بخشی از مقاله
چکیده:
مقدمه: پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه رفتار مدنی تحصیلی با سرزندگی تحصیلی در کلاس های مجازی دانشگاه پیام نور شیراز انجام شد .
روش پژوهش:پژوهش حاضر کاربردی از نوع همبستگی است .جامعه آماری را دانشجویان درس آمار در دانشگاه پیام نور شیراز در سال 1395 تشکیل دادند که 200 دانشجو به صورت تصادفی طبقه ای نسبی به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. از پرسشنامه رفتارمدنی؛تحصیلی توسط گلپرور - 1389 - و پرسشنامه سرزندگی تحصیلی توسط دهقانی زاده و حسین چاری - 1391 - در این پژوهش استفاده شد و داده ها با روش آماری همبستگی و رگرسیون مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
یافته های پژوهش:نتایج تحلیل داده ها حاکی از آن بود که از بین مولفه های رفتار مدنی تحصیلی تنها رابطه صمیمانه - -/276 - β: توانست سرزندگی تحصیلی را در دانشجویان مجازی پیام نورپیش بینی کند و یاری رسانی و پایبندی نتوانستند پیش بینی کننده معنی دار سرزندگی تحصیلی باشند.
نتیجه پژوهش: بر این اساس نتایج از ابعاد رفتار مدنی تحصیلی ، مولفه رابطه صمیمانه پیش بینی کننده مثبت و معنی دار سرزندگی تحصیلی می باشد.
مقدمه:
استفاده از فضای مجازی و تکنولوژی های جدید در آموزش روز به روز در حال گسترش است.سرعت تغییر و پیشرفت در جوامع اطلاعاتی امروزی چنان است که هرجامعه ای می کوشد خودرا با این تغییرات سریعا وفق دهد روشهای آموزشی نیز تابع چنین تغییر و تحولاتی بوده اند امروزه روش های سنتی و قدیمی آموزش و یادگیری باظهور فناوری و روش های نوین ، کارایی خود رااز دست داده و فراگیران برای همگام شدن با محیط دائم التغییر خود باید به دنبال شیوه ها و رویه ها جدیدی برای انتقال دانش و افزایش یادگیری باشند.تغییرات ایجاد شده در کارکردهای اساسی نظام آموزش عالی نقشهای اساسی آن در حیطه های آموزش، پژوهش و ارائه خدمات اجتماعی را با دگرگونی های عمیقی مواجه ساخته است.
تمایل یا تقاضای روز افزون برای تحصیلات دانشگاهی و توجه بیش از پیش به آموزش در کشور ازیک طرف و جذابیتها و قابلیت های آموزش مبتنی بر وب از طرف دیگر، نیروی کششی برای توجه به آموزش الکترونیکی را بوجود می آورند که می توان گفت آموزش الکترونیکی شیوه ای از یادگیری است که برمبنای فناوری اطلاعات و ارتباطات و شبکه های کامپیوتری شکل گرفته است.
بهره گیری از آموزش مجازی با استفاده از روشهای جدید موجبات کارآیی و اثربخشی بیش از پیش نظامهای آموزشی در جوامع بشری را فراهم می نماید . در این نوع آموزش اساتید و فراگیران درتمام دنیا ، از طریق شبکه می توانند با یکدیگر ارتباط برقرارکنند و به بحث و گفتگو بپردازند فرگیران باشرکت در فعالیتها ی گروهی برای انجام تکالیف درسی و پروژ های داده شده تشویق می شوند تا از خود کنجکاوی و ابتکار بیشتری نشان دهند و خلاقیت های خود رابه منصه ظهور برسانند .بنابراین ویژگی های دوره های مجازی که شامل ارائه محتوا با استفاده از اینترنت، منابع چند رسانه ای، و سهولت دسترسی به منابع، انعطاف پذیری زمانی و مکانی از مهمترین مسائلی است که باعث تمایز این دوره ها نسبت به دوره های سنتی شده است - رستگار و همکاران، - 1392 و همین امر می تواند عاملی بسیار مهم در توسعه ی سرزندگی،پویایی و بهزیستی در بین دانشجویان گردد.
در دیدگاه های مختلف مجموعه توانایی و استعدادهای درونی وجود دارند که موجبات سازگاری فرد را در موقعیت های تحصیلی فراهم کرده و اورا در مقابل تهدیدها، موانع و فشارها در حیطه تحصیلی توانمند می سازد - دهقانی زاده و حسین چاری ، - 1391 و از جمله ی این توانایی ها سرزندگی تحصیلی است. سرزندگی تحصیلی یکی از مؤلفه های مثبت در سیستم های آموزشی بحساب می آید که تقویت آن می تواند در اثربخشی سیستم های آموزشی منجر شود.
