بخشی از مقاله
چکیده: هدف این مقاله ارائه یک نظریه تجزیه و تحلیلی در مورد طبقه بندی سیستم ها است .مساله مقاله این است که طبقه بندی سیستم ها در سازمان با رویکرد تجزیه و تحلیل سیستمی به چه صورت انجام می گیرد .رویکرد سیستمی بر نحوه ی به کارگیری » نظریه عمومی سیستم ها « و » علم و کنترل ارتباطات « در مسایل صنعتی ،اجتماعی تاکید دارد . علم کنترل و ارتباطات نیز بر به به کارگیری تفکر سیستمی در حل مسایل مربوط به کنترل و ارتباطات تاکید می کند .
با توجه به موضوع علم کنترل و ارتباطات دو شاخص متمایز »میزان پیچیدگی« و » قابلیت پیش بینی « به منزله ی مبنای طبقه بندی در نظر گرفته می شود و سپس یک طبقه بندی جدید با توجه به کاربردشان ارائه می شود . طبقه بندی ارائه شده می تواند جهت افزایش کارآیی سازمان ها مفید واقع می شود .طبقه بندی سیستمها بر اساس موارد گوناگونی است .
مقدمه
لازم به ذکر است که نگرش سیستمی به سازمان مطلب جدیدی نیست در مطالعات سازمانی و مدیریت بارها موردتوجه قرار گرفته است .آنچه در این تحقیق مورد توجه است استفاده از این نگرش در تبیین مساله یکپارچه سازی سسیستمهای اطلاعاتی بین سازمان است .هر سازمان را می توان به عنوان یک سیستم باز در نظر گرفت که ارزش هایی را تولید و این ارزشها را با عوامل خارجی و - محیطی - مبادله می کند هدف هر سازمان تولید ارزش است .
پس سازمان را می توان یک سیستم باز ، خلق ارزش در نظر گرفت . سازمان یک سیستم زنده است و می تواند خود را با محیط منطبق کند . این انطباق نیز بر مبنای کسب ارزش از محیط و تبدیل آن ارزش های بیشتر صورت می گیرد . ارزش آن چیزی است که باعث هماهنگی انطباق سازمان با محیط می شود و مانند نخ تسبیح عناصر متعدد درون و بیرون سازمان را به یکدیگر مربوط می سازد .
- نعمتی شمس آباد،معینی : - 8 :1393 اصطلاح » علم کنترل و ارتباطات « با توجه به اینکه این علم با انواع فراگردهای بازخور سرو کار دارد ،اصطلاح مناسبی محسوب می شود .قبل از پرداختن به اصل بازخور و نقش کنترلی آن ،ارائه یک شیوه برای طبقه بندی سیستمها بر حسب میزان کنترل پذیری ، مطلوب به نظر می رسد . - رضائیان : - 80 :1377 یکی از اشکالات اغلب سازمانها این است که کارها و فعالیتهایی که در آنها کار انجام می شود ، به طور منطقی و طبق اصول صحیح بین کارمندان و کارکنان تقسیم و توزیع نمی شود .
در این نوع سازمانها ، عده ای از کارکنان به علت مشغله فراوان و کارهای بیش از اندازه ای که به آنان محول می شود ، مجبورند تا چند ساعت پس از پایان وقت اداری در سازمان باقی بمانند و کارهای محول شده را انجام دهند . در حالیکه که ممکن است کارمند یا کارمندان دیگری وجود داشته باشند که روزانه حتی به اندازه دو ساعت کار هم به آنها محول نشود . این نوع تقسیم نامتناسب کار بین کار کارکنان یک سازمان ، سبب ایجاد وقفه در انجام کارها و نارضایتی پرسنل می گردد . - منصورکیا، - 230 : 1374 هزاران سال است که آدمی در اندیشه طبقه بندی پدیده هاست .
به طوری که انسان های نخستین نیز گیاهان و جانوران را به گروههای » مفید یا مضر « و » قابل استفاده یا غیر قابل استفاده « طبقه بندی می کردند . ارسطو با شناسایی تعداد هزار و چند حیوان و گیاه ، آنها را رده بندی کرد . طرح رده بندی ساده ای که ارسطو ارائه داد ، حیوانات را به سرخ خون - مهره داران - و غیرسرخ خون - بی مهرگان - و گیاهان را - بر اساس اندازه و ظاهر آنها - به علف ها ، گیاهان بوته دار ، و درختان تقسیم می کرد .
این طرح تا قرن هجدهم -یعنی هنگام مطرح شدن اندیشه لزوم طبقه بندی اجزاء و عناصر پدیده ها توسط لینائوس1 مورد استفاده بود . - رضائیان : - 21 :1377 یکی از چالش های مهم در معماری سیستم ها ، تعامل پذیری است . تعاریف بسیاری در مورد تعامل پذیری وجود دارد که سه تعریف مهم برای این اصطلاح ارائه شده است :
الف - توانایی دو یا چند سیستم . برای تبادل اطلاعات و استفاده کردن از اطلاعاتی که مبادله شده است .
ب - توانایی یک سیستم که با سیستم دیگر ، ارتباط برقرار کرده و از قابلیت و کارکرد سیستم دیگری استفاده می کند .
