بخشی از مقاله
چکیده
منظور از مفهوم فرهنگ جهادی مجموعه ای از مایههای فکری و ارزشی است که در رفتار اختیاری و اجتماعی انسان اثر میگذارد و دارای عناصر متعددی از شناخت ها، باورها، ارزش ها، گرایش ها، رفتارها و کردارها می باشد . مدیریت جهادی مقولهای است همزاد انقلاب اسلامی که آثار مبارک آن در فرازهایی از دوران دفاع مقدس و بخصوص نهاد جهاد سازندگی ظهور و بروز پیدا کرده است .
بر اساس آنچه که در آیات قران و نهج البلاغه در این مقاله مورد بررسی قرار می گیرد می توان چنین ذکر کرد که خصوصیاتی همچون اطاعت از معبود خداوند و خاندان اهل بیت وی و مولفه های عقل، علم، تقوا، اسوه مداری، ولایت مداری می تواند منجر به یک الگوی مناسب از فرهنگ جهادی برای افراد و کارکنان و مدیران شود. پیامبر اسلام صلی االله علیه و آله سیاست و مدیریت مبتنی بررفق ومدارا را سرآغاز حکمت دانسته است. بنابراین می توان گفت، مدیر در تحقق مدیریت جهادی نقش اساسی و ارزشمند ایفاء می کند.مدیریت یکی از عرصه های مهم و قابل توجه در سبک زندگی اسلامی است .
مقدمه
همان گونه که در نظام تکوین و نظام هستی مدیریت وجود دارد ،به طوری که اگر نباشد یا ناقص باشد ، جهان هستی نابود خواهد شد، اصل مدیریت در نظام تشریع و زندگی اجتماعی انسان ها نیز از ضروریات است و به بهره برداری بهتر از منابع انسانی و مادی کمک می کند . جهاد در لغت از ریشه«جَهد وجُهد » به معنی مشقت و زحمت و همچنین به معنی توان وطاقت است
اصل کلمه جهاد ازجهد » به فتح جیم و ضم « آن است و به معنی تلاش توأم با رنج و زحمت است
فرهنگ سازمانی به مثابه شخصیت یک سازمان؛ تأثیر بسزایی در موفقیت یا عدم موفقیت آن دارد. از این رو مطالعات متعددی در زمینه شناسایی فرهنگ سازمان ها صورت گرفته است .این گونه مطالعات را می توان در دو گروه مطالعات گونه شناسی فرهنگ و شدت سنجی شناسایی قوت و ضعف فرهنگ دسته بندی کرد .جهاد به عنوان یک پدیده که بار فرهنگی در مکتب اسلام دارد، آنگاه که به عنوان صفت نوع خاصی از سازمان به کار می رود، فرهنگ سازمانی را تحت تأثیر قرار می دهد .
این فرهنگ که می توان آن را فرهنگ جهادی نامید، نیز به نوبه خود تأثیر قابل ملاحظه ای بر مدیریت آن سازمان دارد. در واقع منظور از مفهوم فرهنگ جهادی مجموعه ای از مایه های فکری و ارزشی است که در رفتار اختیاری و اجتماعی انسان اثر میگذارد و دارای عناصر متعددی از شناخت ها، باورها، ارزش ها، گرایش ها، رفتارها و کردارها می باشد . باید توجه داشت که در تحلیل ها و بررسی ها هرگز نباید فرهنگ جهادی را از فرهنگ اسلام ناب محمدی جدا نمود . فرهنگ جهادی یک نهاد است که با مدیریت متعهد با هویت مشخّص و هدف معین در خدمت تلاش فردی مشارکت کنندگانش اداره می شود.در این راستا و با نگاهی به آیه شریفه " قل انما اعظمکم بواحده ان تقومواالله مثنی وفرادی" - سوره سباآیه - 46
می توان فرهنگ جهادی را به معنی کار برای خدا وقیام کردن در راه خدا. فرهنگ جهادی به نوعی نقش الگویی و مثال زدنی برای جامعه، رفتار اداری و رویه های اجرایی و مدیریتی در سایر حوزه ها و ارگان ها می باشد.این مقاله مروریست بر بررسی انجام شده پیرامون اهمیت فرهنگ و مدیریت جهادی بر اساس قرآن و عترت و ارایه راهکارهای لازم برای تحقق این اهداف می باشد
مدیریت جهادی
