بخشی از مقاله
چکیده
با رشد سریع فناوری اطلاعات و ارتباطات، روشهای سنتی و قدیمی ارائه خدمات بانکی زیر سؤال رفته و ضرورت بازبینی و طرحریزی مجدد فرایندهای کاری و همچنین استفاده از فناوریهای جدید نظیر شبکه اینترنت در صنعت بانکداری بیش از پیش احساس میشود. در دهههای اخیر به تناسب پیشرفت فناوری اطلاعات، الگوها و مدلهای متعددی در حوزه پذیرش فناوری پدید آمده است. مدل تئوری تجزیه شده رفتار برنامهریزی شده تیلور و تاد، مزیتهایی نسبت به مدلهای قبلی دارد.
این مدل که روابط بین عقاید، نگرشها و مقاصد را با سادگی و وضوح بیشتری منتقل می-کند، قابلیت استفاده در موقعیتهای گوناگون را داراست و به شرایط مدیریتی مرتبط است. هدف از این تحقیق بررسی عوامل مؤثر بر پذیرش بانکداری اینترنتی در بین مشتریان شعب بانک ملی حوزه 8 استان آذربایجان شرقی است.
در تحقیق حاضر جهت گردآوری داده ها از پرسشنامه استفاده شده است و داده های جمع آوری شده با نرم افزار SPSS تحلیل شدهاند. نتایج این مطالعه نشان داد که عوامل نگرش و کنترلهای رفتاری درک شده بر قصد استفاده از بانکداری اینترنتی در بین مشتریان بانکی تاٌثیر دارد ولی هنجارهای ذهنی بر قصد استفاده از بانکداری اینترنتی در بین مشتریان بانکی تأثیر ندارد.
مقدمه
پیشرفت روز افزون فناوری اطلاعات، عامل مؤثر و شتاب دهنده بخش مالی و خدمات مربوط به آن بوده و خدمات مالی الکترونیکی چه به صورت اینترنتی و چه از طریق تلفن همراه یا دیگر ابزارهای انتقال از راه دور و یا از طریق کارت های هوشمند، گسترش سریعی یافته و انقلاب خدمات مالی اینترنتی به شدت ساختار و طبیعت خدمات مالی را در سراسر جهان متحول کرده است
درک عواملی که موجب پذیرش یک فناوری می شود و ایجاد شرایطی که تحت آن، فناوری های اطلاعاتی مورد نظر پذیرفته شود از پژوهشهای مهم در زمینه فناوری اطلاعات است. به عبارتی، این مسأله که چرا افراد، یک فناوری اطلاعاتی را میپذیرند و از آن استفاده میکنند و یا آنرا نمیپذیرند و از آن استفاده نمیکنند، از مهم ترین مباحث سیستم های اطلاعاتی است. انسان هزاره سوم در تلاش است با شتاب دادن به روند توسعه و کاربری، فناوری اطلاعات ایجاد کند.
در این راستا و همانند اکثر تأمین کنندگان خدمات، نظام بانکی طی دهه های اخیر به سرعت به سمت سرمایه گذاری بر روی فناوری های نوین ارائه خدمات به مشتریان، به عنوان راهی برای کنترل هزینه ها، جذب مشتریان جدید و تحقق انتظارات مشتریان روی آورده است و استفاده از این فناوری ها را به عنوان یک ضرورت راهبردی در دستور کار خود قرار داده است.
