بخشی از مقاله
چکیده :
پژوهش حاضر با هدف کارکرد منابع حمایتی و تاب آوری در زنان مبتلا به سرطان پستان و غیرمبتلا انجام پذیرفت. روش پژوهش کیفی و از نوع پدیدار شناسی بود. تعداد نمونه 15 زن مبتلا به سرطان پستان و 15 زن غیر مبتلا در محدوده سنی 35- 61 سال است هر دو گروه به روش هدفمند و در دسترس انتخاب شدند. ابزار مطالعه مصاحبه و مشاهده با پرسشنامه نیمه ساختار یافته انجام گرفته است.
داده ها از طریق کدگذاری تجزیه و تحلیل شد که عبارتند از :حمایت رسمی و غیر رسمی که عبارت بود از حمایت های خانوادگی - حمایت مادی ،عاطفی - حمایت های اطلاعاتی و تاب آوری که عبارتند از امید به زندگی ،راهکارهایی مقاومت برای بیماری ،تداوم انگیزه برای درمان می باشند. نتایج پژوهش حاضر نشان داد که در هر دو گروه مصاحبه شونده تفاوت چندانی در بین زنان سالم و بیمار از نظر تاب آوری وجود ندارد و هرچه منابع حمایتی قوی تر باشد فرد در زمان بروز مشکلات و مواقع تنش زا و بیماری قدرت و توان مقابله با آن شرایط را بهتر خواهد داشت، البته این مورد در زنان مبتلا به سرطان پستان بسیار واضح و کاملاً روشن قابل مشاهده بود.
مقدمه :
سرطان پستان شایع ترین نوع سرطان در بین زنان کشورهای در حال توسعه و توسعه یافته است - سازمان بهداشت جهانی،. - 2013در طول چهار دهه ی اخیر ،افزایش میزان بروز سرطان پستان ،آن را در زمره ی بیشترین بدخیمی ها در میان زنان ایرانی قرار داده است و زنان ایرانی را یک دهه زودتر از همتایانشان در کشورهای پیشرفته تحت تاثیر قرار می دهد
بعد از بروز بیماری ،امید به زندگی در بیماران به طور قابل توجهی کاهش پیدا می کند. همین عامل باعث می شود تا آنها برای بهبودی تلاش زیادی نکرده و در حقیقت خودشان با این کار وضیعت سلامتی خود را بدتر می کنند
تشخیص سرطان تجربه ای بسیار ناخوشایند و غیر قابل باور برای هر فرد است که باعث می شود شغل، وضعیت اقتصادی- اجتماعی و زندگی خانوادگی دچار اختلال شده و منجر به ویرانی زندگی بیمار گردد. این تاثیرات به خصوص جنبههای مختلف کیفیت زندگی بیمار از جمله وضعیت روانی، اجتماعی، اقتصادی و عملکرد جنسی را در بر میگیرد وابتلا به آن، چالش های زیادی را در زنان برمیانگیزد که شامل سازگاری با خبر اولیه ابتلا به آن، برنامهریزی و بهبودی پس از درمانهای جراحی، درمانهای ترکیبی، رو به رو شدن با عوارض جانبی درمان، رهایی از بیماری یا عود آن و انتظار مرگ در موارد پیش رونده بیماری است
رویکرد روانشناسی مثبت که هدف غاییاش بهزیستی و شادکامی انسانهاست به تعریف و تحقیق سازههای مختلفی روی آوردهاند که از جمله مهمترینِ آنها سازه تابآوری2 است .تاب آوری به معنای نبود عوامل خطر نیست،بلکه به معنای حضور عوامل حمایتی است؛و عوامل حمایتی به فرآیندها و مکانیزم هایی اطلاق می شود که به پیامدهای مطلوب مربوط اند
بعد از تجربه هیجانات و افکار، بیمار با رفتار و حمایت های اطرافیان - همسر،فرزندان،آشنایان و اعضای خانواده - رو به رو می شود که یک نوع مراقبت کننده مهم برای بیماران می باشد.حمایت مادی و معنوی از بیماران مبتلا به سرطان یکی از عوامل مهم آنها در تاب آوری و مقاومت در مقابل شرایط نامطلوب می باشد. حمایت اجتماعی به عنوان قویترین نیروی مقابله با شرایط تنشزا همچون ابتلا به سرطان است که تحمل دشواریها را برای بیماران تسهیل میکند
راتوس - 1990 - 3 معتقد است حمایت اجتماعی به پنج طریق اثرات نامطلوب فشار روانی را تعدیل میکند:
.1 گوش دادن به مشکلات افراد و ابراز احساسات، همدلی و مراقبت
.2 ارایه حمایت و یاری که منجربه رفتار انطباقی میگردد
.3 ارایه اطلاعات و راهنمایی جهت افزایش توانایی مقابلهای افراد .4 ارزیابی کیفیت عملکرد از سوی دیگران که منجربه تصحیح عملکرد میشود.5دریافت حمایت اجتماعی معمولاً به واسطه جامعهپذیری به وجود میآید که در نتیجه پیامدهای مفیدی به دنبال دارد
هاوس - 1988 - حمایت اجتماعی را به عنوان تبادلات میان فردی که مستلزم رابطه عاطفی ،اطلاعاتی ،ارزیابی یا کمک ابزاری است ،تعریف می نماید. طبق نظریه و نتایج تحقیقات مطرح شده ،یکی از مهمترین منابع اجتماعی و بیرونی که بیماران سرطانی می توانند جهت غلبه یافتن بر بیماری و توانمندی مقابله با عدم تعادل روانی - اجتماعی و اقتصادی ناشی از بیماری بهره گیرند ،حمایت اجتماعی است.
