بخشی از مقاله
چکیده
عوامل موثر در بهبود ارتباطات سازمانی در پالایشگاه هفتم مجتمع گازی پارس جنوبی در مقاله حاضر مورد بررسی قرار میگیرد. روش پژوهش از دیدگاه توصیفی از نوع زمینه یابی و از دیدگاه هدف از نوع کاربردی می باشد. جامعه آماری شامل 30 نفر از مدیران و کارکنان پالایشگاه هفتم گاز پارس جنوبی می باشد که به صورت تصادفی انتخاب شدهاند.
ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه محقق ساخته می باشد. نتایج نشان می دهد، ویژگی های فردی افراد، ویژگی های اجتماعی، مهارت های ارتباطی افراد به عنوان عوامل انسانی و ساختار سازمانی، فرهنگ سازمانی به عنوان عوامل سازمانی و مجاری ارتباطی، سبکهای ارتباطی، مسیرهای ارتباطی، محتوای ارتباطی به عنوان عوامل ارتباطی - ارتباطات سازمانی - در بهبود ارتباطات سازمانی تاثیر گذار هستند.
.1 مقدمه
با تشکیل جوامع انسانی ارتباطات1 همراه همیشگی تاریخ بشر بوده است. نمود این مطلب را میتوان در مثال آغاز خلقت انسان بر روی زمین دانست که برای ارتباط انسان از آسمان به زمین پیام نازل می شد. بنابراین ارتباطات محدود به زمان حال و جامع کنونی بشری نمی باشد. پیامبران را باید اولین کسانی دانست که در مقام انتقال دهنده پیامهای الهی به نوع بشر بودهاند. جهان امروز، جهانی است که انقلاب ارتباطات و اطلاعات زندگی در آن روی داده است و مفهوم دهکده جهانی مارشال مک لوهان در آن به وافعیت نزدیک شده است
جهان امروز از سویی عصر ارتباطات بوده و از سویی دیگر صحبت از گفتگو و جنگ میان تمدنها در آن شنیده می شود. این واقعیت رابطهای ضروری میان فرهنگ و ارتباطات ایجاد میکند.
حتی در نگاهی عمیق تر باید به این نکته توجه شود که در دنیای امروز، سازمانها و نهادها جهت حفظ موجودیت خویش در میدان رقابت با دیگر رقبا، نیازمند به اطلاعاتی هستند که دسترسی به آنها از مجرای ارتباطات ممکن است. باید این نکته را خاطر نشان شد که ارتباطات نقشی اساسی و موتور محرکه را در بالندگی سازمان ها در دنیای امروز بازی می کند.
از طرفی مفاهیمی چون ارتباطات سازمانی میان افراد در ساختارهای سازمانی و نهادها، می تواند عامل محرکی جهت رسیدن به تعالی نیروی انسانی و سازمان را فراهم نماید. ارتباطات سازمانی2 باید اثر بخش باشد تا در مجموعه ی سازمان و مدیریت آن بتواند موثر واقع شود و نقش کلیدی خود را ایفا نماید. در واقع ارتباط موثر میتواند به عنوان بنیاد سازمانهای مدرن در نظر گرفته شود
ارتباط اثر بخش از دیدگاه اوجیلی به معنای دریافت پیام ضروری ارسال شده فرستنده، توسط گیرنده میباشد و تعبیر و تفسیر آن توسط فرستنده به منظور اطمینان از دوسویه بودن ارتباط تعریف شده است
از طرف دیگر مفاهیمی چون همدلی1 مدیران و کارکنان سازمان و شناخت دوطرفه آنان از یکدیگر و درک مشترک آنها از نیازها و خواستههای هم و همچنین سازمان متبوع آنها، میتواند زمینه را جهت شکوفایی و به اوج رسیدن سازمان جهت دستیابی به اهداف و برنامههای تعیین شده فراهم نماید
با توجه به نیازی که بشدت در سازمانهایی چون پالایشگاهها به عنوان موتور محرکه در اقتصاد یک کشور جهت همدلی بیشتر مابین مدیران و کارکنان آن احساس میشود و با عنایت به مطالب بالا و درک این موضوع که ایجاد ارتباط سازمانی از جمله عوامل موثر در پویایی یک سازمان میباشد، در این مقاله نویسندگان بر آن شدند تا مفهوم ارتباطات سازمانی را مورد بررسی قرار داده و عوامل موثر در بهبود ارتباطات سازمانی را مورد مطالعه قرار دهند.
