بخشی از مقاله
چکیده:
هدف مقاله تبیین بکار گیری اسم حی در طراحی معماری است. این مقاله در نظر دارد به این سؤال پاسخ دهد که: واژه حی در فرآیند طراحی چه کمکی به معمار و چه خدمتی به مصرف کنندگان بنا می نماید؟ روش کار ابتدا واژه شناسی و بر پایه واژه شناسی، استخراج معانی عقلانی اسم - - الحیّ - - و بازبینی این معانی در نمونه های موردی است. از این رو استناد اصلی در تحقیق، نمونه های ساخته شده با استنباط از دریافت معانی - - الحیّ - - می باشد نتایج بیانگر آن است که انسان به عنوان اشرف مخلوقات عالم هستی به عنوان محور اصلی در طراحی معماری در نظر گرفته می شود از این جهت در طرح های معماری سعی برآن شود که از - - حرکت - - ، - - هوشمندی - - ، - - رنگ - - ، - - آب - - ، - - فضای سبز - - ، - - شادابی - - استفاده شود.
مقدمه:
- - فکر و اندیشه قله رفیع و سکوی پرش و عامل مؤثر تحولات انسان است چگونه باید از این عنصر بالنده و تحول آفرین که ازعطایای خدای عز و جل است برای رشد معنوی و حصول به حقیقت و طی مراتب و مقامات عرفانی بهره جست به گفته شیخ محمود شبستری باید از طریق شناخت نظام خلقت و تحولات طبیعی و تطورات موجودآن به شناخت فراگیری دست یافت و آنگاه سپس از سیر در آفاق به درون خود مراجعه نمود و این مسافرت را تا اعماق روح و جان ادامه داد تا انسان به خودشناسی نائل آید و چون آدمی خود را شناخت و به زوایای باطنی و استعدادهای خود پی برد، پی به وجود خدای لایزال هستی به عنوان آفریدگار و اداره کننده و نظم بخشنده و کنترل کننده جهان برد و این همان سیر و سلوکی است که آدمی را با نور افکن فکر و عقل به سرانجام مقصود و حقایق می رساند.
در این حالت انسان نخستین چیزی را که خواهد دید نوری است که هستی را در بر گرفته است همواره چنین است برای دلی که خود را به معرفت و آگاهی منور نموده و از پلیدی دور ساخته و پر صفا و نورانی گردانیده باشد چیزی غیر از حق و جلوه های عظمت و شکوهمندی حق نخواهد دید. - -
- شبستری، شیخ محمود - 1382 - ؛ مثنوی گلشن راز، انتشارات زرین، تهران، ص: - 29 ببین یک ره که تا خود عرش اعظم چگونه شد محیط هر دو عالم چه کردند نامش عرش اعظم؟ چو نسبت دارد او با قلب انسان چرا در جنبش اند این هر مادام که یک لحظه نمی گیرند آرام؟
مگر نه این است که علت خلقت عالم که انسان باشد در آخرین مرحله پدیدار گشته و خود را ظاهر نموده است. این بسیاری ستمگری و نادانی - ظلوم و جهول - بودن او که گاهی در آدمی به ظهور می رسد از عوامل ضد راهیابی او به حقیقت است. ولی همین خصلت های وجود آدمی است که بهر حال از اسماء جلال الهی به ظهور پیوسته است - در عین منفی بودن این صفات در همان حال مثبت است و کارائی دارد. - یکی از اسماء الهی - - حی - - است که مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
واژه شناسی - - الحیّ - - :
الحَیَوِیّ- ]حیی:[ نسبت بهالحَیّ - - - - است، آنچه که برای زندگی ضرورت داشته باشد. - ترجمه و تحقیق مفردات الفاظ قرآن، ج 1، ص: 568 لحَیَاه، - یعنی زندگی که بر چند وجه بکار رفته است.
اوّل- حیاه- در معنی نیروی رشد دهنده نموّ دهنده گیاهان و حیوان و لذا گیاه راحیّ یعنی نمو کننده گویند.
که در طبیعت می توان به دانه گندم و یا گیاهان اشاره نمود.
تصویر 1 - derazboy blogfa.com -
دوّم- حیاه- در معنی نیرویحسّ کننده وحسّاس هم اشاره به نیرویحسّاسه و درک کننده است.
مصداق آن در معماری، می توان به معماری هوشمند اشاره نمود که تمامی اجزای ساختمان حساس هستند . این خانه با رویکرد زیست محیطی طراحی شده است. به طور مثال به کار گیری پوسته بسیار-عایق و بهره مندی از پنجره های سه جداره منجر به حداقل مصرف انرژی در این ساختمان گردیده است.این ویلا همچنین مجهز به پمپ های حرارتی و پنل های خورشیدی است.
این خانه مجهز به یک ایستگاه هواشناسی است که داده های آب و هوایی محیط را ثبت می نماید.
سوّم- حیاه- در معنیقوّه و نیروی عمل کننده عاقله. - روض الجنان و روح الجنان فی تفسیرالقرآن ج - 202 - 15 میتوان مصداق آنرا در معماری بناهایی ذکر کرد که قابل گسترش و بسط دادن هستند.
ساختمانی که قابل گسترش دادن باشد که می توان به خانه امینی ها در قزوین اشاره کرد.
چهارم- حیاه در معنی برطرف شدن غم و اندوه، یعنی: - شکوفایی و شادابی پس از اندوه - . - روض الجنان و روح الجنان فی تفسیرالقرآن ج202 - 15 - یعنی: کسی که از غم و اندوه خلاص شد و مرد براحتی رسیده، و نمرده است، مرده آنست که از حیات شکوفا و شاداب زندگانی بیبهره است
معماری شاد را می توان با استفاده از رنگ، حرکت، آب، فضای سبز در بنا شاخص نمود.
مفهوم حرکت با استفاده از پله در ساختمان.
پنجم- حیاه در معنی حیات جاودان اخروی که با حیات عقلی، و زندگی از روی علم و آگهی دنیا بدست میآید. - روض الجنان و روح الجنان فی تفسیرالقرآن ج203 - 15 - که میتوان به حرکت و به حدیث دنیا مزرعه آخرت است اشاره نمود یعنی اینکه هر کاری نتیجه ای خواهد داشت.
ششم- حیاه در معنی حیاتی که خدای تعالی با آن توصیف میشود، زمانی که او را »هوحیّ« میگویند پس برای حیات در این معنی مرگ و موت صحیح نیست و چنان حیاتی جز برای خدا نیست. - روض الجنان و روح الجنان فی تفسیرالقرآن ج- 15 203 - ترجمه و تحقیق - مفردات الفاظ قرآن، ج1، ص: 571الحَیَا - -یعنی باران، زیرا زمین مرده را زنده میکند و اشاره آیه که میگوید : جَعَلْناوَ - مِنَالْماءِکُلﱠشَیْءٍحَیٍ- /30 انبیاء - بر همان معنی است.