در این پژوهش ما برروی محتوا شبکه ارتباطی تمرکز کرده ایم. مطالعات در مورد تاثیر خانواده ،دوستان و همکاران در تداوم رفتارهای پیشگیرانه سالم نشان می دهد که اعضای خانواده بیشترین تاثیر را دارد ،دوستان دومین گروه تاثیر گذار و همکاران بعد از دوستان در رتبه سوم قرار می گیرد. تمام این مطالعات نشان می دهد که شبکه ارتباطی یک زن به ویژه خانواده و دوستان او تاثیر زیادی در بکارگیری رفتارهای پیشگیرانه سالم دارد - هوردل4 ،. - 2001 مشخص شده ،زنانی که در مرحله آخر بیماری سرطان پستان قرار دارند، وقتی که در یک گروه حمایتی قرار می گیرند زندگی طولانی تری دارند، علاوه بر این سلامت عاطفی آنها نیز افزایش می یابد
همچنین تاثیر حمایت اجتماعی بر روی زنانی که بیماری آنها تازه تشخیص داده شده ،آشکار است. چنانکه سلامت روانشناختی و میزان استرس بیماران مبتلا به سرطان پستان تازه تشخیص داده شده ،بستگی به درک شان از حمایت اجتماعی در دسترس دارد
لویسا و همکاران - 2006 - 7در پژوهشی با عنوان خوش بینی و حمایت اجتماعی و عملکرد روانی در میان زنان با سرطان پستان که به بررسی شخصیت روانی ،اجتماعی و جمعیتی به همراه متغییر های پزشکی را بر روی 81 زن اسپانیایی و آفریقایی های آمریکایی از طبقه متوسط در کلینیک سرطان پستان با استفاده از اطلاعات دموگرافیک ،پزشکی ،کیفیت زندگی مرتبط ،سلامت و دوره هایی متحمل سرطان ،اختلال خلق و خو جهت مند،خوش بینی و رضایت با حمایت اجتماعی به نتیجه رسیدن که انتظارات مثبت ،تشویق و تسهیل حمایت اجتماعی بخش دولتی بدون در نظر گرفتن قومیت بیماران در خوش بینی آنها بسیار مهم است.
منعمی مطلق وهمکاران - 1391 - در پژوهشی با عنوان »اثربخشی روان درمانی 4 عاملی - آگاهی افزایی ، امید.،رابطه درمانی و نظم دهی رفتار - بر ارتقاء کیفیت زندگی زنان مبتلا به سرطان پستان بود نشان دادند تاثیر روان درمانی 4 عاملی به عنوان یکی از مشاوره های روانشناسی و حمایتی در افزایش سلامت روانی زنان مبتلا به سرطان پستان نشان بود.
مایکل - 2009 - 8 نیز در مطالعه خود با عنوان هیجانات مثبت و افزایش رضایتمندی از زندگی به واسطه ساخت تاب آوری، تاب آوری را عامل مهمی در ایجاد هیجانات مثبت و در نتیجه آن افزایش رضایتمندی از زندگی دریافت. باتوجه به مطالب گفته شده در این پژوهش به دنبال اهداف زیر می باشیم: کارکرد حمایتی و تاب آوری در زنان غیر مبتلا و مبتلا به سرطان پستان چگونه است؟آیا کارکرد منابع حمایتی ، میزان تاب آوری در برابر بیماری را پیش بینی می کند؟
روش شناسی:
روش تحقیق کیفی در مطالعه حاضر پدیدار شناسی است . پدیدارشناسی ازنظر لغوی، عبارت است از مطالعه پدیده ها از هرنوع و توصیف آن ها بادر نظر گرفتن نحوه بروز تجلی آن ها، قبل از هرگونه ارزش گذاری، تأویل ویا قضاوت ارزشی - امامی سیگاوردی، . - 1391 جامعه آماری عبارت است از کلیه زنان مبتلا به سرطان پستان مراجعه کننده به مطب خصوصی یکی از پزشکان شهر تهران در سال 1394 است و زنان غیر مبتلا از میان از همراهان بیماران انتخاب شده است. زنان مبتلا به بیماری دوره های شیمی درمانی را گذرانده اند و از نظر سال ابتلا محدودیتی وجود نداشت و هر دو گروه غیرمبتلا و مبتلا مایل به همکاری با پژوهشگر بودند.
در روش تحقیق کیفی حجم نمونه باتوجه به »اشباع نظری« در نظر گرفته می شود،یعنی در هر زمان که محقق احساس کند از لحاظ نظری به حد اشباع رسیده است و دادهها دیگر صرفاً نتایج قبلی دادههای پیشین را تکرار می کند، پژوهشگر می تواند فرآیند نمونهگیری خود را متوقف ساخته و به تحلیل دادهها بپردازد..تعداد نمونه 15 زن مبتلا به سرطان پستان و 15 زن غیر مبتلا در محدوده سنی 35-61 سال است
هر دو گروه به روش هدفمند و در دسترس انتخاب شدند و مدت زمان بیماری گروه مبتلا 4 ماه تا 8 سال می باشد . از بین این افراد 13 متاهل و 2 مجرد و 6 نفر شاغل و 9 نفر خانه دار در میان زنان مبتلا و10متاهل و 5 مجرد و 12خانه دار و 3 نفر شاغل در میان زنان غیر مبتلا بود. جهت گردآوری دادهها ، از دو تکنیک مصاحبه نیمه ساختاری و مشاهده استفاده شد.از اطلاعات گردآوری شده ی حاصل از مصاحبه، مفاهیم اولیه استخراج وکدگذاری شدند.