.2 توصیف ارتباط سازمانی و بیان مسئله
از دیدگاه هنری مینستزبرگ، عامل ارتباطات به عنوان یکی از مهمترین عوامل در ایفای نقش مدیران بیان میشود. با استقرار کانال ارتباطی صحیح بین مدیر و کارمندان در پنج هدف زیر تحقیق مییابد:
-1 رهنمودهای مشخصی برای انجام موفقیت آمیز وظایف به کارکنان ارائه میشود.
-2 کارکنان در مورد عملکرد واینکه کارشان را چگونه انجام دهند و چگونه پیشرفت حاصل کنند بازخورد لازم را به دست میآورند.
-3 به کارکنان آموزش داده میشود که چرا شغل آنها در مجموعه سازمان از اهمیت ویژهای برخوردار است.
-4 کارکنان از عملیات و رویههای سازمان مطلع میشوند.
-5 اطلاعات لازم به منظور وقوف بر هدفهای سازمانی در اختیار کارکنان قرار میگیرد.
با توجه به مطالب بالا چنین استنباط میشود که تمامی وظایفی که مدیر انجام میدهد به ارتباطات موثر بستگی دارد. برای ایجاد هماهنگی بین عناصر مادی و انسانی سازمان به صورت یک شبکه کارآمد و موثر، برقراری ارتباطات مطلوب ضروری است، زیرا وقتی ارتباطات برقرار نشود، فعالیت سازمان متوقف میشود و در واقع میتوان گفت که مدیریت کارساز به برقراری ارتباطات موثر بستگی دارد.
بنابراین شناخت مولفههای ارتباط سازمانی و عناصر و عوامل موثر در بهبود آن مقولهای است که از اهمیت ویژهای در سازمان و مدیریت برخوردار است بطوریکه کسب علم ودانش در خصوص انواع ارتباط سازمانی و اجزا و عناصر تشکیل دهنده آن و کسب آگاهی در زمینه عوامل تاثیر گذار بر تقویت بهبود ارتباطات و همچنین موانع آن در سازمان میتواند به مدیریت سازمانی در جهت ایجاد محیطی با نشاط و سرشار از روحیه همدلی و همکاری کمک کند و در نتیجه نیل به اهداف سازمان را آسان نماید.
نتایج پژوهشهای متعدد در زمینه ارتباطات نشان میدهد که، وظیفهی متقابل فرد و سازمان، ایجاد محیطی سرشار از تفاهم و مبتنی بر روابط صحیح انسانی بین مدیر و کارکنان میباشد که این موضوع موجب میشود تا آنها بتوانند در سایهی آن، اهداف سازمانی رامحقق نمایند
با توجه به موارد یاد شده مساله اصلی پژوهش این است که: "چه عواملی در بهبود ارتباطات سازمانی کارکنان پالایشگاه هفتم پارس جنوبی موثرند؟"
در این مقاله با مطالعه ادبیات تحقیق، عوامل موثر در ارتباطات و همدلی سازمانی به سه دسته عوامل انسانی، عوامل سازمانی و عوامل ارتباطی تقسیم بندی شده است. عوامل انسانی2 شامل - ویژگیهای فردی افراد، ویژگیهای اجتماعی افراد، ویژگیهای ارتباطی افراد - و عوامل سازمانی3 شامل - ساختار سازمانی، فرهنگ سازمانی - و عوامل ارتباطی4 - شامل مجاری ارتباطی، سبکهای ارتباطی، مسیرهای ارتباطی، محتوای ارتباطی - میباشد که در مدل مفهومی ذیل ارایه شده است.
مدل مفهومی پژوهش: متغیرهای این مدل بر اساس مطالعه منابع نظری پژوهش حاصل شده است. عوامل انسانی، بر مبنای مطالعات فرهنگی - 1389 - در زمینه ارتباطات سازمانی میباشد.
