بخشی از مقاله
چکیده
این مطالعه به منظور پیشگیری از وقوع حوادث بالقوه و ارتقاء سطح ایمنی موجود در حین بازدید از اتاق احتراق مولدها با استفاده از تکنیک 1FMEA انجام شده است. FMEA روشی است که بطور سیستماتیک به شناسایی خطراتی که یک فرد - اپراتور - ، محصول یا یک فرآیند می تواند با آن مواجهه داشته باشد به نتایج و اثرات ایجاد شده ی آن بپردازد. در مطالعه حاضر ابتدا فرد - اپراتور - از نظر ایمنی به عنوان هدف مطالعه در نظر گرفته شده است و سپس بر اساس مشاهدات عینی، آمار حوادث رخ داده شده و مصاحبه با مسئولین ایمنی، حوادث را دسته بندی کرده و رابطه ی عدد اولویت خطر پذیری2 RPNرا برای تک تک حوادث مورد بررسی و سپس نتایج حاصله مورد ارزیابی تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.
حوادث مهم شناسایی و بررسی شده با استفاده از روش 6 FMEA مورد بوده است که در میان حوادث بررسی شده سقوط اشیاء بیشترین عدد اولویت ریسک و زمین خوردن کمترین عدد اولویت ریسک را به خود اختصاص داده اند.
نتایج این مطالعه نشان می دهد گرچه به ظاهر و دریک نگاه سطحی صنعت نیروگاه ها یک صنعت ایمن به نظر می رسند اما خطرات بی شماری در محیط کار چنین صنایعی وجود دارد که می تواند موجب بروز حوادثی بعضا غیر قابل جبران گردد. بر اساس یافته های این پژوهش اقدامات اصلاحی ذیل جهت کاهش حوادث ایمنی پیشنهاد می گردید
-1 تهیه و اجرای دستورالعمل های جامع جهت بازرسی منظم
-2 برگزاری کارگاه و کلاس های آموزشی ایمنی برای پرسنل باتوجه به شرایط کاری
-3 توجیه و دسته بندی افراد خاص برای شرایط مختلف کاری
مقدمه
این مطالعه به منظور پیشگیری از وقوع حوادث بالقوه و ارتقاء سطح ایمنی موجود در واحد های در حال ساخت و ساز منطقه ی نفتی پارس جنوبی با استفاده از تکنیک 1FMEA انجام شده است. روش تجزیه و تحلیل حالات خطر و اثرات ناشی از آن روشی است که بطور سیستماتیک به شناسایی خطراتی که یک فرد - اپراتور - , محصول یا یک فرایند می تواند با آن مواجهه داشته باشد و به نتایج و اثرات ایجاد شده ی آن بپردازد.
در مطالعه حاضر ابتدا فرد - اپراتور - از نظر ایمنی به عنوان هدف مطالعه در نظر گرفته شد و سپس بر اساس مشاهدات عینی, آمار حوادث رخ داده شده و مصاحبه با مسئولین ایمنی حوادث را دسته بندی کرده و رابطه ی عدد اولویت خطر پذیری2 RPNرا برای تک تک حوادث مورد بررسی و سپس نتایج حاصله مورد ارزیابی و تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.
حوادث مهم شناسایی و بررسی شده با استفاده از روش چگونگی وقوع حادثه و تجزیه و تحلیل اثرات آن 13 مورد بوده که در میان حوادث بررسی شده برخورد با ابزار الات دارای بیشترین عدد اولویت ریسک و زمین خوردن دارای کمترین عدد اولویت ریسک بوده است. نتایج این مطالعه نشان می دهد گرچه به ظاهر دریک نگاه سطحی صنعت ایمن به نظر می رسد. اما خطرات بی شماری در محیط کار چنین صنایعی وجود دارد که می تواند موجب بروز حوادث غیر فابل جبران گردد. بر اساس یافته های این پژوهش اقدامات اصلاحی ذیل جهت کاهش حوادث ایمنی پیشنهاد می گردد.
-1 تهیه و اجرای دستورالعمل های جامع جهت بازرسی منظم
-2 برگزاری کارگاه و کلاس های آموزشی ایمنی برای پرسنل باتوجه به شرایط کاری
-3 توجیه و دسته بندی افراد خاص برای شرایط مختلف کاری در پالایشگاه ها فعالیت های گسترده ای صورت میگیرد .
هر فعالیت خطرات و ریسک هایی را در پی دارد که می بایست شناسایی و اولویت بندی شود. در صورت عدم شناسایی خطرات و ریسک های موجود، سازمان هر روزه با مشکلات زیادی مواجه و هزینه های گزافی را متحمل میشود که می تواند عدم تعالی سازمان و دور شدن از هدف اصلی اثربخشی و کارایی را نام برد.
