بخشی از مقاله
چکیده:
این تحقیق به منظور تعیین تعدادی از پارامترهای تولید مثلی گاوهای هلشتاین استان کرمانشاه انجام گردید. با مراجعه به تمام گاوداری های استان پرسشنامه ای حاوی معیارهای کمی ارزیابی کننده راندمان تولیدمثلی تکمیل گردید.
نحوه طراحی پرسشنامه ها طوری بود که در تهایت به سوالاتی اساسی از قبیل متوسط نسبت تعداد دفعات تلقیح منجر به آبستنی و متوسط طول مدت بعد از زایمان تا اولین فحلی در هر کله پاسخ داده شود. تجزیه و تحلیل داده ها بر اساس طرحکاملاً تصادفی نامتعادل و مقایسه میانگین ها با استفاده از آزمون چند دامنه ای دانکن صورت گرفت.
میانگین صفات تولید مثلی مورد ارزیابی شامل طول دوره بعد از زایمان تا اولین فحلی و تعداد تلقیح منجر به آبستنی در گله های گاو هلشتاین شهرستان های مختلف استان تفاوت معنی داری با هم ندارند - . - p > 0/05 میانگین و انحراف معیار طول دوره بعد از زایمان تا اولین فحلی و تعداد تلقیح منجر به آبستنی در کل گله های گاو هلشتاین موجود در استان به ترتیب، 48/99 1/61 روز و 1/87 0/05 بار بدست آمد.
مقدمه
در پیشرفته ترین گاوداری ها تلقیح زود هنگام گاوها بعد از زایش، مد نظر قرار می گیرد و هدف حفظ فاصله زایش 12 - 13 ماه می باشد
فاصله زایش های طولانی به خاطر روزهای باز زیاد و شاید دوره های خشک طولانی می باشد. تغذیه نامناسب و سایر تنش ها می توانند باعث کاهش میزان آبستنی و در نهایت فاصله زایش های طولانی شود
از طرف دیگر عملکرد تولید مثلی گاو تاثیر مهمی روی پیشرفت ژنتیکی گله دارد به طوری که کاهش میزان آبستنی باعث طولانی شدن فاصله نسل و افزایش حذف اجباری گاوها می شود . - 11 - لذا افزایش روزهای باز با طولانی شدن فاصله نسل و کاهش شدت انتخاب باعث کاهش پیشرفت ژنتیکی گله می شود.
با افزایش روزهای باز به رغم افزایش تولید شیر در کل دوره ولی از میزان سود خالص گله کاسته می شود. همچنین طولانی شدن روزهای باز باعث افزایش میزان حذف اجباری گاوها می شود و به سبب آن نیاز به تلیسه جایگزین افزایش می یابد .
هدف از این تحقیق دستیابی به وضعیت موجود برخی صفات تولیدمثلی در واحدهای گاوداری شیری صنعتی استان کرمانشاه و مشخص نمودن نقاط قوت و ضعف این واحدها بود.
مواد و روش ها
به منظور اجرای این پروژه پرسشنامه ای حاوی سوالات اساسی تهیه گردید تا وضعیت تولید مثلی موجود در واحدهای گاوداری شیری موجود در استان 236 - واحد - مورد بررسی قرار گیرد. با هماهنگی و مساعدت معاونت بهبود تولیدات دامی استان و کارشناسان سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی استان از زمستان 88 لغایت یکسال به تک تک این واحد ها عزیمت نموده و با استفاده از مشاهدات عینی و اطلاعات موجود در دفاتر ثبت یا رایانه ها ، پرسش نامه ها تکمیل گردیدند. صفات تولیدمثلی مورد نظر شامل طول دوره بعد از زایمان تا اولین فحلی106 و تعداد تلقیح منجر به آبستنی بودند.
با مطالعه و استخراج اطلاعات از پرسشنامه ها و نیز گروه بندی این داده ها، معلوم گردید که جهت ارائه صحیح نتایج و تجزیه و تحلیل داده ها بهتر است استخراج اطلاعات حاصل از این پرسشنامه ها محدود به واحد های پرورش گاو شیری - صرف نظر از شیوه نگهداری - که در زمان اجرای این پروژه حداقل دارای 10 راس گاو شیری مولد اصیل - نژاد هلشتاین - و یا تلیسه های آبستن یا غیر آبستن بالای 12 ماه - از همان نژاد - می باشند، گردد.
