بخشی از مقاله
چکیده
با پیشرفت تکنولوژی و با وجود شهرهای شلوغ و آسمان خراشها، حضور کودکان در عرصه طراحی شهری به فراموشی سپرده شده است، کودک فرصتی برای ابراز شخصیتش ندارد و پیوندهای اجتماعی و عاطفی کم رنگتر گشته اند. نتیجه اش کاهش تحرک فیزیکی، عدم آگاهی های محیطی می شود. در فضاهای عمومی جایی برای بازی کردن، بروز هیجان وخلاقیت وجود ندارد.
کودک کنجکاویش را همراه با بازی در دنیایش انجام میدهد. بنابراین محیط اطراف باید مطابق بافعل و انفعال درونش بوده و حس کنجکاوی او را بر انگیزد و او را به آموختن تشویق نماید. به این ترتیب هدف از این پروژه دستیابی به مکانی با اصول طراحی فضای ویژه طراحی فضای فکری و خلاقیت برای کودکان و نوجوانان با تاکید بر بهره گیری از قابلیتهای فضایی و تاثیر این مکانها بر تفکرات و ذهنیات و رفتارهای کودکان و نوجوانان می باشد.
در این مطالعه تلاش شده است تا با بررسی شرایط اقلیمی شهر ارومیه ، به طراحی معماری کانون پرورش فکری این شهر مبتنی بر معیارهای خلاقیت و یادگیری کودکان بپردازیم. نتایج این مطالعه حاکی از آن است که کانون پرورش فکری کانون و نوجوانان باعث جلوگیری بسیاری ازمفاسد و سبب ارتقا سطح فرهنگی نوجوانان و جوانان خواهد شد لذا دراین مقاله تلاش شده است تا با بررسی شرایط اقلیمی شهر ارومیه و آشنایی با بستر و محیطی که کودکان و نوجوانان درآن رشد می یابند و عواملی ازمحیط که درشکل گیری شخصیت او تاثیر گذارند را بیان می کند. روش تحقیق اتخاذ شده در این نوشتار مبتنی بر مطالعات متون و استفاده از اسناد تصویری در بستر مطالعات کتابخانهای و به صورت توصیفی تحلیلی خواهد بود.
-1 مقدمه:
در دنیای پیچیده کنونی، که شاهد رقابت های بسیار فشرده در جوامع گوناگون برای دست یابی به جدیدترین فن آوری و منابع قدرت هستیم، افراد تیزهوش، خلاق و صاحبان اندیشه ی نو و تفکر واگرا، به مثابه گرانبهاترین سرمایه ها، از جایگاه بسیار بالا و ارزشمند برخوردار هستند ؟در چنین عصری، باید برای اداره سازی سازمان های گوناگون اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی و آموزشی، به نوآوری و بهره گیری از دست آوردهای اخلاقی، علمی و فنی بشر همت گماشت و راه را برای نوآوری و ارائه طرح های مناسب در این سازمان ها هموار کرد؟ و همچنین امروزه، جامعه ما بیش از هر زمان دیگر به افراد هوشمند و خلاق نیاز دارد
هرقدر جهانی که در آن زندگی می کنیم، پیچیده تر می شود، نیاز به شناسایی و پرورش ذهنهای خلاق و آفریننده نیز بیشتر و شدیدتر می گردد ؟به همین دلیل، در شرایط کنونی، مسئله خلاقیت از مهم ترین مسائل در قلمرو روان شناسی می باشد؟ و با توجه به این امر، باید مدیرانی مبتکر و خلاق را برای رده های متفاوت مدیریت برگزید با مدیران توانمندی که قادر باشند با اتخاذ تدابیر و شیوه های بایستی، زمینه را برای تجلی و بروز استعدادها و خلاقیت های معلمان و دانش آموزان فراهم آورند
و اینک در آموزش و پرورش ما هدف هایی ترسیم شده است که یکی ازمهمترین آنها آموزش مهارتهای فکری پایه و گسترش افق فکری کودکان و نوجوانان است ”تی،اندرو، ٌََْ “؟ برای تحقق این هدف باید به رشد تفکر خلاق در کودکان و نوجوانان توجه کرد. تردیدی نیست که مهمترین نقشی که آموزش و پرورش می تواند در تعلیم و تربیت دانش آموزان ایفا کند پرورش توانایی خلاقیت در آنان است اصولاٌ یکی از شاخصه های رشد و ارتقای علمی در هرکشوری شکوفایی و تجلی خلاقیت و ابتکار عمل به عنوان زیر ساخت آن جامعه میسر باشد وجوامعی که بتوانند خلاقیت نسل جوان را احیاء و شکوفا سازند، از میزان قابل توجه توسعه، رشد و شکوفایی علمی برخوردار خواهند شد و بالعکس به هر میزان که خلاقیت با پرورش و تعالی نیابد رکود صنعتی و فرهنگی و علمی و هنری را باید برای آن جامعه انتظار داشت و شکوفایی خلاقیت و نوآوری از مباحث مهم و با اهمیت دنیای امروز است