سرزندگی انرژی نشات گرفته از خود فرد است و این انرژی از منابع درونی و نه تهدید اشخاص در محیط نشات گرفته به عبارت دیگر، سرزندگی احساس زنده بودن ،نه تحریک و نه اجبار به انجام دادن آن است در واقع سرزندگی بازتاب سلامت روان شناختی و جسمی است.وقتی فردی کاری به طور خودجوش انجام میدهد نه تنها احساس خستگی و ناامیدی به دست نمی دهد ،بلکه احساس انرژی و نیروی اوافزایش می یابد بطور کلی حس درونی سرزندگی شاخص معنی دار سلامت ذهنی است
سرزندگی تحصیلی به پاسخ مثبت، مفید، سازنده و انطباقی به انواع موانع تحصیلی اشاره دارد - پوتواین و همکاران ،. - 2012 در واقع سرزندگی تحصیلی راهی مفید و ساده برای درک مفهوم بهزیستی دانش آموزان در بافت تحصیلی است - میلر1 و دیگران،. - 2013 سرزندگی افراد تاثیر شگرفی بر افزایش توان مقابله ی دانشجویان در مقابل مشکلات و موفقیت تحصیلی آنان خواهد داشت
بی علاقگی،خستگی و فرسودگی تحصیلی - به عنوان نقطه مقابل سرزندگی تحصیلی - رابطه معکوسی با عملکرد تحصیلی دانش آموزان دارد
سرزندگی تحصیلی به عنوان توانایی در نظر گرفته می شود که در چالش ها ، مشکلات و موانع عادی وجاری زندگی تحصیلی به دانش آموزان و دانشجویان کمک می کند و همچنین یکی از شاخص های مهمی است که بر تربیت و یادگیری موفقیت آمیز فرد تاثیر می گذارد و در آنجا لیاقت ها و توانایی ها به بار می نشیند و پیشرفت های علمی حاصل می شود
مارتین و همکارانش - 2010 - یک مدل پنج بعدی از سرزندگی تحصیلی ارائه داده اند که شامل پنج بعد اعتماد به نفس و خودکارآمدی، برنامه ریزی، کنترل، خونسردی و تسلط بر خود و تعهد می باشد. این ابعاد می تواند موجب توسعه عزت نفس و لذت بردن از محیط تحصیلی برای دانشجویان گردد با توجه به نقش سرزندگی تحصیلی و نتایج مثبتی که از لحاظ روانی و اجتماعی و حتی آموزشی بردانشجویان دارد بررسی عوامل تاثیر گذار برآن از اهمیت بسزایی برخوردار است
عوامل تاثیر گذاری برسرزندگی تحصیلی را در سه سطح عوامل مربوط به خانواده و همسالان ،عوامل مربوط به مدرسه و مشارکت و عوامل روانی می باشد - دهقانی و حسین چاری ،. - 1391 از نمود های که به عنوان فعالیت فوق برنامه و سرزنده در محیط های آموزشی به حساب می آید، توجه به رفتار های مدنی است.
رفتار مدنی را یکی از ابعاد مهم جامعه شناختی سازمان های آموزشی است که می تواند در میزان سرزندگی تحصیلی دانشجویان مؤثر باشد. رفتار مدنی در حیطه تحصیلی، به نام رفتار مدنی تحصیلی شناخته می شود. در عرصه تحصیلی ،رفتار مدنی به رفتار های کمک کننده به همکار ، سرپرست و دانشجو اطلاق می شود و از آن جمله می توان به کمک کردن به همکار با حجم بالای کار یا انجام تکالیف خاص برای دانشجویان علمی بالا و پایین اشاره کرد.
شواهد نشان میدهد که رفتار مدنی وسیله ای برای جلوگیری از عدم صداقت دانشجویان و همچنین بهبود عملکرد علمی آنان می باشد گل پرور - 2010 - رفتارمدنی تحصیلی را رفتار داوطلبانه، ارزشی و اخلاقی هستند که اغلب بدون چشم داشت توسط دانشجویان به مرحله اجرا در می آید و همچنین عنوان می کند که رفتار های مدنی تحصیلی نظیر پای بندی و احساس الزام درونی به قواعد حاکم بر تحصیل در دانشگاه، یاری رسانی، مشارکت اجتماعی و تلاش برای برقراری رابطه صمیمانه به صورت گوناگون می تواند بر عملکرد فردی و جمعی دانشجویان مؤثر واقع شود.
از نظر کلی رفتار مدنی در میان دانشجویان و دانش آموزان ماهیتی متفاوت از رفتارهای مدنی در میان معلمان و،اساتید و مدیران در محیط آموزشی و تحصیلی دارد برهمین اساس رفتارهای مدنی آنگاه که در دانشجویان و دانش آموزان مطالعه می شود لازم است تحت عنوان اختصاصی رفتارهای مدنی- تحصیلی اشاره و بررسی شود
در نگاهی جزئی رفتارهای مدنی- تحصیلی ، به رفتارهایی اطلاق می شودکه ماهیتی ارادی و اختیاری دارند،جنبه رسمی و تعریف شده در شرح اعمال و رفتار های تحصیلی دانشجویان یا دانش آموزان ندارد ،ولی به واسطه تعامل جویی اجتماعی انسان ،همراه با انگیزه های نوع دوستی،یاری رسانی،مشارکت فراتر از نقش های رسمی و مشارکت در اجرای قوانین ،مقررات و رسوم آموزشی به مرحله اجرا در می آیند
خلید2 و همکاران - - 2013 معتقد ند که توجه به اهمیت رفتار مدنی تحصیلی در افزایش رفتار های تیمی و فردی و سازمانی، جستجوی مداوم راه های افزایش رفتار مدنی در دانشجویان مهم است تا آنها را برای رویارویی آینده کاریشان آماده کند. دو دلیل مهم برای لزوم وجود رفتار مدنی در محیط تحصیلی وجوددارد: اول اینکه موسسات آموزشی می توانند محیطی ایجاد کنند که منجر به رفتار مدنی گردد و این به نوبه خود باعث کاهش موانع درمیان افراد می شود .
نکته دوم اینکه تاکید بررفتار مدنی می تواند خشونت رفتاری را در جامعه و به خصوص موسسات آموزشی در حال افزایش است کاهش دهد . احتیار و همکاران - 2010 - در پژوهشی رابطه بین رفتارهای مدنی-سازمانی راباموفقیت بررسی کرده و نشان داده اند که انجام دادن رفتارهای مدنی-سازمانی می تواند به موفقیت بیشتر تحصیلی منجر شود.
