بخشی از مقاله
چکیده
این مقاله یک مدل جدید مکانیابی-تخصیص برای تسهیلات سلسلهمراتبی شبکه های خدماتدرمانی همانند بیمارستان را ارائه میدهد که مدل ورود مشتریان - متقاضیان - به سیستم را به صورت گروهی در نظر گرفته است.اهمیت این موضوع به خصوص در شبکه های خدمات درمانی همانند بیمارستان هنگامی مشخص می شود که حوادث طبیعی و غیرطبیعی مثل زلزله،سیل،تصادفات و ... اتفاق افتد و انتقال مجروحین به بیمارستان ومراکز درمانی به صورت گروهی صورت گیرد. در این مقاله از تئوری صف از نوع M x / M/1 برای مشتریان - متقاضیان - بهره گرفته می شود.
از جمله فرضیات در نظر گرفته شده در مدل این مقاله، عدم وجود محدودیت ظرفیت در مراکز خدمت دهی می باشد. در مسأله مکانیابی سلسله مراتبی در نظر گرفته شده، تسهیلات در هر سطح سرویس متفاوتی را ارائه می دهند .مدل پیشنهاد شده از دسته مسائل برنامه ریزی غیرخطی عدد صحیح می باشد،حل این مدل با استفاده از نرم افزار گمزو تکنیک معیار جامع صورت می گیرد.
-1 مقدمه
مسائل مکانیابی سلسلهمراتبی به طور شفاف با این عنوان در دهههای اخیر شناخته شده است، ولی قدمت این مسائل به دهه هشتاد باز میگردد، از آن زمان چندین مطالعه علمی برای شناسایی مفهوم سلسلهمراتبی بهدستآمدهاست، اما به طور واضح و صریح خصایص سلسلهمراتبها در آنها مطرح نشده است.برای نخستین بار مدلهای مکانیابی تسهیلات سلسلهمراتبی که بین سطوح مختلف آنها تاثیرات متقابل نیز وجود دارد، به طور مختصر و واضح توسط داسکین درسال 1995 معرفی شدند.[1]
مدلهای مکان یابی سلسله مراتبی تسهیلات کاربردهای گوناگونی داشته که می توان به برخی از آنها در قالب پژوهش های سیستم های بهداشت و سلامت [2]، سیستم تولید-توزیع [3] و سیستم آموزشی[4] اشاره کرد. برمن و همکارانش در 1985 یک مدل میانه صف احتمالی ارائه دادند که یک سرور متحرک مانند واحد پاسخگویی اورژانس را در نظر می گرفت .[5] وانگ و همکاران در 2002 یک مدل مکانیابی تسهیلات براساس سیستم صف M/ M/1 پیشنهاد دادند، بهصورتیکه مشتریان به نزدیکترین تسهیل مراجعه میکنند و یک حداکثر زمان انتظار پیشبینیشده به عنوان محدودیت در نظر گرفته شدهاست .[6]
پسندیده و نیاکی در 2010 مسأله مکانیابی تسهیلات دو هدفه با مدل صف M/ M/1 روی مسأله - p میانه پیشنهاد دادند .[7] چمبری و همکارانش در 2011 مدلی دو هدفه برای مسئله مکانیابی تسهیلات با سیستم صف M/ M/1/ K تحت ازدحام ارائه دادند .[8] پسندیده و نیاکی در 2011 یک مسئله مکانیابی تسهیلات جدید دوهدفه با سیستم صف M x / M/1 برای تعیین تعداد تسهیلات مورد نیاز و فرایند تخصیص مربوط به آن پیشنهاد دادند .[9]از آخرین مطالعات صورت گرفته می توان به پژوهش زرین پور و همکاران سال 2017 در حوزه ی مکان یابی سلسله مراتبی شبکه های خدمات درمانی اشاره کرد.[10]
-2 بیان مساله
اگرچه سیستم های تسهیلات معمولا به صورت سلسله مراتبی وجود دارد و مجموعه ای از انواع مختلف تسهیلات در تعامل با هم می باشند، مسائل مکانیابی اغلب برای سیستم های یک سطحی مطالعه شده است. بنابراین با توجه به نیاز امروز صنعت و خدمات، پرداختن به مسأله مکانیابی تسهیلات سلسله مراتبی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در سیستم های سلسله مراتبی مانند مراکز بهداشتی درمانی، به علت مراجعه زیاد مشتریان امکان ایجاد تراکم وجود دارد. بنابراین بکارگیری تئوری صف مفید واقع می شود.شکل - 1 - در ذیل،نمایی کلی از یک شبکه خدمات درمانی سلسله مراتبی مثل بیمارستان را نشان می دهد.[10]
مقاله جاری تابعی سه هدفه و سیستم صف از نوع M x / M/1 برای متقاضیان را در مکانیابی سلسله مراتبی تسهیلات در نظر می گیرد. توابع هدف مسأله یکی حداقل کردن متوسط زمان انتظار مشتریان - متقاضیان - در صف،دیگری حداکثر کردن متوسط درصد اشتغال خدمت دهندگان و در نهایت آخرین هدف حداقل کردن هزینه های ثابت ایجاد تسهیلات می باشد.
مفروضات مدل عبارت اند از:
.1برای سیستم سلسله مراتبی مورد مطالعه دو لایه در نظر گرفته شده است.
.2مراجعه گروه مشتریان - متقاضیان - به مراکز خدمت دهی و نرخ خدمت دهی در این مراکز از توزیع پواسون پیروی می کنند.
.3زمان بین دو ورود و همچنین زمان خدمت دهی از توزیع نمایی پیروی می کنند.
.4به منظور دریافت خدمت گروه مشتریان می توانند به هر تسهیل در یک سطح مراجعه کنند. - خدمت دهنده سیار -
.5هر دسته ای از متقاضیان فقط میتوانند به یک تسهیل تخصیص بیابند.
.6اندازه دسته متغیر تصادفی در نظر گرفته شده است.
.7گروه مشتریان - متقاضیان - برای دریافت خدمت از سطح بالاتر،نیازمند ارجاع از سطح پایین تر دارند.