بخشی از مقاله
چکیده
این مقاله به بررسی کارکرد آموزش ابتدایی در فرایند جهانی شدن، از نظر اهمیت آموزشی و قدرت ایجاد تحول انسانی برای نسل فردا میپردازد. تغییرات اجتماعی و آموزش مدرن، نیازمند ورود نگاهی تکاملگرا و غیرمتمرکز در سیستم آموزشی است تا بتواند خود را با تغییرات وسعتگرای جدید هماهنگ کرده و هم چنین نیاز علمی، انسانی و فرهنگی را برطرف سازد.
بیشک آموزش ابتدایی، به عنوان زمینهساز تربیت و تحول آموزشی، نقش بارزی در همسویی با اهداف ملی و جهانی دارد و میتواند با تمرکز بر کارکردهای توانمندسازی، سازگاری و قدرت پذیرش تغییرات و تحولات درون سازمانی و برون سازمانی، زمینهساز تحولات آموزشی و انسانی باشد. در این مقاله کوشش شده است تا نقش مؤثر آموزش ابتدایی در فرایند جهانی شدن، در سه بعد تقویت باورها، ایجاد سازگاری و زمینهسازی در جهت پذیرش تغییرات، بررسی شود و تغییرات آموزشی لازم و مطابق با تحولات روز، مورد توجه قرار گیرد.
مقدمه
افرادی هستند که فکر میکنند جهانی شدن یک موضوع در صنعت و کار است و آموزش به عنوان یک فرآیند اخلاقی، جزء این رشد و گسترش نیست، اما اگر بدانیم که آموزش جزئی از اطلاعات حرفهای است، درک خواهیم کرد که نظامهای آموزشی میتوانند هسته اصلی فرآیند جهانی شدن باشند. نهاد اجتماعی آموزش و پرورش، در خلأ عمل نمیکند و نه تنها جزئی از کل به حساب میآید، بلکه در معادلات بینالمللی نیز جزئی از کل جهانی به شمار میرود و با سایر جریانهای اجتماعی در کنش متقابل است - . - Edu and Ayang, 2011 کوزبالابان1 تاکید کرده که سیاست آموزشی، سهم کلیدی و مهمی در اقتصاد، تجارت، کار و سیاست اجتماعی دارد - - Peco, 2012 که این امر به معنای نوعی اقدام پیشگیرانه و مدبرانه برای تربیت و حمایت سرمایههای انسانی است.
هر جامعهای که توانایی به خدمت گرفتن ابزارهای موجود و استعدادهای بالقوه خود را در چهارچوب مرزهای ملی داشته باشد و شیوه به کارگیری را در پیوند با دیگر کشورها، به گونهیی سازگار با شرایط و مقتضیات جهان سده بیست و یکم بداند، قابلیت بازیگری پیروزمندانهای در این میدان را خواهد داشت - مزارعی و شادفر، - 1388 و خواهد توانست نسلی را در خود بپروراند که قدرت سازگاری چشمگیری با فرهنگ و جامعه خود و جامعه جهانی داشته باشد
سرمایهگذاری برای آموزش ابتدایی، عامل کلیدی فرایند توسعه فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی است. سطح سنی و آموزشی این دوره، نشانگر تحولات فرداهاست، چراکه عامل تعیینکننده توسعهی کشورها، تاکید بر پردازش دادوستد اطلاعات و تولید دانش در یک سیستم آموزشی فعال خواهد بود
دانشآموزان ابتدایی، هم از جهت ظرفیت شناختی و هم به جهت فرصت تلاش و انتخاب هدف، ظرفیت بیشتری برای تحول و پیشرفت شخصی و اجتماعی دارند. آنها میتوانند به خوبی درک کنند که انسان امروزیصرفاً موجودی محصور در خانواده، جامعه و کشور خود نیست؛ بلکه بخش جداییناپذیر جهان بشری و مناسبات اجتماعی است - - Peco, 2012 که میتواند با تلاش بیشتر و داشتن وسعت نظر، تقویت و تعالی فکری، معنوی و انسانی را رقم بزند. تکاملی آشکار، که قول توانمندی در انتقال راهی را که زندگی میکنیم، میدهد - - Edu and Ayang, 2011 و موفقیت افراد را به صورتی تضمین میکند که قادر باشند در مسیر زندگی، نوع رفتار و نگرش لازم برای تحول، انطباق و نوآوری را کسب نمایند.
با بروز پدیده جهانی شدن و رویارویی با دهکدهای کوچک که هر لحظه بر ابعاد آن افزوده میشود، کسب موفقیت نیازمند ایجاد زیربنای اطلاعاتی، نگرشی و مهارتی لازم از طریق فرآیند آموزش و ایجاد توانایی سازگاری و مواجهه با آن است
این تحول و تنوع در روشها و علوم و گسترش لحظهای آن، نیازمند آموزشی مدون و بنیادی میباشد که پایههای آن در دوره ابتدایی، به عنوان فصل شروع علماندوزی و خودباوری، رقم میخورد. جهانی شدن، در صدد تدارک فرصتهای رشد و توسعه شخصی و حرفهای همه دانشآموزان و ایجاد دیدی عام و کلگرایانه است که محدود به مرزهای ملی نباشد و کمک کند تا راههایی را بیابند و ایجاد کنند که زندگی خود و دیگران را در سراسر جهان غنی سازند - . - Peco, 2012 از این منظر تاکید این مقاله، بر نقش کلیدی آموزش و تحول روشهای آموزشی، متناسب با فرایند جهانی شدن است.
