بخشی از مقاله
چکیده
اسب نژاد قره باغ یکی از نژادهای اسب ایرانی می باشد که از آمیزش اسبهای بومی آذربایجان با اسبهای ترکمن آخال تکه و عرب توسعه یافته است که تاثیر نژاد عرب در این توسعه بیشتر از بقیه نژادهاست و مشابهتهای ظاهری بسیاری بین نژاد عرب با قره باغ وجود دارد. از اسب قره باغ در فعالیتهای کشاورزی و بارکشی در روستاها و همچنین از آن برای کوچ عشایر استفاده می شود.
اسب قره باغ دارای سرعت بالایی بوده و به عنوان یک اسب سرعت در مسابقات کورس مطرح است. اسب نژاد قره باغ دارای یک ترکیب بدنی کشیده، لاغراندام و محکم با جدوگاه قابل تشخیص و خط پشتی مستقیم است که بیشتر به رنگ زرد مشاهده می شود. در سال های گذشته تعداد اسب های قره باغ در ایران به دلایلی مثل نبود مرکز پرورش و اصلاح نژاد رو به کاهش بوده است که اخیرا با تدبیر مسئولین فدراسیون سوارکاری کمیته اسب قره باغ تشکیل شده است.
اسب قره باغ یک نژادهای منحصر به فرد در سرعت و استقامت است که می توان با بررسی دقیق این نژاد و اصلاح نژاد برخی از فاکتورها مثل بلندی جدوگاه از آن برای مسابقات سوارکاری و المپیک استفاده کرد. اسب قره باغ به دلیل شباهت های زیاد با اسب عرب دارای ملاک های زیبایی بسیاری بوده است که در مسابقات زیبایی می تواند به عنوان یکی از نژادهای مطرح نیز باشد. همچنین به دلیل قدرت مانور زیاد و زیبایی حرکات اسب قره باغ می تواند در مسابقات درساژ نیز موفق باشد.
مقدمه
اسب نژاد قره باغ یکی از نژادهای اسب ایرانی است که با سازگاری خوب برای شرایط سنتی در جهت رفع نیازهای محیطی شناسایی شده است اسب قره باغ در روستاها و اخیراً در باشگاههای سوارکاری نیز نکهداری می شود، که متأسفانه تا به حال توجه زیادی به آن نشده است و اطلاعات علمی کافی در این زمینه وجود ندارد، امروزه مراکز علمی و تحقیقاتی به منابع ژنتیکی دامی که توان زیست و عملکرد را در شرایط محیطی خاص خود به ویژه با نهادههای پایین دارند، توجه زیادی نمودهاند و از آنجایی که توجه به ذخایر ژنتیکی دامهای اهلی به ویژه اسب و شناسایی ذخایر، میتواند راهگشای صحیحی در برنامهریزی جهت اصلاح نژاد اسب باشد، بنابراین معرفی مورفولوژیک اسب و شناسایی مناطق جغرافیایی که در آن اسب قره باغ وجود دارد، می تواند در برنامههای اصلاح نژادی و حفظ ذخایر ژنتیکی کشور مؤثر واقع گردد.
تاریخچه اسب نژاد قره باغ
نژاد اسب قره باغ یکی از نژادهای با ارزش است که در حدود 1500 سال پیش از آمیزش اسبهای بومی آذربایجان با اسبهای ایرانی، ترکمن و عرب به وجود آمده است که تأثیر نژاد عرب در این توسعه بیشتر از بقیه نژاد هاست و مشابهت های ظاهری بسیاری بین نژاد عرب با قره باغ وجود دارد. قره باغ یک نژاد سواری قدیمی است که در منطقه قره باغ آذربایجان بین رودخانه کورا و ارس توسعه یافته است.
- - Hendericks et al, 1994 قبل از قرن 19 در خانات قره باغ مرکز پرورشی برای بهترین اسب های که در قفقاز یافت می شد. اسب نژاد قره باغ توسط اصلاح گران قفقاز برای استفاده در گروه های نظامی - تابون - به اکراین برده شد و جهت تولید و اصلاح اسب های دن نقش بسیار مهمی را داشته است. گزارشهای بسیار زیادی مبنی بر وجود این حیوان در سایر کشورها وجود دارد. این نژاد بیشترین تأثیر را در تولید اسبهای نژاد لهستانی داشته است و به تعداد بسیار زیاد به سایر کشورها صادر شده است.
همه نمونه های متولد شده این اسب در قره باغ که دارای خصوصیات فیزیکی مخصوصی بودند سال های زیادی به عنوان نژاد قره باغ در نظر گرفته می شدند. - از لحاظ شکل و اندازه و رنگ بدن - تمامی اسب هایی که درخشندگی طلایی داشتند به علت رنگ غالب این نژاد در منطقه وجود و هستی نژاد قره باغ را نشان میدهد. - موسی پورکلیبر، - 1384 امروزه تعداد این نژاد بسیار کم بوده و در مناطقی از آذربایجان شرقی - منطقه قره داغ - ، جمهوری آذربایجان، روسیه و آلمان وجود دارد. این نژاد که برای مدتهای طولانی در کوهها پرورش یافته است و خصوصیات و ویژگی های مختص این مناطق را به طور کامل کسب کرده است.
ویژگی های ظاهری اسب نژاد قره باغ
این اسب از نظر جثه، جزو اسب های ریز جثهبوده، ولی اندام کاملاً عالی و جا افتاده است به طوری که از عضله بندی خوب و اتصالات بدنی بسیار قوی برخوردار است پوست این نژاد نازک با مو های نرم وبراق ابریشمی است که موهای پیشانی، یال و دم آن نازک نرم است.رنگ پوشش مو معمولاً کرنگ یا سمند با درخشندگی متالیک و طلایی قابل تشخیص می باشد این نوع پوست، پوشش و رنگ تقریباً در تمامی نژادهای که رابطه ی قوی با نژاد ترکمن قدیمی دارند یافت میشود.
- موسی پورکلیبر، . - Gordon et al, 2012 - / - 1384 سر کوچک و زیبا با نیمرخ مستقیم، پیشانی پهن، چشمانی هوشیار و پر احساس و بزرگتر از اندازهی طبیعی که یکی از مشخصههای اصلی این نژاد است. اغلب قسمتهای اطراف چشم، گوش، پوزه، و قسمتهای داخلی پا بدون مو است - موسی پورکلیبر، / - 1384 - امینی فضل، . - 1382
توانایی های اسب نژاد قره باغ
بر اساس اندازهگیریهای مهپیکر و همکاران ، اسب قره باغ که دارای وزن معادل 348 کیلو گرم، عرض سینه 39,5 سانتی متر، بلندی جدوگاه 152 سانتی متر، ارتفاع زانو 52 سانتی متر و طول بخلوق 14 سانتی متر، با دارا بودن اکثر شرایط بدنی اسب های کورس از قبیل وزن کم ، عرض سینه زیاد ، قد متوسط، ارتفاع زانو و طول بخلوق مناسب میتواند یک اسب کورس مناسب به شمار رود.
همچنین با توجه به ویژگیهای اسبان چوگان، بهترین اسب چوگان اسبی است با طول بخلوق بلند، قد کوتاه، سم پهن، چشمان بزرگ و قرارگیری آنها در طرفین، کمر کوتاه و گود و عریض بودن سینه، که با توجه به وجود خصوصیات فوق الذکر در اسب قره باغ، اسب قره باغ میتواند به راحتی وارد میادین ورزشی در رشته چوگان شده و با فرم بدنی موجود بهترین عملکرد را از خود نشان دهد.
