بخشی از مقاله
چکیده
امروزه سازمان ها ،دانشگاه ها و موسسات آموزشی به عنوان محیطی حرفه ای و تخصصی، نقش حائز اهمیتی در ایجاد دانش دارند و دانش به عنوان یک منبع ارزشمند در راستای حفظ و به دست آوردن مزیت رقابتی برای سازمان ها ضرورت یافته است. با این وجود، چنین دانشی هنگامی می تواند منجر به بهبود و ارتقا سازمانی باشد که به اشتراک گذاشته شود.
در این مقاله ضمن بررسی پژوهش های انجام گرفته در خصوص عوامل فنی، سازمانی و محیطی هرکدام از ابعاد آن ها نیز به طور جداگانه مورد بررسی قرار گرفته است. بر این اساس عوامل فنی ابزار به اشتراک گذاری دانش را در بر می گیرد، عوامل سازمانی اعتماد، مشارکت افراد در تصمیم گیری، حمایت مدیر ارشد، نظام پاداش دهی و فرهنگ سازمانی و عامل محیطی تلاطم محیطی را شامل می شود. با این وجود مدل پژوهش مطابق با تئوری TOE، هرکدام از عوامل و ابعاد آن را نیز به صورت شماتیک ارائه کرده است.
-1 -1 مقدمه
تسهیم دانش حوزه پژوهشی نوینی است که به پژوهشگران در مفهوم سازی به اشتراک گذاری انواع دانش در سازمان ها کمک کرده است. دیرینه کوتاه اندیشه پردازی در ارتباط با عوامل موثر در تسهیم دانش در ضعف شکل گیری مفاهیم این قلمرو پژوهشی نوین در آموزش عالی بی تاثیر نبوده است. به عقیده ی تعدادی از محققان افراد به میزان مورد نیاز سازمان خود ممکن است دانش خود را به اشتراک نگذارند، از این رو اینکه چگونه این سازمان- ها اشتراک گذاری دانش را برای کارکنانشان تسهیل کنند دارای اهمیت است.
تحقیقات قبلی در زمینه به اشتراک گذاری دانش بر چند حوزه متمرکز بوده است که داشتن بسترهای مناسب در این راستا امری بدیهی است، اما به دلیل وجود مشکلات متعدد در هر کدام از حوزه های مورد ارزیابی، ممکن است این اشتراک گذاری در سازمان ها محقق نشود.
فارغ از این آسیب، یکی از اهداف اصلی پژوهش های تسهیم دانش، بررسی و شناسایی عواملی است که سازمان ها بتوانند از دانش به منظور استفاده در کل سازمان بهره گیرند. بنابراین در این فصل تلاش می شود تا به بررسی هر یک از این متغیرها، به ابعاد مختلف آن از دید محققان مختلف پرداخته شود. همچنین به منظور آشنایی بیشتر با تحقیقات صورت گرفته در این زمینه برخی تحقیقات داخلی و خارجی مرتبط را در تحقیق ارائه می شود
-2 -2 مبانی نظری تحقیق
-1-2 مدیریت دانش مدیریت دانش در واقع به معنای راهبردها و فرآیندهایی هستند که قادرند تولید و جریان دانش را به منظورایجاد و بر آورده ساختن انتظارات سازمان، مشتریان و کاربران در کل سازمان به وجود آورند. مدیریت دانش فرآیند گسترده ای است که امرشناسایی، سازماندهی، انتقال و استفاده صحیح از اطلاعات و تجربیات داخلی سازمان را مورد توجه قرار می دهد.
امروزه دانش مهم ترین دارایی سازمان محسوب می شود، لذا مدیریت دانش به منزله چالش کشف دانایی های فردی و تبدیل آن به یک موضوع اطلاعاتی به نحوی که بتوان آن را در پایگاههای اطلاعاتی ذخیره کرد، با دیگران مبادله و در فرآیند کارهای روزانه به کارگرفته می شود.
هدف از این مقاله پرداختن به چیستی و ابعاد کمتر شناخته شده مدیریت دانش بوده است تا مولفه های کلیدی تاثیر گذار براین رشته نو ظهور علمی را ارائه نماید. بدین منظور برای توسعه مدیریت دانش در سازمان باید تغییراتی که منجر به تعامل ویا بازسازی تعامل می گردند، به طور نظام مند تشویق وحمایت شوند
-2-2 اشتراک گذاری دانش
در حالی که دارایی های غیر مشهود در طول زمان توسعه یافته اند و سازمان ها مالکیت آن ها را در دست گرفته اند، ولی مالکیت مستقیمی بر دانش کارکنان وجود ندارد. دانش کارکنان می تواند خیلی سریع در صورت عدم کسب دانش جدید از رده خارج شود.علی رغم افزایش آگاهی ها نسبت به تسهیم دانش، دسترسی به دانش هنوزهم با محدودیت هایی مواجه است که دلیل آن قرار داشتن قسمت عظیمی از دانش در ذهن افراد می باشد - دانش ضمنی - و یا این دانش در مدارک و ذخائری نهفته است که دسترسی آن برای افراد مقدور نمی باشد - دانش صریح - .