ج - توانایی فعل و انفعالات میان سازمان ها . اگر فعل و انفعالات بتوانند حداقل در سه سطح - داده ها ، برنامه و فرآیند حرفه - ، صورت گیرند .تعامل پذیری سازمانی در همه جا به دست می آید . تعامل پذیری ، توانایی یک سیستم برای برقراری ارتباط با سیستم دیگر است تا از قابلیت ها و کارکردهای آن سیستم استفاده نماید . »
واژه ی عملیات درونی 2« اشاره به سیستمی دارد که عملی را برای سیستم دیگر ، انجام دهد و از منظر علم کامپیوتر ، استعدادی برای دو سیستم کامپیوتری نامتجانس می باشد که وظیفه ای را مشترکا انجام داده و دسترسی به منابع شان به صورت دو طرفه می باشد . - شجاعی و همکاران: - 1 :1394 طبقه بندی سیستمها بر اساس میزان کنترل پذیری در صورتی که ویژگی » میزان پیچیدگی « را مبنای طبقه بندی سیستمها فرض کنیم ، مجموعه ای مشتمل بر سیستمهای ساده ،سیستمهای پیچیده بسیار پیچیده قابل تشخیص خواهد بود .
سیستم ساده ، سیستمی است که تعداد اجزای تشکیل دهنده آن کم بوده و روابط محدودی میان آنها برقرار باشد ؛ در حالی که سیستم پیچیده سیستمی است که دارای اجزای بسیار زیاد و به هم وابسته ای باشد ؛ و سیستم بسیار پیچیده نیز سیستمی است که شناسایی و تشریح دقیق اجزاء و ویژگی های آن امکان پذیر نباشد. - رضائیان: - 81-80 :1377 ویژگی دوم - قابلیت پیش بینی - با ماهیت سیستم از حیث » میزان قطعی بودن یا احتمالی بودن « سر و کار دارد ؛ در این مورد دو وضعیت قابل تصور است : در وضعیت اول ،اجزای سیستم به گونه ای کاملا قابل پیش بینی با یکدیگر تعامل دارند ؛ ولی ممکن است آنچه اتفاق می افتد ، قابل پیش بینی باشد .
گرچه بیر تصریح می کند که این ترکیبها ، وجوه تمایز نامعینی دارند .ولی این شیوه دسته بندی ، شیوه با ارزشی است ؛ زیرا سیستمها را بر اساس انواع روشهای کنترل مورد نیاز آنها دسته بندی می کند . بدیهی است که کنترل هر دسته از سیستمهای مذکور ؛ از حیث دشواری و اهمیت ، با دسته های دیگر متفاوت است . - همان منبع - رفتار سیستمهای قطعی قابل پیش بینی است و سازمانها در شمار مصادیق آنها قرار نمی گیرند .
برخلاف سیستمهای باز که شامل سازمانها نیز می شود - ؛ مجموعه ی سیستمهای قطعی ، سیستمهایی نظیر قرقره ، ماشین تحریر ، ماشینهای اداری ، پردازش قطعات بر روی خط تولید ،پردازش خودکار چک در بانک ،و غیره را در بر می گیرد که در همه آنها خروجی سیستم از طریق نظارت بر ورودیهای سیستم کنترل می شود .پس از سیستمهای قطعی ساده سیستمهای پیچیده مطرح می شوند که فقط از حیث » درجه پیچیدگی « با هم تفاوت دارند ؛ برای مثال کامپیوترها که بسیار پیچیده تر از » سیستمهای ساده« هستند؛ به طور کامل قابل پیش بینی کار می کنند ، همانطور که ذکر شد ،وجوه تمایز این دسته ها نسبی و نامعین است ، برای مثال ،کامپیوترها به منزله ی سیستمهای قطعی پیچیده مطرح شدند ، در حالی که ممکن است از نظر یک متخصص ، فاقد پیچیدگی باشند .
همچنین بسیاری از افراد موتور یک خودرو را سیستمی پیچیده بشمار می آورند ؛ در حالی که همین سیستم ، از نظر » نیروهای فنی « یک سیستم قطعی ساده محسوب می شود .در همه مثالهای فوق ، ماهیت سیستم » یک حالت « است - یعنی رفتار آن یه وسیله ی ترتیب ساختاری عناصر تشکیل دهنده اش معین می شود ؛ زیرا اگر ترتیب عناصر یک » سیستم قطعی « صحیح باشد ، طبق الگویی که برایش تعیین شده است ، عمل خواهد کرد .
- رضائیان: - 82-81 :1377 چارچوب روبرت انتویی از مدرسه ی هاروارد نگاه به سازمان به عنوان سلسله مراتبی ار تصمیم گیری می تواند الگوی مناسبی برای طبقه بندی سیستمهای اطلاعات باشد . آنتونی فعالیتهای یک سازمان را به سه سطح کنترل تقسیم می کند .برنامه ریزی استراتژیک - کنترل مدیریتی -و کنترل عملیاتی . برنامه ریزی استراتژیک : تصمیم گیری در مورد اهداف و ماموریت های سازمان تغییر در اهداف ، منابع مورد نیاز جهت دستیابی به اهداف و سیاستها و استراتژی های هدایت سازمان در کسب و استفاده از منابع .
- کنترل مدیریتی : اطمینان از کسب منابع و استفاده کارها و اثربخش منابع در جهت تحقق اهداف سازمانها .
- کنترل عملیاتی : اطمینان از این که امور - کارهای خاص - به طور کارا و اثربخش انجام پذیرد . گونه ای از سیستمهای اطلاعات استراتژیک از مرزهای سازمان عبور می نمایند .این سیستم ها و سیستم های میان سازمانی مشهور هستند .چنانچه کارکردهای مدیریتی را از نظر فایول یا مدل انتونی ارتیاط دهیم ، خواهیم دید که هر یک از کارکردها در سطوح مدیریتی انجام و گستره ، اثر و نیز ماهیت آنها می تواند متفاوت باشد . - صرافی زاده: - 30 :1392
