بخشی از مقاله
چکیده
آنچه شخصیت آدمی را شکل میدهد، بی شک متاثراز فضایی می باشد که در آن پرورش یافته است. بنابراین، ایجاد محیطی آرام و دوست داشتنی ، موجب جلب توجه و تمایل دانش آموزان برای حضور در مدرسه و ارتقای سلامت روانی آنان میشود.
این مقاله در ابتدا به معنای حس تعلق و حس مکان و مفهوم آن از دیدگاه های مختلف پرداخته و عوامل شکل دهنده آن را بیان می کند و در نهایت مدلی برای نشان دادن چگونگی تاثیرات این عوامل ارائه می کند.مدل پیشنهادی قابل فهم و کاربردی این مقاله می تواند چارچوبی برای آگاهی طراحان نسبت به چگونگی تاثیر معماری فضا بر حس استفاده کنندگان فراهم آورد.در این تحقیق به دنبال این خواهیم بود که آیا بین میزان حس تعلق دانش آموزان و عوامل محیطی فضای آموزشی رابطه معنادار وجود دارد؟ متغیرهای محیطی موثر در حس تعلق دانش آموزان کدامند؟
هدف این پژوهش پرداختن به بررسی تاثیر عوامل موثر بر حس تعلق کودکان به فضای آموزشی و ارائه ی الگوی معماری مناسب مبتنی بر رضایت دانش آموزان در فضای آموزشی می باشد. ما در این پژوهش فرض می کنیم که بین میزان رضایت دانش آموزان و عوامل محیطی فضای آموزشی رابطه معنادار وجود دارد. متغیرهای محیطی می تواند در رضایتمندی کودکان موثر باشد. در این مقاله از روش توصیفی – تحلیلی و تحقیق کیفی انجام شد.
.1 مقدمه
حس تعلق یکی از علائم و عوامل مهم در ارزیابی ارتباط انسان – محیط و ایجاد محیط های انسانی با کیفیت می باشد. این سطح از معنای محیطی بیانگر نوعی ارتباط عمیق فرد با محیط بوده و در این سطح فرد نوعی هم ذات پنداری بین خود و مکان احساس می نماید - فروزنده مطلبی, . - 1390 محیط کالبدی و تاثیرات آن در زندگی روزمره مردم از مسائلی است که در سالهای اخیر از طرف متخصصین بسیاری مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است
یادگیری، بخش مرکزی زندگی هر فرد است. حتی زمانی که به آن فکر نمی کنیم نیز اتفاق می افتد؛ با این تفکر که رفتار در خلأ رخ نمی دهد؛ لذا راه های گوناگون رفتار، مرتبط با محیط کالبدی است. محیط های یادگیری از عناصری تشکیل خواهند شد که در کنار هم معنادار می شوند. ویژگی ها و کیفیت های هر کدام از این عناصر در شکل گیری رفتارهای مختلف مؤثر می باشند
اشخاص، امکنه و اشیا می توانند هم به صورت نیروی بازدارنده و هم به صورت عامل تسهیل کننده در مرحله یادگیری عمل کنند. مدرسه و فضای آموزشی، فقط دیوار، اتاق و اشیای بی روح نیستند؛ بلکه فضا عرصه ای است که هر بخش آن برای کودک پیامی دارد و آداب و عاداتی را بر آنان تحمیل می کند
آنچه شخصیت آدمی را شکل میدهد، بی شک متاثراز فضایی می باشد که در آن پرورش یافته است. آنچه می پسندد نشات از آن چیزی می گیرد که در گذشته اش مشاهده نموده و آنچه می داند همانی است که در کودکی و نوجوانی آموخته است. بنابراین، ایجاد محیطی آرام، دوست داشتنی و لذت بخش، موجب جلب توجه وتمایل دانش آموزان برای حضور در مدرسه و ارتقای سلامت روانی آنان میشود .
"مدرسه" در کنار دارا بودن شرایط فوق، مکانی است که با هدف "آموزش" و "پرورش" شکل گرفته است. ازاین رو به جهت دارا بودن هدف عالی پرورش و تاثیر اجتناب ناپذیر فضا بر فرد، نیازمند طراحی ویژه است. بدین معنی که فعالیتهای آموزشی و پرورشی مدرسه بایستی در فضاهای مناسب و دارای ابعاد استاندارد و بر اساس نیازها و علایق دانش آموزان انجام پذیرد تا معلم در تدریس و شاگرد در یادگیری احساس رغبت و انگیزه نموده و از فعالیت خود لذت ببرند.