این یکی از دلایل اصلی است که تعداد زیادی از سازمان ها به این نتیجه می رسند که دانش ضمنی انباشته شده توسط کارکنانشان یکی از سرمایه های اصلی سازمان می باشد. علاوه بر این اشتراک گذاشتن دانش ضمنی بین افراد مختلف با دیدگاه ها و پیش زمینه های فکری گوناگون و همچنین انگیزه های مختلف یک قدم اصلی برای خلق می باشد
-3-2 تعریف انتقال دانش
در دنیای کسب و کار ،انتقال دانش با چگونگی حرکت دانش از یک بخش سازمان به بخش دیگر ارتباط دارد. سازمان ها در حال حاضر به چگونگی انتقال دانش کارکنان در گستره سازمان بسیار اهمیت می دهند. فشار برای انتقال دانش در سازمان ها افزایش یافته است و و شاید بتوان دلیل آن را تلاش سازمان به منظور دستیابی به افراد متخصصی دانست که قادر خواهند بود دانش خود را در مواقع مورد نیاز به کاربندند.
به ویزه با توجه به پیشرفت هایی که در سال های اخیر در زمینه تکنولوژی اطلاعات پدید آمده است و همین طور هزینه های بالای تحصیلات دانشگاهی و آموزش، اهمیت انتقال دانش به صورت روز افزون افزایش یافته است. در کنار هم قرار دادن این عوامل باعث شده است تا دستیابی ، انتقال و افزایش دانش ،به یک فاکتور اساسی برای سازمان هایی با عملکرد بالا تبدیل گردد . از طرفی ادل و گرایسون - - 1999، بیان می کنند که انتقال دانش می تواند برای سازمان ها منافعی را در پی داشته باشد ، منافعی مانند کاهش هزینه و افزایش ظرفیت ناشی ازصرفه جویی هایی منتج شده از انتقال دانش را می توان در آن زمره به حساب آورد
-4-2 تفاوت ها و شباهت های انتقال دانش و به اشتراک گذاری دانش
همان طور که پیش تر گفته شد انتقال دانش و به اشتراک گذاری دانش دومقوله نزدیک به هم می باشند. در بسیاری از موارد این دو مقوله به جای یکدیگر به کار می روند، بنابراین ضرورت می یابد که تفاوت ها و شباهت هایی که بین انتقال و به اشتراک گذاری دانش تشخیص داده شده است بیان گردد. در انتقال دانش، تمرکز بیشتری روی مباحث تکنولوژیکی وجود دارد در حالیکه در به اشتراک گذاشتن دانش، این مباحث انسانی است که مورد توجه بیشتری قرار می گیرد.
برای انتقال دانش ضمنی نیز استفاده از روش های به اشتراک گذاری، نتیجه بهتری به دست می دهد. با وجود این موارد طبق تعاریفی که قبلا مطرح شده است می توان نتیجه گرفت که هر دو مفهوم انتقال و اشتراک دانش از یکدیگر نیز متاثر می شوند. اگر عواملی که باعث تسهیل در به اشتراک گذاری و انتقال دانش می شوند را بررسی و مطالعه کنیم مشخص می شود عوامل موجود بین هر دو مشترک می باشد. این در حالی است که پیامد انتقال و به اشتراک گذاری دانش برای سازمان ها نیز خلق دانش جدید و یا توسعه دانش موجود می باشد
-5-2 عوامل موثر بر اشتراک گذاری دانش
-1 -5 -2 عوامل تکنولوژیکی
از منظر اندیشمندان تکنولوژی عبارت است از، ابزار یا فرآیندی که می تواند محصولات مطلوب تر، عملکرد بهتر یا هزینه کمتری را درراستای رسیدن به اهداف سازمان فراهم آورد. افرادی که به اهمیت تکنولوژی و به کارگیری آن در سازمان خود واقفند، توانسته اند منابع و توجه کافی را در راستای کسب بیشترین منافع به خود اختصاص دهند. برخی تکنولوژی ها به منظور تسهیل تسهیم دانش طراحی شده اند و سود مندی های مشخصی را برای سازمان ها به همراه دارندکه ابزار به اشتراک گذاری دانش ازاین جمله اند. ارتباطات به منظوربه اشتراک گذاشتن دانش حتی در پراکندگی جغرافیایی زیاد نیز می تواند از این طریق صورت پذیرد.
دسترسی به هنگام نیاز، کیفیت جهت به اشتراک گذاری دانش ، سهولت به کارگیری و میزان استفاده از فناوری اطلاعات به منظور تسهیم دانش، شاخص هایی هستند که اهمیت میان عوامل تکنولوژی را با تسهیم دانش بیان می کند. ابزار به اشتراک گذاری دانش ، شامل مجموعه ابزارهایی است که ارتباطات افراد را در راستای به اشتراک گذاری دانش تسهیل می کند. این ابزار ها می توانند داخلی یا در خارج از سازمان موجود باشند بدین ترتیب با بررسی نیاز های کارکنان و مدیران و ارزیابی آنچه که مورد نیاز است قادر خواهیم بود ابزار مناسب را شناسایی و درارتقائ روند تسهیم دانش آن را به کارگرفت
-6 -2 عوامل سازمانی
-1 -6 -2 اعتماد
اعتماد نقش های مختلفی را در تسهیم دانش هم به عنوان پیش نیاز و هم به عنوان پیامد آن ایفا می کند. سازمان ها به عنوان محملی که انسان های گوناگونی در آن به توسعه دانش کاری خود و تجربیات خود می پردازند، بیشترین تاثیر پذیری از اعتماد و روابط مبتنی بر اعتماد را در بین سیتمهای اجتماعی دارد. به منظور تسهیل در این تبادل و پردازش دانش و همچنین به منظور ارتقای تمایل اعضای سازمان در به اشتراک گذاشتن تجارب و دانش خود با دیگران به شناسایی یکی از مهم ترین عوامل به نام اعتماد پرداخته شد . اعتماد در بین کارکنان بستری را فراهم می کند تا اعضای سازمان بتوانند به راحتی و بدون داشتن دغدغه های جانبی تجارب و دانش خود را در اختیار همکاران خود قرار دهند
