مقاله فراموشی سازمانی ، رویکرد نوین در عصر جدید

بخشی از مقاله

چکیده

هدف این پژوهش توصیف فراموشی سازمانی با رویکرد نوین در عصر جدید می باشد. فراموشی سازمانی، توانایی حذف دانش منسوخ و ناکارآمد است و بخش مهمی از پویایی دانش در سازمانها محسوب میشود. فراموشی سازمانی با پویایی دانش مرتبط است. مفهوم فراموشی سازمانی اگرچه به سادگی قابل درک است، اما چگونگی ساز و کار اتفاق افتادن آن در سازمان بخوبی شناخته نشده است.

توسعه درک سازمان از مقاومت در برابر تغییر در حال حاضر امری ضروری است، چرا که جهت مدیریت تغییر مؤثر شناسایی منابع و شرایط بالقوه ایجاد آن حیاتی است.لذا این مقاله به بررسی مفهوم و تعاریف فراموشی سازمانی، طبقهبندی فراموشی سازمانی، انواع فراموشی سازمانی، مدل هولان و فیلیپس، فراموشی سازمانی و مزیت رقابتی پرداخته شده است.

مقدمه

تغییرات گسترده و مداوم در محیط، چالشهای جدیدی را پیش روی سازمانها قرار میدهد. این چالشها به حدی است که حتی شرکتهای موفق نمیتوانند با تکنولوژی و تولید همیشگیشان موفقیت را به آسانی تکرار کنند. این موضوع بنا به تعبیر پراهالد1 و لیبرتهال2، پایان امپراطوری شرکتها نامیده شده و موفقیت در گرو ادغام بازارها، نوآوری، انتقال منابع و یادگیری دانش جدید است . - Azmi, 2005 -

در طول دهههای گذشته، سازمانها به طور گستردهای از ارزش مدیریت دانش آگاه شدهاند و پژوهشهای زیادی در زمینه مدیریت دانش انجام شده است. مدیریت دانش- به عنوان یکی از مهمترین مؤلفههای سازمانی- نیازمند برپایی نظامی برای یادگیری، گردآوری، نگهداشت، و پخش دانایی درون سازمان است. این نظام علاوه بر ترویج یادگیری سازمانی، باید توان آن را داشته باشد تا از یک سو از فراموشی دانش ضروری و مفید جلوگیری کند و از سوی دیگر بتواند دانش غیر مفید را به کنار نهد - فراموشی سازمانی - . علیرغم نیاز به توسعه قابلیتهای یادگیری سازمانی، مطالعات نشان داده است سازمانها همیشه به آسانی یاد نمیگیرند.

کونکلین3، بیان میکند که سازمانها به صورت طبیعی تمایل دارند تا فراموش کنند . - Deholan, 2004 - فراموشی اطلاعات، فنون و دانشهای ارزشمند سازمانها میتواند موجب از دست رفتن مزیتهای رقابتی شود، اما در برخی موقعیتها، فراموشی سازمانی، منجر به افزایش رقابت و حذف عناصر غیرمفید دانش میشود. به نظر میرسد این پدیده یک فرآیند لازم و ضروری در مدیریت تغییر است . - Fernandez and Sune, 2009 -

فراموشی سازمانی4

»الیورا5« حافظه سازمانی را تمهیدی برای حفظ و نگهداری دانش میداند که تجارب سازمانی را گردآوری، ذخیره، و قابل دسترس میکند. »هولان« و »فیلیپس« نیز بر پایه همین تعریف نتیجه میگیرند که یادگیری سازمانی، دانش سازمانی را تولید میکند که در حافظه سازمانی ذخیره میشود. اما سازمانها چگونه و تحت چه شرایطی چیزهایی را از سیستمهای حافظه خود از دست میدهند؟ چه وقت و چرا آنها را فراموش میکنند؟ این دو نویسنده، به جای چگونگی و شرایط از دست رفتن دانش، بر تولید، انتقال و حذف هدفمند آن از حافظه سازمانی بحث میکنند .

»هولان« و »فیلیپسعقیده« دارند که فراموشی، این پتانسیل را دارد که بُعد جدید و مهمی را به درک ما از پویایی دانش سازمانی اضافه کند، اما این امر نیاز به یک برنامه پژوهشی خاص و گسترده دارد - Holan and Philips 2003, . - 395 تفسیر آنها این است که فراموشی - در معنای فراموش کردن دانش قدیم برای ایجاد فضایی جدید بهمنظور کسب دانش جدید - ، قبل، در فاصله، و بعد از فرایندهای یادگیری رخ میدهد. همچنین فراموشی تأثیر مهمی در اثربخشی فرایندهای یادگیری در سازمان دارد . - Holan and Philips, 2004 -

»هولان« و »فیلیپس« براساس مدارک موجود، دو رویکرد را برای فراموشی سازمانی ارائه میکنند: در رویکرد اول، سازمانها بهطور تصادفی چیزهایی را فراموش میکنند که نتایج منفی جدی برای آنها به همراه میآورد و اثرات منفی زیادی را میتواند بر بهرهوری، سودبخشی، و رقابت آنها بگذارد. رویکرد دوم به اهمیت فراموشی یا یادگیریزدایی در یادگیری سازمانی اشاره دارد. طبق این رویکرد، سازمانها باید عادتهای قدیمی را فراموش کنند تا روشهای جدید و مناسبتری برای انجام امور بیاموزند.

»آناند1« و همکارانش اظهار میدارند که شرایطی چون آشفتگی محیطی وجود دارند که در آن، حافظه موجود میتواند به جای کمک به مدیریت اطلاعات، مانعی بر سر راه آن شود. در این صورت، شکستن و دوبارهسازی بخشهایی از حافظه سازمانی ممکن است ضروری باشد. برخی پژوهشگران نیز نقص در حذف یا یادگیریزدایی استدلالهای قدیمی را یکی از دلایل مهمی میدانند که سازمانها، تغییر را با وجود مشاهده پیشرفتهای واضح محیطی، دشوار میدانند. یادگیریزدایی در معنای توانایی برای حذف یک منطق قدیمی بهمنظور فراهم کردن فضایی برای یک منطق جدید، بخش اساسی یادگیری محسوب میشود.

نویسندگان دیگری نیز اشاره کردهاند که ناتوانی در یادگیریزدایی میتواند ضعف سازمانی بزرگی محسوب شود و برخی حتی ادعا میکنند که شرکتهایی که قادر به یادگیریزدایی و تنظیم دوباره برنامههای موفق گذشته خود برای سازگاری با محیط متغیر و شرایط مناسب هستند، احتمال بیشتری برای بقا و سازگاری دارند.با توجه به اینکه فراموشی سازمانی مفهوم نسبتاً جدیدی است، بنابراین تعریف جهانی پذیرفته شدهای برای آن وجود ندارد، صاحبنظران مختلف تعاریف متعددی برای آن ارائه کردهاند؛ که در جدول 1 به تعدادی از آنها اشاره شده است.