مدیریت جهادی مقوله ای است همزاد انقلاب اسلامی که آثار مبارک آن در فرازهایی از دوران دفاع مقدس و بخصوص نهاد جهاد سازندگی ظهور و بروز پیدا کرده است؛ فرآیندی که از ویژگی های برجستهی آن، ادای تکلیف و همراستایی با اراده ی الهی در جهت تشکیل، حفظ و تحکیم پایه های حکومتی برآمده از اسلام ناب محمدی - ص - بوده است. پیروزی انقلاب اسلامی ایران، تجارب دوران دفاع مقدس و سازندگی روستاها و صدها موفقیت علمی و عملی دیگر در سطح کشور و حتی پیروزی مقاومت حزباالله لبنان در برابر رژیم تا دندان مسلح صهیونیستی، همه بیانگر کارآمدی مدیریت جهادی در عرصه های سنگین و پیچیده است
مدیریت جهادی واجد خصوصیات و ویژگی هایی است که می تواند در موفقیت سازمان ها نقش اساسی ایفا نماید. این ویژگی ها در بطن دستورها، توصیه ها، نظرها و شیوه های به کار گرفته شده توسط پیشوایان دین حضور و وجود عینی داشته است، ولی برای استفاده از آن در سطوح سازمانی و کاربردی کردن آن ها در سازمان ها، نیاز به کار پیشگامانه و دور از هراس و خودکم بینی صاحب نظران و عالمان مدیریت و همچنین پژوهش مستمر در این جهت دارد .
بهعنوان مثال، ساختار تشکیلاتی گسترده ی جهاد و دامنه ی وسیع فعالیت ها و برنامه های این نهاد، سبک مدیریتی خاصی را به نام »مدیریت جهادی« در این مجموعه ایجاد نموده است
فرهنگ جهادی از دیدگاه قرآن
خداوند در قران کریم می فرماید»آل عمران ، » «139و سست نشوید و غمگین نگردید و شما برترید اگر ایمان داشته باشید «.و مومنان را به عدم وهن و حزن فرا می خواند،یعنی مومنان موظفند که در اقامه دین و مبارزه با دشمنان دچار وهن و سستی نشده و به دلیل کمبودها یا از دست دادن برخی از نعمات محزون نگردند؛ زیرا برتری و علو حقیقی ،برتری ایمان است ؛چون ایمان ملازم با تقوا و صبر است و ملاک فتح و پ یروزی نیز تقوا و صبر است
از این آیه شریفه می توان دریافت که همواره در حیات عینی و واقعی رخدادهایی موجب سستی ،دلسردی و نیز حزن و اندوه انسان می گردد که تنها راه برون رفت از این حالات منفی ،تمسک به الزامات ایمان؛یعنی تقوا و صبر است.
- الحج » - 67/برای هر امتی عبادتی قرار دادیم تا آن عبادت را در پیشگاه خدا انجام دهند،پس نباید در این امر با تو به نزاع برخیزند به سوی پروردگارت دعوت کن ، که برای هدایت مستقیم قرار داری «. و در آیه 71 از این سیاق می فرماید : » آنها غیر از خداوند چیزهایی را پرستند که او هیچ گونه دلیلی بر آن نازل نکرده است و چیزهایی را که علم و آگاهی به ان ندارند و برای ستمگران ،یاور و راهنمایی نیست «. عبارت »وَمَا لِلظﱠالِمِینَ مِنْ نَصِیرٍ… نیز به این معناست که عقل و علم یاور انسان در ابتداء به مسیر هدایت مستقیم هستند
« در آیه 77 از این سیاق می فرماید : ای کسانی که ایمان آورده اید،رکوع کنید و سجود بجا آورید و پروردگارتان را عبادت کنید و کار نیک انجام دهید شاید رستگار شوید. منظور از وَاعْبُدُوارَبﱠکُمْ… سایر عبادات تشریع شده در دین به غیر از نماز است و منظور از وَافْعَلُوا الْخَیْرَ « سایر احکام و قوانین دین است و آنها را خیر نامیده ،چون در عمل کردن به آن قوانین ،خیر جامعه و سعادت و حیات انسان است .
براین اساس می توان که تقوا گفت که تقوا و التزام بر دین و اوامر و نواهی دین به التزام بر عقل و علم افزوده شده و عامل فلاح و پیروزی اعلام شده است