بنا بر این با انجام این محدودیت 108 واحد پرورش گاو شیری اصیل - نژاد هلشتاین - موجود در استان مورد آنالیز آماری قرار گرفتند. پس از بازبینی و اصلاح پرسش نامه های حاوی اطلاعات ناقص، اطلاعات جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار داده پرداز اکسل ثبت و پردازش گردید. پس از آن صفات مورد نظر کد گذاری و به عدد و رقم تبدیل گردیدند و در نهایت اطلاعات بدست آمده با استفاده از نرم افزار SPSS تحت ویندوز مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. تجزیه و تحلیل داده های حاصل از پرسشنامه ها بر اساس طرحکاملاً تصادفی نامتعادل و مقایسه میانگین ها با استفاده از آزمون چند دامنه ای دانکن صورت گرفت.
نتایج جدول -1 میانگین طول دوره بعد از زایمان تا اولین فحلی و تعداد تلقیح منجر به آبستنی در گاوداری های صنعتی شهرستان های مختلف استان کرمانشاه را نشان می دهد. همانگونه که ملاحظه می شود، میانگین طول دوره اولین فحلی بعد از زایمان و تعداد تلقیح به آبستنی بین شهرستان های مختلف استان تفاوت معنی داری وجود ندارد .. - p > 0/05 - میانگین و انحراف معیار طول دوره بعد از زایمان تا اولین فحلی و تعداد تلقیح منجر به آبستنی در کل گله های گاو اصیل هلشتاین موجود در استان به ترتیب 48/99 1/61 روز و 1/87 0/05 بار بدست آمد.
جدول -1 برآورد پارامتر های تولید مثلی طول دوره بعد از زایمان تا اولین فحلی - روز - و تعداد تلقیح منجر به آبستنی
** اطلاعات حاصل از بررسی وضعیت تولید مثلی در شهرستان ها یی که دارای تعداد واحد گاوداری صنعتی اصیل
کمتر از 5 بودند با شهرستان مجاورش جمع گردیده تا مقایسه میانگین ها با دقت بیشتری انجام گردد.
بحث
تعداد روزهای باز در حقیقت شامل دو مرحله فاصله زایش تا نخستین سرویس و فاصله نخستین سرویس تا آبستنی می باشد. با عنایت به اینکه میانگین اولین فحلی بعد از زایمان در این مطالعه حدود 49 روز بدست آمد، بر اساس این نتایج فاصله نخستین سرویس تا آبستنی در گله های استان نباید بیش از 21 روز باشد.
بنابر این به نظر می رسد که بر اساس این نتایج، برقراری دوباره فعالیت تخمدان پس از زایش و بروز فحلی، تشخیص فحلی در زمان مناسب، استفاده از مامور تلقیح با تجربه و نیز استفاده از اسپرم با کیفیت جهت تلقیح گاوهای فحل، در گله های گاو هلشتاین موجود در استان در شرایط خوبی می باشد. لذا با توجه به اینکه اندازه گله در اکثر واحدهای گاوداری شیری در استان کوچک هستند، ممکن است این عامل موجب شده که دامداران راحت تر دام های فحل را مشاهده نموده و با دقت و توجه بیشتری به تشخیص فحلی در ماده گاوه ها پرداخته باشند. در بیشتر گزارش های موجود در کشور 1 - ، 2، 3، 4، 6، 7، - 8، میانگین تعداد تلقیح منجر به آبستنی در گاوهای هلشتاین را در محدوده - 2/34 1/44 گزارش نموده اند.
این در حالی است که تعداد تلقیح منجر به آبستنی در حالت مطلوب - استاندارد - در این نژاد بین 1/3 تا 1/6 می باشد - 5، . - 12 در مطالعه حاضر، تعداد تلقیح منجر به آبستنی در گله های گاو هلشتاین استان کرمانشاه حدود 1/87 بدست آمد که در محدوده سایر گزارش های موجود در کشور و نزدیک به حد مطلوب آن می باشد
از نظر اقتصادی، معمولاً در واحدهای گاوداری، باروری را با توجه به فاصله زایش پیاپی دو گوساله ارزیابی می نمایند. به عنوان مثال معلوم شده است که به ازای هریک روز تاخیر در آبستنی در فاصله زایش بین 365 تا 395 روز، یک دلار خسارت و در صورتیکه این فاصله بیش از 395 روز گردد به ازای هر روز اضافه سه دلار زیان به دامدار وارد می شود