علیرغم سرمایه گذاری های فراوان انجام شده در زمینه کاربری فناوریهای اطلاعاتی در عرصه بانکداری، گزارش ها حاکی از آن است که برخی از کاربران به رغم دسترسی به فناوری ها، از آن استفاده نمیکنند. این موضوع، نیاز به انجام پژوهش برای شناسایی عوامل تعیین کننده پذیرش سیستم بانکداری اینترنتی توسط مشتریان بانک را آشکار میکنند
امروزه دنیا به سمت الکترونیکی شدن پیش میرود. بانکداری اینترنتی یکی از مشهودترین تمایلات در تجارت الکترونیک امروز است که نه فقط به دلیل جذابیت بی نظیر شبکه اینترنت، بلکه به سبب کسب و کار الکترونیک، که شامل فرایندهای مجازی از قبیل زنجیره ای از عرضه و تقاضای گزارشهای مالی و گزارشهای مربوط به مشتریان است را در بر میگیرد
بانکداری اینترنتی با استفاده از تکنولوژی وب و اینترنت، مشتریان را قادر میسازد تا فعالیتهای مالی خود را در یک محیط مجازی انجام دهند. پذیرش این نوآوریها وابسته به گرایشهای افراد به منظور استفاده آن و ایجاد تطابق بین نوآوری و مسائل اقتصادی، اجتماعی و ویژگی های آن است
به منظور توسعه تجارت الکترونیکی در کشور و ورود به بازارهای جهانی و عضویت در سازمانهایی نظیر سازمان جهانی تجارت، برخورداری از نظام بانکی کارآمد و ارائه خدمات بانکی الکترونیکی از الزامات اساسی به شمار میآید
در این تحقیق از بین مدلهایی که در تئوریهای مبتنی بر قصد ارائه شدهاند از مدل تئوری تجزیه شده رفتار برنامه ریزی شده تیلور و تاد - DTPB - استفاده میکنیم، عوامل مؤثر بر پذیرش بانکداری اینترنتی براساس مدل تئوری تجزیه شده رفتار برنامه ریزی شده تیلور و تاد در سه عامل زیر تعریف گردیده است:
-1 نگرش: رفتار مثبت یا منفی فرد نسبت به قصد استفاده از نوآوری بیانگر نگرش نسبت به آن نوآوری است و به چهار عامل مزیت نسبی، سازگاری، پیچیدگی و تصویر درک شده تجزیه شده است.
-2 هنجارهای ذهنی: فشارهای اجتماعی ممکن است روی نیت فرد برای انجام عملی - مانند استفاده از یک فناوری - اثر گذارد و به سه عامل در قالب گروه های مرجع دوستان، خانواده و همکاران تجزیه شده است.
-3 کنترل های رفتاری درک شده: دسترسی به منابع و فرصتهای مورد نیاز و مهارت استفاده از فناوریهای جدید از ضروریات در استفاده از فناوری خاص می باشد و به دو عامل خوداثربخشی و شرایط تسهیل کننده تجزیه شده اند. هدف از این تحقیق، بررسی عوامل مؤثر بر پذیرش بانکداری اینترنتی در بین مشتریان شعب بانک ملی حوزه 8 استان آذربایجان شرقی است و اهداف فرعی آن عبارتند از:
- بررسی تأثیر نگرش نسبت به بانکداری اینترنتی بر قصد استفاده از آن در بین مشتریان شعب بانک ملی حوزه 8 استان آذربایجان شرقی
- بررسی تأثیر هنجارهای ذهنی بر قصد استفاده از بانکداری اینترنتی در بین مشتریان شعب بانک ملی حوزه 8 استان آذربایجان شرقی
- بررسی تأثیر کنترل های رفتاری درک شده بر قصد استفاده از بانکداری اینترنتی در بین مشتریان شعب بانک ملی حوزه 8 استان آذربایجان شرقی
سوابق تحقیق
در بررسی که در اکتبر سال 2001 با عنوان “تأثیر عوامل مؤثر بر پذیرش بانکداری اینترنتی در آفریقای جنوبی”انجام شده است، محققان از مدلی استفاده کردند که توسط تان و تئو - 2000 - توسعه داده شده است. آنها در میان عوامل مؤثر بر نگرش فرد، از عوامل قابلیت آزمایش و خطر - ریسک - علاوه بر سه عاملی که در مدل تیلور وتاد ذکر شده بود - یعنی مزیت نسبی، سازگاری و پیچیدگی - ، استفاده کردند.
همچنین در بررسی سازگاری فرد با بانکداری اینترنتی، سه بعد ارزشهای فرد1، تجربیات وی در زمینه استفاده از اینترنت 2 و نیازهای بانکی3 وی را مدنظر قرار دادند. محققان در تعیین عوامل کنترل رفتاری، نیز شرایط تسهیل کننده در دو بخش وجود حمایتهای دولتی4 و وجود حمایتهای فنی 5 مورد بررسی قرار دادهاند. محققان در این پژوهش دریافتند که قصد رفتاری جهت پذیرش بانکداری اینترنتی بوسیله عوامل نگرشی و با شدت کمتری توسط عوامل کنترل رفتاری درک شده تحت تأثیر قرار می گیرد و هنجارهای ذهنی تأثیری در میزان پذیرش بانکداری اینترنتی ندارد