رضایت کاربران از فضای آموزشی باعث رشد و شکوفایی استعدادهای آنها و همچنین بازدهی هرچه بیشتر مدرسه میشود. چگونگی معماری این فضاها در کنار سایر عوامل آموزشی و پرورشی اثرات قابل توجهی بر فراگیران و دانشآموزان باقی می گذارد
در این تحقیق به دنبال این خواهیم بود که آیا بین میزان حس تعلق دانش آموزان و عوامل محیطی فضای آموزشی رابطه معنادار وجود دارد؟ متغیرهای محیطی موثر در حس تعلق دانش آموزان کدامند؟
هدف این پژوهش پرداختن به بررسی تاثیر عوامل موثر بر حس تعلق کودکان به فضای آموزشی و ارائه ی الگوی معماری مناسب مبتنی بر رضایت دانش آموزان در فضای آموزشی می باشد.
ما در این پژوهش فرض می کنیم که بین میزان رضایت دانش آموزان و عوامل محیطی فضای آموزشی رابطه معنادار وجود دارد. متغیرهای محیطی می تواند در رضایتمندی کودکان موثر باشد
-2 حس مکان و حس تعلق
اصطلاح حس مکان از ترکیب دو واژهی حس و مکان تشکیل شده است. واژهی حس در فرهنگ لغت آکسفورد سه معنای اصلی دارد: نخست یکی از حواس پنجگانه؛ دوم احساس، عاطفه و محبت که در روان شناسی به درک تصویر ذهنی گفته میشود. یعنی قضاوتی که بعد از ادراک معنای شی نسبت به خود شی در فرد بهوجود میآید که میتواند خوب، جذاب یا بد باشد؛ سوم توانایی در قضاوت دربارهی یک چیز انتزاعی، مثل معنای حس در اصطلاح حس جهتیابی که به مفهوم توانایی یک فرد در پیدا کردن مسیر یا توانایی مسیر در نشان دادن خود به انسان است و در نهایت حس به معنای شناخت تام یا کلی یک شی توسط انسان میباشد. اما واژه حس در این اصطلاح بیشتر به مفهوم عاطفه، محبت، قضاوت و تجربه کلی مکان یا توانایی فضا در ایجاد حس خاص یا تعلق در افراد است
-1-2 مکان
مکان، فضایی است که برای فرد یا گروهی از مردم واجد معنی باشد. این تعریف به صورت "مکان=فضا+معنی" بیان میشود. رلف عنوان نموده است "مکان ترکیبی است از جا، منظر، آیین، مسیر، افراد دیگر، تجربه شخصی، اهمیت دادن و پاسداری از کاشانه و زمینهای برای سایر مکانها".
رلف بر این عقیده است که فهم مکان میتواند منجر به احیا و نگهداری مکانهای موجود و خلق مکانهای جدید گردد. بدون فهم جامعی از مکان که دربرگیرنده مشخصات انسانی است، مشکل میتوان علت ویژه بودن بعضی از مکانها را توضیح داد. پس قبل از اینکه بخواهیم راه حلی ارائه دهیم باید یاد بگیریم که چگونه توصیف کنیم
مکان، جا یا قسمتی از فضاست که از طریق عواملی که در آن قرار دارند، صاحب هویت خاصی شده است. بنابراین هر شیای که در یک مکان قرار گیرد نیازمند فضاست
مکان به واسطه خاصیت احاطه ناپذیرش، در عین حال هم محدودیت و هم شرط وجود هر چیزی است. بودن به معنای بودن در یک مکان است
کارمونا در کتاب ارزشمند خود مکان را در یک مثلث سه قطبی حاصل برآیند سه عامل فعالیت، فرم و تصور فردی میداند که در یک مثلث تعاملی مکان را بهوجود آورده و واجد دامنههای مختلفی میباشند
شکل.1 مدل مفهومی مکان و اجزاء آن
-2-2 حس مکان
حس مکان به معنای ادراک ذهنی مردم از محیط و احساسات کم و بیش آگاهانهی آنها از محیط خود است که شخص را در ارتباطی درونی با محیط قرار میدهد، به طوری که فهم و احساس فرد با زمینه معنایی محیط پیوند خورده و یکپارچه میشود. این حس عاملی است که موجب تبدیل یک فضا به مکانی با خصوصیات حسی و رفتاری ویژه برای افراد خاص میگردد. حس مکان علاوه بر این که موجب احساس راحتی از یک محیط میشود
