بخشی از مقاله
خلاصه
هدف از این پژوهش ارایه مدل فرهنگ سازمانی مطلوب برای پیاده سازی مدیریت دانش در سازمان ها می باشد. این پژوهش در سال 1395 و با مطالعه 30 فقره مقاله نمایه شده از سال 1388 تا 1394 با موضوع»بررسی رابطه بین مدیریت دانش و فرهنگ سازمانی« در پایگاه های علمی، اطﻻعات علمی جهاد دانشگاهی، پایگاه مجلات تخصصی نور، پرتال جامع علوم انسانی، بانک اطلاعات نشریات کشور و برخی نشریات علمی و پژوهشی که مقاله هایشان در پایگاه های فوق نمایه نشده بود؛ با روش توصیفی تحلیلی انجام شده است.
نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد پژوهشگران از مدل های فرهنگ سازمانی دنیسون، کویین، رابینز و... جهت ارزیابی فرهنگ سازمانی مناسب برای استقرار مدیریت دانش بهره برده اند. ولی بررسی ادبیات پژوهش در حوزه مدیریت دانش نشان میدهد مدل های فرهنگ سازمانی مذکور نمی تواند محک مناسبی برای استقرار مدیریت دانش در سازمان باشد.
در این پژوهش با توجه به بررسی های صورت گرفته متغیرهای تیم سازی، یادگیری، مذاکره وگفتگو، حمایت مدیریت وارتباطات عناصر فرهنگ سازمانی مناسب برای استقرار مدیریت دانش در سازمان ها را تشکیل می دهند. البته مدل ارایه شده خالی از نقص نمی باشد. در پایان این نظریه مطرح است که سازمان ها برای استقرار سیستم های مختلف مدیریتی نیاز به طراحی فرهنگ سازمانی مناسب با همان سیستم ها دارند، به بیان دیگر موفقیت و شکست اجرای برنامه های مدیریتی در سازمان ها نیز به این مهم بستگی دارد.
.1 مقدمه
فرهنگ سازمانی به عنوان »ارزشهای غالب که بوسیله یک سازمان حمایت می شود توصیف شده است« یا » فلسفه ای که خط مشی سازمان را به سمت کارکنان و مشتریان هدایت میکند«، یا »ارزشهایی که به کمک آنها کارها و امور روزمره سازمان انجام می پذیرد« یا »مفروضات و باورهای بنیادی که بین اعضاء سازمان مشترک میباشند.« با نگاهی دقیق به این تعاریف پی می بریم که زمینه اصلی در فرهنگ سازمانی وجود سیستمی از معانی و مفاهیم مشترک در میان اعضاء سازمان است. در هر سازمانی الگوهایی از باورها، سمبلها، شعائر، داستانها و آداب و رسوم وجود دارند که به مرور زمان بوجود آمده اند.
این الگوها باعث می شوند در خصوص اینکه سازمان چیست و چگونه اعضاء باید رفتار خود را ابراز کنند، درک مشترک و یکسانی بوجود آید.[1] فرهنگ سازمانی برتمام جنبههای سازمانی تاثیرگذاشته، براساس اعتقادات و ارزشهای مشترک، به سازمانها قدرت می بخشد و بر نگرش رفتارفردی، انگیزه و رضایت شغلی و سطح تعهد نیروی انسانی، طراحی ساختار و نظام های سازمانی، هدف گذاری، تدوین و اجرای خط مشی ها، استراتژی ها و... تاثیر می گذارد. طبق تحقیقات انجام شده یکی از موانع عمده استقرارمدیریت دانش درسازمانها فرهنگ سازمانی می باشد.[2]
از نظر وانگ واحمد 1،2003 بحث تغییر فرهنگ یکی ازمهمترین جنبه های هر نظام مدیریت دانش می باشد؛ بنابراین موفقیت سازمان در اجرای هر استراتژی از جمله مدیریت دانش، تا حدود زیادی به حمایت و پشتیبانی فرهنگ سازمانی از آن استراتژی بستگی دارد. تلاش سازمان ها برای تبدیل شدن به سازمان دانش محور در صورتی موفقیت آمیز خواهد بود که ویژگی های فرهنگی مورد نیاز برای اجرای مدیریت دانش در سازمان وجود داشته باشد.[3]
درطول مرور پیشینه ها و مبانی نظری تحقیق، تحقیقات متعددی بر این مولفه تاکید واشاره داشته است که فرهنگ سازمانی یکی از عوامل موثر در میزان موفقیت برنامه های مدیریت دانش تلقی می شود که عبارتند از: پاولین وماسون، 2002؛ راس، 2003؛ کاندلووال وگوشجاک،[4].2003 در همه این مدلها و چارچوبها، فرهنگ یکی از ابعاد کلیدی برای پیاده سازی موفق مدیریت دانش می باشد.
