بخشی از مقاله
چکیده
هدف اصلی این مقاله معرفی مدلسازی به عنوان ابزار ساده سازی وتحلیل سیستمی برای درک مسائل بزرگ و پیچیده مثل مسئله آموزش مهارت واشتغال در سطح ملی است . این هدف در پی اطلاع ازوجودضعف مدیریت مهارت در کشورهای در حال توسعه اتخاذ شده است.
به نظر می رسد این ضعف ناشی از عدم درک پویایی سیستمها به خاطر پیچیدگی انها توسط مدیران آن است. هدف فرعی معرفی مدل دینامیک برای مدیریت آموزش مهارت می باشد.روش پژوهش مطالعه تطبیقی و انجام تحلیل سیستمی است. دو نوعتحلیل ساختاری و رفتاری به کمک مدل های علّی-حلقوی - Causal Loop - و مدل های انباشت و جریان - - Stock and Flow انجام شده است.
حاصل مطالعات تطبیقی نشان داد دراغلب کشور ها آموزش مهارت توسط وزارت خانه های مختلف ارایه می شود. ولی اغلب دو وزارت خانه کار و آموزش و پرورش این وظیفه را انجام می دهند. در کشور های مطالعه شده بین سازمان های ارایه کننده و انواع آموزش فنی و حرفه ای تقسیم بندی معنی داری انجام شده است.در کشورهای مطالعه شده بخش دولتی و غیر دولتی هر دو فعال بوده اند. ولی اغلب بخش دولتی غالب بوده است.
در نتیجه توسط مدل پویا امکان تحلیل سیستم آموزش مهارت در کشورهای مورد نظر به سهولت و سادگی وجود خواهد داشت. برای ساده سازی شناخت سیستم واقعی و تعیین نقاط اپتیمم آن وهمچنین در تصمیم گیری های مدیریتی میتوان ازمدل استفاده کرد و تاثیر آن ها را بر تغییررفتار کل سیستم مشاهده کرد.نمونه بارز دستاورد های این پژوهش تاثیر عامل سیاستگزاران آموزش بر مدیریت سیستم آموزش مهارت است. سیستم آموزش مهارت، با وجود عامل سیاستگزاران آموزشی میتواند برای کمک به جوانان بی کار و کارگران مسن تر جهت یافتن شغل ، کاهش بار آموزش عمومی وعالی ، کاهش فاصله درآمدها میان فقیر و غنی بهینه عمل کند.
مقدمه
تغییرات اقتصادی، تکنولوژی، اجتمایی و محیطی در عین حالی که با پیچیدگی سیستم ها وتکامل تدریجی زندگی روبرو هستند. به طور فزآینده ای مدیران و سیا ست مداران را به یادگیری بیشتری فرا می خوانند. بسیاری ازمسایلی که ما با آن مواجه هستیم، ناشی ازاثرهای جانبی پیش بینی نشده عملکردهای گذشته مان است. همچنین اغلب همه این سیاست هایی که برای حل مسایل مهم بکار می بریم، به شکست می انجامد و باعث ایجاد راه حل های غلط یا مسایل جدید می گردند.تصمیم گیری موثر و یادگیری در دنیایی از رشد پیچیدگی پویا، ما را وادار می کند تا به عنوان اندیشمندان سیستمی باشیم تا بتوانیم مرزها ومحدوده های مدل ذهنی را گسترش بدهیم و برای درک بهتر ساختار سیستم پیچیده و رفتارهای به وجود آمده آن، از ابزارها و تجهیزات استفاده بکنیم.
علیرغم اینکه مردم روزانه ذخیره و جریان را تجربه میکنند اما غالباً تفاوت میان آنها را به روشنی نمیدانند. برای بسیاری از مردم حتی سیاستمدارهای مسئول سیاستهای عمومی کشور، پاسخ سئوال روشن نیست. عدم درک تفاوت میان انباشت و جریان اغلب منجر به تخمین ناصحیح تأخیرات زمانی،تمرکز کوتاه مدت و مقاومت در برابر سیاستهای اتخاذ شده میگردد.
مدیریت هر سازمان نقش راهبردی در اداره آن ایفاء میکند و اصلیترین رکن آن محسوب میشود.متأسفانه با وجود اهمیت زیاد و حیاتی در برخی از کشورها بخصوص در کشورهای در حال توسعه توجه کافی به مدیریت سازمانهای مختلف یا برخی از آنها نمیشود..چنانچه این مسئله حل نشود، برای هدایت این سازمان هااز سایر علوم، تکنولوژی و منابع دیگر نمیتوان استفاده مناسبی نمود.
