بخشی از مقاله
چکیده:
بحث رفتار های اقتصادی افراد از مباحث مهم اقتصادی به ویژه اقتصاد اسلامی است.با توجه به اینکه قرض الحسنه از روشهای تامین مالی مورد تاکید اسلام بویژه در برآوردن نیازهای ضروری مسلمانان است در این مقاله سعی شده است تا بااستفاده از مطالعات صورت گرفته در زمینه قرض الحسنه به تعریف قرض در لغت و فقه بپردازیم و آیات و روایاتی که در این زمینه در اسلام و قرآن وجود دارد بیان کنیم .
سپس با بیان مفاهیم توسعه وتبین راهبردهای توسعه اقتصادی،رابطه قرض الحسنه بامتغیرهای اساسی اقتصاد همچون توزیع درآمد،مصرف،پس انداز و راهبردهای توسعه اقتصادی را بررسی نموده و نشان خواهیم داد که بین نهاد قرض الحسنه و راهبردهای توزیع مجدد بویژه راهبرد تامین نیاز های اساسی ، رابطه ای سازگار وجود دارد.
مقدمه:
یکی از تفاوتهای اصلی نظریه های اقتصاداسلامی با نظریه های اقتصاد سنتی توجه به وجود جهان پس از مرگ و انگیزه های افراد برای تخصیص بخشی از امکانات خود به آن جهان است . در زمینه استفاده از پول که یکی از بحث برانگیزترین فعالیت افراد است، نیز این بحث قابل توجه است. افرادی که اعتقاد اسلامی بیشتری دارند، سعی می کنند به دستورات شرع مانند استفاده از پول مازاد خود برای اعطای قرض الحسنه استفاده کنند واز دادن وام با سود یا بهره - ربا - خوداری کنند.در این مقاله کوشش خواهد شد تا با معرفی راهبرهای مختلف اقتصادی ، راهبرد متناسب با قرض الحسنه را بیان و تشریح کنیم.
قرض در لغت
قر ض در لغت به معنای قطع کردن با دندان است ، بنابرین قرض نوعی قطع کردن و جدا کردن است. زمانی گفته می شود فردی به فرد دیگر قرض داده است که قرض دهنده مالی را از خود جدا کرده و به دیگری دهد
اما وام را نیز قرض می گویند به این جهت که شخص رابطه ملکیت بخشی از اموال را با خود قطع کرده و به دیگری می دهد به نیّت اینکه مال یا بدل آن را در آینده به او بدهد.
قرض در اصطلاح فقهی :
تحریر الوسیله قرض را چنین تعریف می کند:
قرض آن است که کسی مال خود را به دیگری تملیک کند. البته بدین صورت که قرض گیرنده نسبت به ادای خودِآن مال یا مثل و یا قیمت آن ضامن شود و تعهد کند
پیرامون این تعریف فقهی باید به نکات زیر توجه کرد:
.1از آنجا که قرض نوعی تملیک است ،یعنی قرض دهنده مالکیت مال خود را به قرض گیرنده انتقال می دهدکه در صورت تلف شدن مال قرض گیرنده ضامن است. بر خلاف بسیاری از عقود مشارکت - مضاربه، مساقات، مزارعه و ... - که انتقال ملکیت تحقق نمی یابد و بدین سبب طرف قرارداد اگر کوتاهی نکرده باشد، ضامن نیست.
.2قرض ازعقود لازم است ؛ یعنی در صورت تعیین مدت ، قرض دهنده وقرض گیرنده حق تخلف ندارند
.3 قرض به موضوعات خاصی اختصاص ندارد، تنها معیّن و دارای ارزش مبادله ای بودنِ موضوع ملاک است
.4ذکر مدت از ارکان قرض نیست، بدین سبب اگر مدت ذکر نشود ، قرض دهنده می تواند هر زمان که بخواهد مالش راپس بگیرد.امااگرمدت تعین شود،عمل به آن لازم است
.5قرض عقدی است که در آن مال به رایگان به طرف مقابل داده نمی شود، بلکه قرض گیرنده، مثل یا قیمت - معادل مالیّت - آن را ، ضمانت می کند. بنابراین مانند خرید و فروش نیست که پول و کالا مبادله گردد؛ بلکه در برابر واگذاری مال، قیمت و مثل آنچه قرض گرفته شده به عهده قرض گیرنده قرار می گیرد - عبداللهی،. - 1371
قرض الحسنه در متون اسلامی :
الف - قرآن کریم
آیاتی که در آنها عنوان » قرض حسن « مشاهده می شود . عبارت است از: »بقره- 245؛ مائده- 12؛ حدید - 11و 18 ؛ تغابن - 17؛مزمّل-«20 که در اینجا به ترجمه دو مورد آنها اشاره می کنیم.
» خدا از بنی اسرائیل پیمان گرفت واز آنها،دوازده نقیبه]سرپرست[ برانگیخت.وخداوند]به آنها[ گفت: من با شماهستم، اگرنماز به پا داریدوزکات بپردازید، به رسولان من ایمان آوریدوآنها رایاری کنید
