بخشی از مقاله
چکیده
ساحل فرحآباد واقع در مرکز استان مازندران با ساحلی شنی و پوشش گیاهی متنوع خود از پتانسیل بالایی جهت جذب گردشگر فام - فرهنگی، اکوتوریسم، ماجراجویانه - برخوردار میباشد اما تنها گردشگران این منطقه را به عنوان مقصد طبیعتگردی انتخاب میکنند. هدف از این پژوهش ایجاد بستری مناسب جهت جذب انواع گردشگران علاوه بر اکوتوریسم منطقه و سامان دادن به آن با توجه به حفظ اکوسیستم محیط و در پی آن جلب رضایت گردگشران و ساکنین منطقه فرح آباد میباشد.
پس این پژوهش از نوع توصیفی – تحلیلی صورت گرفته است و با جمع آوری اطلاعاتی به روش کتابخانهای، اسنادی و برداشت میدانی به ارزیابی منطقه مورد طراحی - حد فاصل عدالت - 2 -1 پرداخته است به گونهای که سایت را به 7 سکانس تقسیم کرده و از طریق ارزیابی دید و منظره محدوده ی مورد نظر به وسیلهی دسته بندی خصوصیات منظر به روش تصویری و چک لیست به تحلیل محیط پرداختهایم و متغیرهای منظر ساز در هر تیپ از منظر را مورد بررسی قرار دادهایم.
در ادامه به تحلیل سایت پرداخته و امکانات و محدودیتهای آن را از طریق روش تحلیلی swot مورد تجزیه و تحلیل و ارزیابی قرار داده و با ارائه راهبردهایی برای هر قسمت متناسب با توان اکولوژیکی آن، الگویی برای طراحی جهت بهره برداری از پتانسیلهای موجود در بستر طرح و حفاظت از منابع طبیعی آن پیشنهاد دادهایم به گونه ای که با در نظر گرفتن فضاهایی متفاوت در هر سکانس و تزریق فعالیتهای مختلف در ساحل بتوانیم باعث جذب و حضور گردشگر فام شده و فضای ساحل را به فضایی بانشاط و سرزنده تبدیل کنیم.
-1 مقدمه
توسعه شهر نشینی و پیشرفت صنعت، منجر به دور شدن انسان از بستر طبیعت شده، بدین سبب تقاضا برای تعامل با محیطهای طبیعی به خصوص محیطهای دریایی افزایش یافته است به گونهای که روند حرکت جهان مادی گرا و مدرن به سمت زندگی در محیط زیست، و صرف زمان بیشتر در طبیعت و نزدیک شدن به همه چیزهای پاک، صلح آمیز و ناشناخته بیشتر شده است - Nistoreanu, Dorobantu, 2011 - اما بررسیهای صورت گرفته توسط نظریهپردازان مختلف نشان میدهد گسترش صنعت توریسم طیفی از اثرات مثبت و منفی را در بر می گیرد. چنانکه بهزادفر در زمینه گردشگری پایدار می گوید، » برای فراهم کردن بستر مناسب برای رشد گردشگری، در مرحلهاوّل شناسایی جاذبهها و در مرحله بعد برنامهریزی برای توسعه آنها ضروری است.
« در این رابطه پرسکین اظهار داشته: ارزیابی کمی و کیفی، توزیع فضایی و میزان توانمندی طبیعی مکانهای گردشگری، برای برنامه ریزان و مدیران ارزشمند است و با دانستن شرایط و میزان توانایی یک مکان، میتوانند در مورد توانایی محیط، سازگاری کاربری زمین و تأثیرات آن در اجرای گردشگری، تصمیمگیری کنند. مکانیابی صحیح و بهینه کاربریهای مختلف زمین با استفاده از ابزار، تکنیکها و مدلهای علمی و متناسب با اصول و قواعد برنامهریزی میتواند در حل مسائل کاربری زمین، کارآمد و مؤثر باشد؛ زیرا نادیده گرفتن استعداد طبیعی سرزمین و توان اقتصادی-اجتماعی در فرآیند بهرهبرداری و بهرهوری از این مناطق با توجه به گسترش شتابان گردشگری طبیعت در مناطق ساحلی و آسیب پذیری بالقوه آنها، موجب صدمات جبران ناپذیری خواهد شد.
امروزه، بسیاری از برنامه ریزان و سیاست گذاران توسعه، از گردشگری به عنوان رکن اصلی توسعه ی پایدار یاد میکنند و در تلاش هستند با شناسایی قابلیتهای توسعهی گردشگری مناطق و رفع موانع آن سهم بیشتری از عایدات این بخش را نصیب خود سازند. در این راستا، شهرهای ساحلی استان مازندران از مقاصد مهم گردشگری کشور میباشند.
ساحل فرح آباد واقع در مرکز استان مازندران از جاذبه های متنوع و منحصر به فرد تاریخی، مذهبی، فرهنگی، طبیعی و غیره برخوردار بوده که توانایی بالایی برای جذب و استقرار گردشگر را در این منطقه داشته که اکثر گردشگران از وجود این جاذبه ها اطلاعی ندارند و تنها قطب جاذب گردشگر وجود دریای خزر با سواحل ماسه ای و پوشش گیاهی منحصر خود به این منطقه میباشد که باعث توسعه اکوتوریسم یا گردشگری طبیعی در این منطقه گردیده است.