مدیریت آموزش مهارت زیرمجموعهای از سازمانهای یاد شده میباشد که به لحاظ پیشرفتهای علم و تکنولوژی و پویایی زیاد دنیای کنونی نیاز به سرعت دقت و کیفیت بالا و نیاز به توجه بیش از پیش دارد.در این پژوهش مدیریت آموزش مهارت بصورت تطبیقی در کشورهای نمونه مطالعه شده است.کشورهای نمونه با توجه به وجود چالش عرضه و تقاضای آموزش مهارت در این کشورها انتخاب شدهاند که در 3 گروه زیر دستهبندی شدهاند:
- گروه نخست شامل کشورهای در حال توسعه با رشد بالای نیروی کار و رشد پائین استخدام در آفریقا و خاومیانه هستند. کشورهای آفریقای جنوبی، تانزانیا، زامبیا، مصر و اردن در این گروه قرار می گیرند.
- گروه دوم شامل کشورهایی است که اقتصاد آنها به سمت صادرات جهت داده شده است. رشد بالای استخدام نیروی ماهر در این کشورها عرضه نیروی کار ماهر را دچار مشکلکرده است. برخی از کشورهای آمریکای لاتین و آسیای شرقی، مانند کُره، اندونزی، مالزی،چین، شیلی و مکزیک در این گروه قرار گرفتهاند.
اولین کنفرانس ملی رویکرد سیستمی
- گروه سوم شامل کشورهایی است که بیکاری آشکار در آنها ناشی از رشد کم نیروی کار و رشد کمتر استخدام است. عمدتاً از کشورهای کمونیست سابق در حال گذر به سوی بازار آزاد از قبیل روسیه، مجارستان، لهستان، جمهوری چک و قزاقستان انتخاب شدهاند.
دو کشور آلمان و استرالیا نیز به عنوان کشورهای موفق در زمینه آموزش مهارت مورد مطالعه قرار گرفتهاند. با مطالعه تطبیقی در این کشورها میتوان نقاط قوت و ضعف آنها را پیدا کرد و پارامترهای مؤثر در آموزش مهارت را استخراج نمود و مدل مناسبی برای کشورهای در حال توسعه ارائه کرد.
وضعیت مدیریت آموزش مهارت در جهان و ایران
با پیشرفت صنعت و فنآوری، استفاده از نیروی انسانی کارآزموده و کارآمد الزامی شده است. از این رو این مؤلفه مورد توجه و مطالعه عمیق صنعتگران و متخصصان نظام آموزش در سراسر جهان قرار گرفته است. آموزشهای فنی و حرفهای در تربیت نیروی انسانی ماهر مورد نیاز جوامع و در راستای تحولات سریع در صحنه علوم و فنآوری نقش بسزایی داشتهاند. این امر موجب شده است توجه بیش از پیش کشورهای جهان به موضوع آموزش فنی و حرفهای معطوف گردد.
مدیریت آموزش مهارت در کشورهای مختلف به عهده سازمانهای متعدد است در اغلب کشورها دو وزارتخانه آموزش و پرورش و وزارت کار این وظیفه را به عهده دارند. سازمانهای دولتی دیگر و بخش خصوصی نیز در کشورهای مختلف در مدیریت آموزش مهارت مشارکت دارند.
حضور صنعت و تولید در ایران نیز از دیرباز فرهنگ آموزش استاد شاگردی را ایجاد کرده است. در حقیقت زمینه و بسترهای گرایش به فراگیری آموزشهای فنی و حرفهای و تخصص لازم در ایران وجود داشته است. پس از دایر شدن دارالفنون توسط امیرکبیر توجه مسئولین دولتی و کارفرمایان به جذب و به کار گماردن نیروهای متخصص در حرف و مشاغل معطوف شد.
پس از این رویداد هنرستانهای فنی و حرفهای آموزش و پرورش و در سالهای بعد مراکز تعلیمات حرفهای و کارآموزی و صندوق کارآموزی تأسیس شدند.
روند آموزشهای فنی و حرفهای پس از انقلاب اسلامی با وجود مؤسسات فوق در سطح کشور از گستردگی زیادی برخوردار بود. ضرورت وجود دستگاه مشخص و قانونمندی که آموزشهای فنی و حرفهای را در بخش غیررسمی از جمله شاغلان بخشهای صنعتی، خدماتی و کشاورزی عهدهدار باشد، محسوس و گریزناپذیر بود. در راستای این هدف، اداره کل آموزش فنی و حرفهای کشور از ادغام سازمانهای موجود تشکیل شد. ولی همچنان سازمانهای دولتی دیگر و بخش خصوصی امر آموزش مهارت رسمی و غیررسمی فعال میباشند.
همان طور که در جدول شماره 1 ملاحظه می شود، آموزش مهارت رسمی در اکثر کشورهای نمونه به عهده وزارت آموزش و پرورش می باشد.آموزش قبل از استخدام وآموزش تکمیلی اکثرا به عهده وزارت کار است.