نمودار-1-1 مدل مفهومی پژوهش
همانگونه که بیان شد پالایشگاهها به عنوان موتور پویای اقتصاد هر کشور همواره توجه مسئولین را بر کارایی خود جلب نمودهاند. از آنجا که کارکنان به طور عام و مدیران به طور خاص نقشی موثر در ارتقاء کارایی دارند، لذا، بررسی عوامل موثر بر بهبود ارتباطات در سازمان میتواند به عنوان ابزاری سودمند برای بررسی موارد نظیر: آسیب شناسی الگوی ارتباطات، برآورد هزینه, منفعت حاصل از برقراری ارتباط میان فردی و برنامهریزی جهت اولویت بندی ارتباطات بکار آید.
از جمله پیامدهای کوتاه مدت و بلند مدت برقراری ارتباط موثر بین کارکنان و مدیران در بنگاههای اقتصادی نظیر پالایشگاه عبارت است از:
کاهش تنش و اضطراب ناشی از کار مداوم، بهبود روحیه کارکنان، افزایش انگیزههای درونی و کاهش فرسودگی شغلی، ایجاد تغییرات مثبت و موثر در عملکرد سازمان، برقراری ارتباط موثر بین صف و ستاد، کاهش مکاتبات غیر ضروری، پیشگیری از انجام اقدامات موازی، تسریع در تصمیمگیری، تسریع در تولید، کاهش اقدامات غیر ضروری و افزایش بهرهوری فردی و سازمانی
موارد یاد شده تنها برخی از نتایج حاصل از ارتباطات سازمانی میباشد. بدیهی است شناسایی عوامل موثر در برقراری ارتباطات اثربخش، نقشی سازنده در بالا رفتن کارایی و در نتیجه ایجاد تحول در بین اعضاء سازمان خواهد داشت.
.3 مرور مقالات پیشین
عباسپور و باروتیان - 1389 - در پژوهشی با عنوان » بررسی رابطه ارتباطات اثربخش و عملکرد سازمانی بر اساس مدل اچیو در واحدهای ستادی شرکت ملی گاز ایران« نشان دادند که: بین ارتباطات اثربخش و عملکرد سازمانی در جامعه مورد مطالعه رابطه معناداری وجود دارد. وارث و همکاران - 1388 - در مقالهای با عنوان »رابطه ارتباط فرافردی و رفتار شهروندی در صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران« به بررسی چهار نوع ارتباط فرافردی - همه خدایی، همه در خدایی، کارگزاری خدا و تعاملی با خدا - پرداخت. نتایج نشان داد که: از چار نوع ارتباط فرافردی به غیر از نوع ارتباط همه خدایی، بین نوع ارتباط همه در خدایی، ارتباط از نوع کارگزاری خدا و ارتباط از نوع تعاملی با خدا و رفتار شهروندی سازمانی رابطه معنادار وجود دارد.
بنابراین بر اساس یافتههای تحقیق، رابطه بین ارتباط فرافردی و رفتار شهروندی سازمانی ثابت شد. کسرایی و علی رحیمی - 1388 - در مقالهای با عنوان »بررسی رابطه بین ساختار سازمانی و اثر بخشی ارتباطات در سازمان بازنشستگی کشوری از منظر کارکنان« نشان دادند که: رابطه معناداری بین سه مولفهی - تمرکز، رسمیت و پیچیدگی - ساختار سازمانی و غیر اثربخشی ارتباطات در سطح کارکنان وجود دارد.
اشرقی و همکاران - 1389 - در پژوهش با عنوان »تاثیر نظام ارتباطات سازمانی بر تعارض در ادارات تربیت بدنی استان آذربایجان« نشان دادند که: تعارض موجود، ناشی از نظام ارتباطات سازمانی حاکم بر این ادارات است و پیشنهاد میگردد مدیران ادارات با پیروی از سبک رهبری تفویضی، اعطای اختیارات لازم به کارکنان و بهبود وضعیت ارتباطی میان واحدها، انجام فعالیت های آن اداره را با کارایی و اثربخشی بیشتر همراه کنند و از میزان تعارض بین فردی موجود بکاهند.
مهدوی - 1389 - در تحقیقی تحت عنوان » بررسی دیدگاه اعضای هیات علمی، مدیران و کارکنان دانشگاه ایلام در زمینه ارتباطات سازمانی در آن دانشگاه« نشان دادند که: اعضای هیات علمی و کارکنان دانشگاه ایلام به طور اعم تا حدودی از ارتباطات سازمانی رضایت دارند.