فرح آباد در زمینه گردشگری توانمندیهای بسیار زیادی دارد و تنوع جاذبهها به گونهای است که انگیزه کافی برای سفر به این منطقه برای هر سلیقهای وجود دارد. بنابر این با شناسایی جاذبههای موجود در فرح آباد و تعیین راهبردهایی جهت ارائه طرحی و بهره برداری بهینه از منطقه مورد مطالعه میتوان علاوه بر اکوتوریسم گونههای دیگری از گردشگری را همچون گردشگری فرهنگی- تاریخی و ماجراجویانه را با توجه به شناخت توان و ظرفیت برد محیطی این منطقه جذب کرد، به گونهای که در تعارض با پایداری و بقای مکان یاد شده نبوده و منابع آن بدون آسیب دیدگی برای نسلهای آینده باقی بماند.
-2روش تحقیق
در این نوشتار روش تحقیق به صورت جمع اوری آطلاعات و تحلیل آنها است. اطلاعات مورد نظر از طریق روش اسنادی و میدانی، مصاحبه نیمه ساختاری و مصاحبه ساختاری - استفاده از پرسشنامه - حاصل شد و در ادامه منابع اکولوژیکی ، محیط بیولوژیکی و محیط اجتماعی B فرهنگی ساحل فرح آباد به همراه توانمندیهای اقتصادی منطقه، پتانسیلها و جاذبههای گردشگری آن شناسایی گشت. اطلاعات بدست امده ، از طریق روش تحلیلی swot مورد تجزیه و تحلیل و ارزیابی قرار گرفت.
با توجه به اطلاعات جدول swot، به طور کلی گردشگری خود جوش و بی برنامه به محیط زیست در ساحل فرح آباد ساری آسیب وارد کرده و به منظور کاهش سرعت این تخریبها به اقدامات همه جانبه و گستردهای نیازمند است تا علاوه بر حفاظت از منابع پایه در مناطق ساحلی، بتوان زمینهها و شرایط بهره برداری مناسب و منطقی از این نواحی را فراهم نمود.
ارزیابی دید و منظره محدوده ی مورد نظر به وسیله ی دسته بندی خصوصیات منظر، تیپ بندی و تحلیل آن به روش تحلیل تصویری و چک لیست انجام گرفت و متغیرهای منظر ساز در هر تیپ از منظر مورد بررسی قرار گرفت. در ادامه به تحلیل سایت پرداخته و امکانات و و محدودیت های آن را مورد بررسی قرار دادیم و با توجه به اصول پایداری گردشگری، طرحی پایدار، جهت توسعه گردشگری فام بر مبنای توانمندی های اکولوژیکی ساحل فرح آباد را ارائه نمودیم.
-3تعاریف و مفاهیم
-1-3 گردشگری - توریسم -
در متون فارسی، معادلهای گوناگونی برای واژه توریسم آمده است؛ مانند گردشگری، جهانگردی، سیاحت، تفریح و حتی ایرانگردی. با در نظر گرفتن ابعاد مختلف به نظر می رسد که بهترین گزینه ممکن واژه - گردشگری - است. - شهابیان, ,1390 ص. . - 122 اما گردشگری را میتوان اینگونه تعریف کرد: سفر نوعی حرکت فیزیکی از مکانی به مکان دیگر میباشد، زمانی که ما از نظر فکری محیط و لوازمی که مختص سفر است را ایجاد میکنیم، اغلب بر معیارهای شخصیمان - یا جمعیمان - در جهت انتخاب مقصد - بعدی - تکیه میکنیم . - Kaaristo,2014 -
مفهوم صنعت گردشگری، دربر گیرنده زنجیرهای از بخشهای صنعتی نظیر تاسیسات اقامتی، تاسیسات پذیرایی، تجهیزات حمل و نقل و ... است که به منظور فراهم آوردن تسهیلات خدماتی برای گردشگران متشکل شده اند. پایداری در گردشگری، مستلزم توجه نظام مند به ابعاد فنی، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی، تاریخی و زیست محیطی - اکولوژیکی - در حرکت به سوی استفاده از جاذبه های گردشگری مطابق با نیاز امروز و حفظ ماندگاری این منابع برای آینده است - شجاعی، نوری، . - 68:1386
-1-1-3گردشگری فام یا گردشگری فرهنگی، اکوتوریسم،و ماجرا جویانه1
کلمه فام از حروف اول کلمات فرهنگی، اکوتوریسم و ماجراجویانه تشکیل شده است. در این طبقه بندی، توریسم به سه دسته تقسیم شده است. در توریسم فرهنگی هدف توریست دیدار از مراسم، خصوصیات، شعایر و نمود های فرهنگی جامعه میزبان است. در اکوتوریسم، دیدار از طبیعت در کانون توجه توریستها قرار دارد. توریسم ماجراجویانه نیز با خطر پذیری و ماجرلجویی ملازمه دارد - زاهدی, ,1385 ص. . - 24
-2-1-3 گردشگری فرهنگی
در بحث گردشگری فرهنگی می توان موضوع را از دو زاویه دید اصلی مورد بررسی قرار داد. در واقع نخستین بخش از گردشگری فرهنگی به گردشگری مرتبط با میراث2 تاریخی یک جامعه باز می گردد، محور این دیدگاه بعد تاریخی یک جامعه است. در حالی که در دومین بخش یا دومین نگرش به گردشگری فرهنگی محور موضوع، زمان حال است و فرهنگ3 جاری یک جامعه را به عنوان موضوع خود پی جویی می کند. - رنجبران،زاهدی, ,1388 ص. - 63
-3-1-3اکوتوریسم
و Adventure, Cultural آمده است که از حروف اول سه کلمه -ACE در متون خارجی این عنوان به صورت توریسم 1 به وجود آمده است.