برای درک چگونگی اثرگذاری پیاده سازی مدیریت دانش بر سازمان، و همزمان اثر پذیری آن از سازمان، یک تجزیه و تحلیل فرهنگی لازم است. تحلیل فرهنگ به ما کمک می کند تا تعامل تیم های مختلف با فرهنگهای متفاوت را درک کنیم، به خصوص زمانی که می بایست برای دستیابی به اهدافی مشترک، با هم کار کنند. وقتی در حال طراحی و اجرای فرآیندها، ابزار و تکنولوژیها هستیم، فرهنگ از اهمیت بیشتری برخودار میشود.[5]
وجود فرهنگ دانشگرا و زیربنای انسانی مناسب - فرهنگ - ، مهم ترین دلیل موفقیت پیاده سازی مدیریت دانش در سازمان هاست. آمار ها حاکی از آن هستند که % 50 از مشکلات پیاده سازی مدیریت دانش مربوط به فاکتور فرهنگ و نیروی انسانی بوده و مشکلات مرتبط به حوزه ساختاری و تکنولوژیکی هر کدام تنها % 25 نقش دارند.[6]
از مطالب فوق میتوان اینچنین نتیجه گرفت که درکی درست از فرهنگ و ترکیباتش در سرتاسر سطوح مختلف سلسله مراتب شرکت، گامی حیاتی برای پیاده سازی موفقیت آمیز مدیریت دانش میباشد.[5] برای موفقیت مدیریت دانش در سازمان، پیش از پیاده سازی یک تکنولوژی جدید، درک و ادغام این ابزارها با جنبه های انسانی و همچنین فرهنگ موجود سازمان، ضروری میباشد.[7] در این پژوهش به دنبال طراحی فرهنگ سازمانی مناسب برای استقرار مدیریت دانش می باشیم. در ادامه ابتدا به بررسی 30 پژوهش پرداخته سپس مدل را ارایه می دهیم.
.2 روش پژوهش مدل پیش نهادی فرهنگ سازمانی مناسب برای استقرار مدیریت دانش در سالیان اخیر، پژوهش های بسیاری در رابطه با ارتباط بین فرهنگ سازمانی و مدیریت دانش انجام شده است. با مطالعه 30 فقره مقاله نمایه شده از سال 1388 تا 1394 با موضوع»بررسی رابطه بین مدیریت دانش و فرهنگ سازمانی« در پایگاه های علمی از قبیل: اطﻻعات علمی جهاد دانشگاهی، پایگاه مجﻻت تخصصی نور، پرتال جامع علوم انسانی، بانک اطلاعات نشریات کشور و برخی نشریات علمی و پژوهشی که مقاله هایشان در پایگاه های فوق نمایه نشده بود؛ مشخص شد پژوهشگران بیشتر از سه مدل دنیسون، کویین و رابینز برای بررسی وضعیت فرهنگ سازمانی بهره گرفته اند.
این در حالی است که تا کنون پژوهشی در خصوص اینکه مدل های مذکور زمینه مناسب برای استقرار مدیریت دانش در سازمان هستند انجام نشده است. به بیان دیگر هنوز مشخص نیست که اگر وضعیت فرهنگ سازمانی بر اساس مدل های مذکور مطلوب باشد، آیا امکان استقرار مدیریت دانش در آن سازمان مهیا است؟ با بررسی پژوهش های انجام شده مشخص می گردد که هدف پژوهش های مذکور بررسی ارتباط بین متغیر ها است، که این امر نمی تواند معیار مناسبی برای ارایه مدل فرهنگ سازمانی باشد. در پژوهش صورت گرفته توسط دانشفرد و شهابی نیا - - 1389متغیرهای فرهنگ سازمانی مناسب برای مدیریت دانش با توجه به ادبیات تحقیق شناسایی شده اند که عبارتند از تیم سازی، یادگیری، مذاکره وگفتگو، حمایت مدیریت وارتباطات - شکل.[7] - 1
1 مطالعه میزان تأثیرپذیری مدیریت دانش از فرهنگ سازمانی و رابطه آن با پرورش کارکنان دانشی در سازمان های دولتی استان آذربایجان غربی[8]
2 رابطه بین مدیریت دانش و شاخص های فرهنگ سازمانی دنیسون[9]
3 بررسی رابطه ی بین فرهنگ سازمانی با مدیریت دانش مطالعه موردی شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران[10]
4 بررسی فرهنگ سازمانی - مدل کویین - با امکان پذیری استقرار مدیریت دانش در شرکت انتقال گاز ایران[11]
5 بررسی رابطه ی بین فرهنگ سازمانی و مدیریت دانش مطالعه موردی شرکت ملی نفت ایران[12]
6 وضعیت مدیریت دانش در واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی منطقه دوازده[13]
7 بررسی رابطه بین دو دسته از عوامل سازمانی - ساختار و فرهنگ - با مدیریت دانش در دانشگاه افسری امام علی - ع - [14]
8 تبیین و سنجش عوامل زمینه ای برای استقرار مدیریت دانش: مطالعه موردی در شرکت ملی پخش فراورده های نفتی ایران - منطقه تهران[15]
9 طراحی مدل تأثیرگذاری فرهنگ سازمانی بر تسهیم دانش و ایجاد چابکی در مهار شرایط بحرانی با رویکرد پدافند غیرعامل[16]
10 بررسی تأثیر فرهنگ سازمانی و سبک رهبری بر پذیرش تکنولوژی و مدیریت دانش - مورد مطالعه: شرکتهای تولیدی استان قزوین[17]
11 بررسی تأثیر مؤلفه های فرهنگ سازمانی بر مدیریت دانش در شرکت های خدمات مشاوره ای، فنی و مهندسی کشاورزی استان زنجان[18]
12 بررسی تأثیر فرهنگ سازمانی در مدیریت دانش؛ - مطالعه موردی: اداره کل استاندارد گیلان - [19]
13 بررسی رابطه بین فرهنگ سازمانی و استقرار مدیریت دانش - KM - در دانشکده مدیریت واحد تهران مرکزی[20]
14 بررسی رابطه بین فرایند مدیریت دانش و شاخصهای فرهنگ سازمانی از دیدگاه رابینز[21]
15 بررسی رابطه بین مدیریت دانش و فرهنگ سازمانی از دیدگاه اعضای هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی کرمان[22