آموزش موثر روزآمد
جعفری، شریف و شایستهفر - - 1384 در پژوهش خود بیان میکنند که جهانی شدن منجر به چالشهایی شده که برای بخش آموزش و پرورش مسائل جدیدی را از قبیل؛ تغییرات سریع و بازسازی برنامهها به وجود آورده است و بدین جهت مربیان و دستاندرکاران نظام آموزشی، باید فعالیتهایی را بر عهده گیرند که شامل؛ اصلاح هدفهای کاری و هدفهای عینی در برنامههای درسی میشود. تقویت بعد بینالمللی آموزش، ابزاری برای به چالش کشیدن تغییر در مفاهیم ثابت دانش است. این امر، ساختار دانش را در یک رشته توسعه میبخشد، دانش چندفرهنگی شده و ارزشها چندوجهی میگردد - اردکانی و همکاران، - 1391 و دامنه ارتباط آموزش و پرورش با مردم ابعاد گستردهتری به خود میگیرد و فرآیند مشارکت و پیامرسانی بین آموزشگاه و جامعه گستردهتر میگردد
جهانی شدن در رویههای چهارگانه خود - فنی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی - ، آموزش و پرورش را دستخوش دگرگونی میکند - مزارعی و شادفر، - 1388 و در مواجهه با چالشهای ناشی از این پدیده، تقاضای فزایندهای برای تغییر پارادایم سنتی آموزش و پرورش موضعی و محلی به پارادایم نوین فراموضعی و فرامحلی ایجاد میشود. چنین تقاضاهایی را پیشرفتهای حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات مضاعف میسازد
نفوذ فناوری اطلاعات به مراکز آموزشی و حتی منازل، روابط ساده معلمی و شاگردی را دگرگون ساخته، الگوهای یادگیری متحول شدهاند و کاربران با حجم وسیعی از اطلاعات مواجه شدهاند که هر لحظه فزونی مییابد
در همین راستا، مباحث هوشمندسازی و محتوای الکترونیک در آموزش ابتدایی، رونق یافته و خیلی از مدارس را درگیر خرید تجهیزات، صرف هزینهها و تقویت توانمندی معلمان در استفاده از این فناوری نموده است. تغییراتی این چنین، ماهیت آموزش و کنشهای آموزشی کلاس را دچار تحول و انتظارات آموزشی را از ارتباطات آموزشی تغییر میدهد. بدین طریق، توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات، گزینههای انتخابی بیشتری برای کسب دانش به دانشآموزان ارائه میدهد و آنها را برای دریافت و انتشار علم روز، تجهیز و آماده میسازد.
البته چالشهای همراه با آن نیز افزایش یافته است، به گونهای که گاه ممکن است کیفیت فدای کمیت شود و مسائلی را در زمینههای تعاملات مبتنی بر فناوری، خودآموزی و ارزشیابی به وجود آورد - آقاکثیری و همکاران، - 1391 که عدم درک این چالشها، میتواند نوعی تقابل ایجاد نموده یا فقط هزینهها و مسئولیتهایی را بر بدنه آموزش ابتدایی تحمیل نماید که در بازدهی و کارآیی و برونداد حاصل، افتوخیزهایی را در پی داشته باشد. مهمترین چالشهای جامعه تحصیلی و اطلاعاتی امروز، عبارتند از؛
- تقاضا برای یادگیری، افزایش موجی دارد.
- با پیدایش رسانههای پیشرفته و فناوریهای تازه - ماهواره، اینترنت، تلفنهمراه - ، کنترل مدارس بر آموختهها و شیوههای آموزشی و تربیتی کاهش یافته و محدود شدهاند.
- فروکاهی نظام آموزشی محلی و ملی، آن هم برای حضور و چیرگی کالای فرهنگی و تولیدات آموزشی نظامهای فرادست در کشورهای گوناگون دیده میشود.
- تبادل سریع اطلاعات، دانشافزایی لحظهای و فروکاستن شیوههای آموزشی متنمحور، ترکیب آموزشی جدید را میطلبد.
- تنشهای همگانی و فردی نگهداشتن هویت انسانی، فرهنگی و فردی در برابر فرهنگ جهانی افزایش یافته است.
- تنش میان دیرین و نوین و گرایش به تازههای علمی و فناوری آموزشی و زندگی عادی، رواج یافته - مزارعی و شادفر، - 1388 و قابل اغماض نیست.
همه چالشها و تهدیدات، زمانی قابل مدیریت و هدایت هستند که نیروی انسانی آموزشی، برای رویارویی و مواجهه مهیا باشد. تربیت نیروی آشنا به فناوری، توجه به کمیت دانشآموزی هر کلاس، توجه به دانشافزایی فنی و علمی معلمان، ایجاد زمینههای تشویقی و انگیزشی فعالیتهای علمی فرامدرسهای معلمان، از نیازهای مهم انگیزشی-آموزشی هستند که در کلاسهای امروز آموزش ابتدایی مشاهده میشوند
