت. نتایج بیانگر این است که تعهد عاطفی اثر مستقیم بر عملکرد صادرات ندارد ولی بهصورت غیرمستقیم از طریق قابلیت یادگیری سازمانی بر عملکرد صادرات تأثیر میگذارد. علاوه بر این، تعهد مستمر بهعنوان یکی از ابعاد تعهد سازمانی بر عملکرد صادرات شرکتهای صادرکننده مواد غذایی بهصورت مستقیم اثرگذار است.
.1 مقدمه
میزان موفقیت یک شرکت در امر صادرات را میتوان با عملکرد صادراتی آن ارزیابی نمود. با توجه به اهمیت عملکرد صادراتی تحقیقات مختلفی درزمینه عوامل مؤثر بر عملکرد صادراتی صورت گرفته است. در هرکدام از این تحقیقات، متغیرهایی مدنظر بودهاند که بنا به نظر محقق، بهطور مستقیم یا غیرمستقیم بر عملکرد صادراتی مؤثر بودهاند. با شناسایی و بهبود عوامل تعیینکننده عملکرد صادراتی میتوان آن را ارتقا بخشید. [1] درزمینه عوامل مؤثر بر عملکرد صادرات در ایران و در سطح بینالملل تحقیقاتی انجامشده است که در زیر به چند مورد از آنها اشاره میشود.
ابی و اسلاتر - 1989 - 3 متغیرهای مربوط به عملکرد صادرات را به چهار دسته تقسیم میکنند: - 1 ویژگیهای شرکت - اندازه شرکت، تعهد مدیریتی، ادراک مدیریت - - 2 صلاحیتهای شرکت - فناوری، دانش بازار، برنامهریزی بازار، سیاستگذاری صادرات، سیستمهای کنترل کیفیت، مهارتهای ارتباطی - - 3 استراتژی صادرات - انتخاب بازار، استفاده از واسطهها، آمیخته کالا، توسعه کالا، ارتقاء، قیمتگذاری - - 4 محیط خارجی. لئونیدو4 و همکاران - 2002 - با بررسی سیوشش پژوهش تجربی، عوامل مؤثر بر عملکرد صادرات موفق را به پنج گروه دستهبندی کردهاند.
این عوامل عبارتاند از: عوامل مدیریتی - شخصی، تجربه، نگرش و طرز تلقی، رفتاری و مشخصههای مربوط به تصمیم گیران شرکتهای صادراتی - ، عوامل سازمانی - عناصر مرتبط با مشخصهها، عملیات، منابع و اهداف سازمان - ، عوامل محیطی - فاکتورهایی که محیط عملیاتی و کلان شرکتهای صادرکننده را شکل میدهند - ، هدفگیری بازارهای صادراتی - شناسایی و انتخاب بازارهای هدف بینالمللی - ، متغیرهای آمیخته بازاریابی - استراتژی محصول، قیمت، توزیع و ترفیع - .[2] بهمنظور بررسی تأثیر برنامههای حمایتی بر عملکرد صادراتی شرکتها، یک پژوهش پیمایشی وعلّی توسط حسنقلی پور و همکاران - 1389 - در محدوده صنعت برق ایران انجامشده است.
نتایج تحلیل این دادهها نشان میدهد که آگاهی و استفاده از برنامههای تشویق صادرات در ایران بهطور مستقیم بر عملکرد صادراتی تأثیر نداشته اما بهطور غیرمستقیم و از طریق تأثیرگذاری بر استراتژی صادراتی شرکتها بر عملکرد صادراتی تأثیر مثبت و معنادار دارد.[3] شناسایی عوامل مؤثر بر عملکرد صادراتی صنعت مواد غذایی و تعیین درجه اهمیت هر یک از عوامل گامی است مؤثر برای بررسی نقاط قوت و ضعف موجود بهمنظور تقویت صادرات مواد غذایی. در این پژوهش سعی شده است تا با اقتباس از مدل بلومر و همکاران - - 2013 تأثیر ابعاد تعهد سازمانی و قابلیت یادگیری سازمانی بر عملکرد صادرات در صنعت مواد غذایی موردبررسی قرار گیرد تا بهنوعی تسهیل گر روند تصمیمگیری برای تصمیمگیرندگان در این بخش باشد.
مدل بلومر و همکاران - - 2013 به بررسی اثرات اعتماد، تعهد عاطفی و مستمر، صلاحیتهای رابطه مدار و صلاحیتهای کارآفرینی بر عملکرد صادرات میپردازد. در پژوهش آنان اعتماد و تعهد عاطفی بهعنوان نیروهای انرژیزا اثر مثبتی بر عملکرد صادرات دارند. صلاحیتهای رابطه مدار شامل حساسیت فرهنگی و صلاحیت زبانی است.
ازآنجاییکه تعهد مدیران به صادرات از طریق شناخت مشتریان و بازارهای خارجی و برقراری ارتباط با آنها باعث تبادل اطلاعاتی و یکپارچگی عملیاتی سازمان میشود [4] و بهعنوان یکی از اقلام صادرات غیرنفتی، به کشور جهت خروج از اقتصاد تکمحصولی و کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی کمک میکند؛ باید در سازمانها موردتوجه ویژه قرار گیرد.
در تحقیق آلگره1 و همکاران - - 2012 بیانشده است که قابلیت یادگیری سازمانی بهصورت غیرمستقیم از طریق متغیر عملکرد نوآوری، باعث افزایش عملکرد صادرات خواهد شد. شرکتهای نوآور تمایل به موفقیت در بخش صادرات دارند و این نوآوری از طریق یادگیری سازمانی افزایش مییابد زیرا قابلیت یادگیری سازمانی بهعنوان یک عامل سازمانی به بهبود استفاده از منابع تکنولوژی منجر میشود .[5]
بنابراین در تحقیق حاضر تاثیر قابلیت یادگیری سازمانی بر عملکرد مالی صادرات مورد بررسی قرار می گیرد. همچنین فروش صادراتی، سود صادراتی بیشترین معیارهای اندازهگیری عملکرد هستند که مورداستفاده قرار میگیرند .[6] ازاینرو در این تحقیق نیز محقق به بررسی عملکرد صادرات ازنقطهنظر بعد مالی میپردازد. ازاینرو در این تحقیق نیز محقق به بررسی عملکرد صادرات ازنقطهنظر بعد مالی میپردازد.
.2مبانی و چارچوب نظری
.1-2تعهد عاطفی و قابلیت یادگیری سازمانی
تعهد سازمانی تمایل شرکت برای برآورده کردن خواستهها، نیازها و انتظارات مشتریان داخلی و خارجی و حفظ رابطه با آنها تعریف میشود.[7] ازآنجاییکه از دیدگاه افرادی مثل استایلس، پترسون و احمد - - 2008 تعهد عاطفی و مستمر مناسبترین انواع تعهد در تنظیمات سازمانی هستند. بنابراین تصمیم گرفته شد که این دو متغیر در مدل مفهومی آورده شود .[4]
