بخشی از مقاله
چکیده
درک صحیح و سیستماتیک رفتار سنگها در طولموجهای مختلف به وسیله طیفسنجی انعکاسی ما را در شناسایی و تفکیک بهتر واحدهای لیتولوژی یاری میکند. بر این اساس نمونههایی از گرانیت شیرکوه جمعآوری شد و با استفاده از دستگاه طیفسنج Field Spec®3 در محیط آزمایشگاه مورد طیفسنجی قرار گرفت. طیفهای انعکاسی حاصل بر اساس شکل و محل باندهای جذب پردازش شد که نشان از باندهای جذبی مشخص و بارزی در طولموجهای 1408، 1912، 2200 و 2340 نانومتر داشتند و این به خاطر حالتهای ارتعاشی H2O و OH- در گروه کانیهای فلدسپاتها و بیوتیت بوجود میآید.
با بررسی و پردازش نمودارهای طیفی گرانیت های شیرکوه مشخص شد این توده در نقاط مختلف دارای تغییراتی در ترکیب کانیایی میباشد. از مناطق مختلف نمونه برداری انجام و در نهایت کتابخانه طیفی تهیه شده است. به منظور تهیه نقشه های دقیق زمین شناسی، مطالعات کانی شناسی بیشتر از منطقه توصیه می شود.
مقدمه
استفاده از طیفسنجی انعکاسی همراه با دادههای سنجش از دور ما را در شناسایی و تفکیک هرچه بهتر عوارض سطح زمین یاری میکند. به کارگیری این تکنیکها در شناسایی واحدهای لیتولوژی به طورمستقل و بدون آگاهی از رفتار طیفی سنگها و کانیها در طولموجهای الکترومغناطیسی نمیتواند چندان مثمر ثمر واقع شود. محققین زیادی به بررسی طیفسنجی انعکاسی چه در محیط آزمایشگاه و چه در محیط طبیعی پرداختهاند و با ثبت طیف پدیدههای مختلف روی زمین در محدوده مرئی - مادونقرمز، به خصوص سنگها و کانیها، و آنالیز دقیق این طیفها که نماینده منحصربه فرد اشیاء و پدیدههای مختلف می-باشند زمینهای علمی برای تفسیر دادههای طیفی در سنجش از دور ایجاد کردهاند.
در این زمینه میتوان به - Clark et al., - 1999و [1] - - Salvi et al., 2001 - و - [2] اشاره نمود. هدف این تحقیق بررسی الگوهای طیفی و الگوهای جذب با استفاده از طیفسنجی انعکاسی آزمایشگاهی جهت بررسی احتمال تغییرات کانی شناسی در گرانیت شیرکوه میباشد. در این مطالعه با توجه به اینکه از 19 نمونه ی گرانیتی طیف سنجی شده است، در نهایت برای منطقه مورد مطالعه کتابخانه ی طیفی ایجاد شده است.
شیبی در تحقیقی با موضوع پتروژنز گرانیتوئید های پرآلومین شیرکوه بیش از 200 مقطع نازک از واحدهای متفاوت سنگی باتولیت شیرکوه تهیه و از نظر پتروگرافی مورد بررسی قرار داده است. از این تعداد در مجموع 24 نمونه از واحدهای مختلف برای انجام آنالیزهای ژئوشیمیایی انتخاب شده و آنالیز عناصر اصلی در آزمایشگاه ژئوشیمی مرکز تحقیقات پتروگرافی و ژئوشیمی نانسی فرانسه با استفاده از روش ICP-AES انجام گرفته است. عناصر کمیاب نیز با استفاده از دستگاه ICP-MS در دانشگاه پول ساباتیه شهر تولوز کشور فرانسه مورد آنالیز قرار گرفته است.
این سنگها از نظر کانی شناسی دارای پلاژیوکلاز فراوان - % 41-35 - هستند. بیوتیت 10 - تا - % 15 تنها کانی مافیک تشکیل دهنده این واحد است که به دو صورت مشاهده می شوند: - 1 بیوتیتهای ورقه ای و درشت دانه و - 2 انواع ریز دانه که توسط بیوتیت های درشت تر احاطه شده و بنظر می رسد قطعاتی از رستیت باشند. کوارتز 34 - تا - % 37 نیز با موسکوویت و مقادیر کمتر فلدسپار پتاسیم 12 - تا - %14 همراه شده اند - شیبی، . - 1388
بحث
پس از عملیات صحرایی و اعزام به منطقه جهت نمونهبرداری،نمونهها به آزمایشگاه طیفسنجی گروه سنجش از دور دانشگاه شهید چمران اهواز انتقال یافت. سپس انعکاس نمونههای گرانیت در محدوده طیفی مرئی - مادونقرمز کوتاه - طولموجهای350 تا 2500 نانومتر و فواصل طولموجی 1 نانومتر و در 2151 کانال طیفی - با استفاده از دستگاه طیفسنج با نام Field Spec® 3و نرمافزارRS در محیط آزمایشگاهی و در آزمایشگاه طیفسنجی گروه سنجش از دور و GIS دانشگاه شهید چمران اهواز اندازهگیری و ثبت شد.
عدم پیوستگی در طیفها به خاطر نویز حاصل از گذار از آشکارگرهای بخش مرئی به بخش مادونقرمز کوتاه 1 و 2 در طول-موجهای 1000 و 1800 نانومتر اتفاق میافتد که به وسیله نرمافزار SAMS نسخه 3/2 اصلاح شد. شکل 2 نمودار طیفی نمونه های گرانیت را نشان میدهد. همانطور که در شکل ملاحظه میشود تغییر ترکیب گرانیت ها موجب تغییراتی در الگوهای طیفی شده است. که به بررسی آنها پرداخته می شود.
از آنجایی که سنگها تجمعاتی از کانیها هستند و ترکیبات غالب کانیایی یک سنگ که طبقهبندی پتروگرافیاش را مشخص میکند الزاماً الگوهای طیفی مشخص و غالب را در ناحیه VNIR-SWIR تولید نمیکند بلکه گاهی اوقات الگوهای طیفی غالب که بهوسیله ترکیبات کانیایی اقلیت تولید شده-اند میتوانند بطور قابلتوجهی طیف دو سنگ را که در یک گروه پتروگرافی قرار دارند تغییر داده و در طبقهبندی سنگ یا گروه سنگها تاثیر بگذارد - لانگی، . - 2001
الگوهای جذب معمولاً با هم ترکیب شده تا ویژگیها و خصوصیات گروههای نمونه را بادقت و تفکیک ارائه دهند که از این ترکیبات در آنالیز و بررسی نمودارها بهعنوان گونههای طیفی یا الگوهای طیفی نهایی یاد میشود. ساختارهای جذبی مشخص و یا گروههایی از این ساختارها که بطور سیستماتیک در طیفها اتفاق میافتد را الگوهای جذب مینامند. این الگوها ممکن است از یک باند جذب تشکیل شده باشد.