فضاهای آموزشی شهری به عنوان یکی از اجزای مهم نظام های آموزشی می تواند بر رشد خلاقیت و مهارت های ذهنی و شیوه های یادگیری کودکان و نوجوانان در سطح شهر تاثیر شگرفی داشته باشند تا اینکه به راحتی بتواند در جهت تولید تفکرات نو و تفکرات انتقادی و کشف مجهولات پیش برد و ارائه راه حلهای مناسبی برای مشکلات شهری واجتماعی ارائه دهند و همچنان فضاهای آموزشی بیشترین اثر و نقش را بر ذهنیت و تمدن سازی جوامع بشری را برعهد دارد
فضاهای آموزشی و درعمده ترین بخش آن مدارس دوره زمانی طولانی تری از عمر انسانها را در خود جای می دهد و به جهت یافتن کالبدی جدید برای اصلاح فرآیند معماری در ایجاد فرمی مناسب جهت بهبود وضعیت آموزشی می باشد و فرآیندی که جهت گیری آن به سوی رشد مسئولیت پذیری کار پربار و تداوم در امر آموزش می باشد ؟بنابراین باید کوشش کرد که در جهت پرورش خلاقیت ذهنی کودکان و نوجوانان کشورمان برنامه ریزی کنیم و به عواملی که در این راستا موثر هستند توجه کنیم و مبانی آموزش و پرورش خلاقیت را در سطح جامعه ترویج دهیم
از آنجا که تقویت خلاقیت در دوران کودکی در تمام مدت عمر شخص موثر است باید آنرا بسیار مهم دانست گارد نر معتقد است که تصور و تخیلی که در اوایل دوران کودکی شکل میگیرد و مبنای خلاقیت در دوران بلوغ است .و جوامعی که بتوانند خلاقیت نسل جوان را احیا و شکوفا سازند، از میزان قابل توجه توسعه، رشد و شکوفایی علمی برخوردار خواهند شد و بالعکس به هر میزان که خلاقیت با پرورش و تعالی نیابد رکود فرهنگی و علمی وفنی را باید برای آن جامعه انتظار داشت . بنابراین سوال اصلی این مطالعه اینگونه طراحی میشود که طراحی فضای آموزشی باید دارای چه ویژگیهای باشد که یادگیری و خلاقیت کودکان را تقویت سازد
-2کلیاتی درباره خلاقیت:
خلاقیت مفهومی است که مورد توجه فراوان روان شناسان به خصوص روان شناسان کمال قرار دارد و امروزه، همه محققان در این نظر متفقاند که اساس قدرت انسان ناشی از » خلاقیت « اوست؛ و اهمیت خلاقیت و نقش زیربنایی آن در کلیه مسائل زندگی بر همگان آشکار است .برخی صاحب نظران قائل به این تعریف هستند که خلاقیت کشفی ناگهانی است که این تعریف به معقوله کشف و شهود نزدیک تر است؛ در عین حال، نیازمند زمینه و بستر اولیه نیز می باشد، این مداومت در وجود فرد نوعی بی قراری، تلاش و کنکاش ایجاد می کند تا بدان جا که از خود چیزهای تازه ای به ظهور می رساند .فرد خلاق، پذیرای اندیشه های تازه است، او محیطی را به وجود می آورد که در آن تجربه ها را می آفریند
خلاقیت توانایی شخص در ایجاد ایده ها، نظریه ها، پیشنهاد ها یا اشیای جدید و نو بازسازی مجدد در علوم و سایر زمینه هاست که از نظر متخصصان به عنوان پدیده های ابتکاری قلمداد میشود و از لحاظ زیباشناسی، فناوری و اجتماعی با ارزش است. محور اصلی این تعریف تازگی و ارزش است. اگر تازگی منحصر به کارهای بدیعی باشد که قبلا به وجود نیامده است معنی خلاقیت اختصاصی میشود .خلاقیت در کودکان کم سن و سال، روشی برای اندیشیدن، اقدام کردن یا ساختن چیزی است که برای کودک و بکر و بدیع بوده، خود او و دیگران از آن استفاده کنند .با این تعریف، فرآیند خلاقیت را تلاش فردی می دانیم
-1 -2 عوامل موثر بر خلاقیت و روشهای پرورش خلاقیت:
-1 عوامل فردی یا درونی
-2 عوامل بیرونی یا محیطی می باشد.
1- 1-2 عوامل درونی خلاقیت:
عوامل درونی آن دسته از عواملی است که از ویژگی های فردی و شخصیتی سرچشمه میگیرد مانند هوش، ساختار شخصیتی فرد، وراثت، خودپندار مثبت یا منفی، توانایی های شناختی و مهارتهای حرکتی.
2-1-2 عوامل بیرونی خلاقیت:
عوامل بیرونی مربوط به موقعیتهای فرد در ارتباط با دیگران و محیط است و شامل خانواده، تعلیم، تربیت، فضا و ساختار آموزشی و عوامل اجتماعی و اقتصادی می باشد
-2-2 محیط و خلاقیت:
بچه ها در عرض هفته ساعتهای فعال خود را بیشتر در مدرسه و محیطهای آموزشی می گذرانند ولی متاسفانه در برنامه های آموزشی بر محفوظات و اطلاعات و ارزشیابی افراد تکیه میشود و نه تنها گامی در جهت خلاقیت برداشته نمیشود بلکه مانع آن نیز می شوند .مربیان مطمئنا قادر هستند که قلمرو مهارتهای مربوط به موضوع خاص و دانایی و اطلاعات مربوط به آن را به کودکان آموزش دهند