طبق گزارش سازمان بین المللی کار روزانه 6000 نفر در جهان به علت حوادث و بیماریهای ناشی از کار جان خود را از دست می دهند و سالیانه %4 تولید ناخالص داخلی در جهان معادل 1,685,261 میلیون دلار آمریکا صرف هزینه های مستقیم و غیر مستقیم بیماریها و حوادث ناشی از کار می شود. مبلغ فوق 23 برابر بیشتر از کل کمکهای رسمی بین المللی برای توسعه کشورهای جهان سوم است
بنابراین حوادث ناشی از کار یک زیان ملی به حساب می آیند - حتی اگر کلیه ی زیان های وارده نیز توسط شرکت های بیمه پرداخت شود - , بنابراین حوادث ناشی از کار از نظر اجتمایی و اقتصادی دارای اهمیت خاصی است. کارشناسان ایمنی معتقدند بیش از %80 حوادث و بیماری های ناشی از کار با روشهای ساده و کم هزینه قابل پیشگیری است
روش بررسی
مطالعه ی حاضر یک مورد پژوهشی- توصیفی است که بر پایه روش تحقیقی کیفی در پالایشگاه نفت پارس جنوبی انجام گرفته است که در این تحقیق سعی شده است تا ریسکهای ایمنی موجود در واحد های در حال ساخت وساز پالایشگاه با روش FMEA تجزیه و تحلیل و ارزیابی شوند. روشهای زیادی برای ارزیابی ریسک وجود دارد اما یک روش سودمند ارزیابی ریسک علاوه بر ساده بودن باید متناسب با ماهیت فعالیت ها , فرایندها , فرهنگ و سایر ویژگی های سازمان مورد نظر باشد. از جمله روشهای ارزیابی ریسک موجود, روش تجزیه و تحلیل حالات شکست - عوامل شکست - و آثار آن - - FMEA می باشد.
این تکنیک اساسا یک تجزیه و تحلیل کیفی و یک ابزار نظام یافته بر پایه کار تیمی است که در تعریف, شناسایی, ارزیابی, پیشگیری, حذف, و یا کنترل حالات, علل و اثرات خطاهای بالقوه در یک سیستم , فرایند, طرح, یا خدمت به کار گرفته میشود. به بیان دیگر FMEA یک روش تحلیلی ارزیابی ریسک است که می کوشد تا حد ممکن خطرات بالقوه موجود در محدوده ای که در آن ارزیابی ریسک انجام می شود و همچنین علل و اثرات مرتبط با آن را شناسایی و امتیاز دهی کند
آنگاه اولویت اقدامات اصلاحی را برای کاهش ریسکهای موجود مشخص کند. اطلاعات حاصل از ارزیابی ریسک انجام شده به روش FMEA سه کاربرد اساسی دارد: -1 تعیین نقاطی که نیازمند بهینه سازی از نظر ایمنی هستند تا ریسک آنها به حد قابل تحملی کاهش یابد. -2 اولویت بندی درجه اهمیت خطرات جهت اختصاص منابع محدود مالی , فنی و انسانی در برطرف سازی نقایص و بهبود شرایط . -3 تعیین محتوای آموزشهای کلاسیک و ضمن کار در زمینه ایمنی و بهداشت
FMEA برای اولین بار در ارتش آمریکا مورد استفاده قرار گرفته است و تحت عنوان استاندارد نظامی MIL-STD-1629 منتشر شده است . در 3 OSHA 18001 نیز FMEA یک تکنیک انتخابی جهت ارزیابی ریسک در اکثر صنایع می باشد. به صراحت می توان گفت که این تکنیک یکی از کاربردی ترین و عام ترین ابزارهای ارزیابی ریسک در بخش های مختلف می باشد. تا آنجا که در بخش صنعت نیز جهت شناسایی و جلوگیری از بروز خطر تکنیک FMEA کاربرد روز افزونی پیدا کرده است
طی تحقیقاتی که خدادادی کریموند و همکارانش[ 6] در سال 1388 با استفاده از FMEA در یک صنعت شیمیایی و نیز سعیدا و همکاران [7] در سال 1388طی تحقیقاتی که بر روی مجتمع صنعتی غدیر یزد انجام داده اند نشان می دهد با توجه به تاثیرات FMEA بر روی سیستم ها باعث یک جهش %40 در هر کدام از صنعت ها شده است. در یک مطالعه ی مقطعی که در سال 1390 عزیزی و همکارانش[8]در یکی از پالایشگاهای کشور انجام دادند با استفاده از FMEA در بخش های مختلف پالایشگاه به این نتیجه رسیدند که با توجه به بالا بودن نمره RPN در برخی از فعالیت ها ازجمله جوشکاری , برشکاری با بکارگیری اقدامات کنترلی مناسب به سطح ریسک قابل قبولی می توان رسید که نشان دهنده ی مفید و کارا بودن این روش است.
یافته ها
در این تحقیق سعی بر ارزیابی ریسکهای ایمنی موجود در بخش های در حال ساخت و ساز فازهای پارس جنوبی به روشFMEA شده است
