بخشی از مقاله
چکیده :
ارتباط ساختارهای زمین شناسی با کانه زایی یکی از مسائل مهم در برنامه های اکتشافی بشمار می رود. در این بین نقش ساختارهای گسلی بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. گسل ها نوعی خطواره به حساب آیند؛ و اغلب بر روی زمین اثرات خطی بر جای می گذارند. گسل ها بعنوان یکی از عوامل مهم و مطرح در کنترل هندسه کانسار سازی می باشند. در مطالعه حاضر به محاسبه شاخص خطوارگی به عنوان معیاری کمی جهت بارز سازی ساختارهای خطی در منطقه محاط بر گلگهر پرداخته شده است.
محاسبه فکتوره ای طول، تعداد و تقاطع گسل ها و ایجاد نقشه های برداری مکانمند از این فاکتور ها کمک شایانی به ایجاد معیار های کمی جهت محاسبات جبری ساختارها میکند . در مطالعه حاضر با مقایسه نقشه های مکانمند هر کدام از فاکتورهای کنترل کننده خطواره ها از قبیل طول و تقاطع و تعداد گسل ها در بلوک های چند صد متری و نهایتا درونییابی آنها به شاخصی کمی تحت عنوان خطوارگی پرداخته شده است. مقایسه نهایی شاخص خطوارگی به عنوان تابعی از معیارهای کنترل کننده ساختارهای خطی و نقشه توزیع سطحی آهن نشان دهنده ارتباط نسبی مکانی این فاکتورها با کانه زایی است.
مقدمه :
منطقه مورد مطالعه:
factor یا شاخص فاکتور خطوارگی ویژگی است که به وسیله عواملی از قبیل طول ،تعداد و تقاطع خطواره ها در هر محدوده کنترل میشود
یکی از عوامل مهم موثر در کانه زایی در هر ناحیه ای گسلش وشکستگی های موجود میباشند که در واقع راهی برای تمرکز کانه زا یی در سیستم های متنوع کانه زا از قبیل سیستم های در ارتباط با دگرگونی ها می باشد
با محاسبه فاکتور خطوارگی که نمایی از شدت گسلش در هر منطقه میباشد میتوان به مطالعه رواب ساختاری حاکم بر سیستم های جهت دار کانه زایی پرداخت
به منظور جدا سازی بهتر خطواره ها از مطالعات میدانی و نقشه های موجود در کنار روش های پیشرفته فیلترینگ تصاویر ماهواره ای منطقه توس کرنل های ماتریسی در جهات عمده خطواره های منطقه استفاده می شود . ارتباط ساختارهای زمین شناسی با کانه زایی یکی از مسائل مهم در برنامه های اکتشافی بشمار می رود. در این بین نقش ساختارهای گسلی بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. گسل ها نوعی خطواره به حساب آیند؛ و اغلب بر روی زمین اثرات خطی بر جای می گذارند. گسل ها بعنوان یکی از عوامل مهم و مطرح در کنترل هندسه کانسار سازی می باشند.
این ساختمان ها گاهی بعنوان مجراهای عبور سیالات گرمابی و یا توده های نفوذی عمل می کنند. گسل ها می توانند بعنوان نقاط ضعف در لایه های مختلف زمین شناسی عمل کرده و باعث جریان سیالات کانه ساز بطرف مناطق کم فشار گردند. کاهش آنی فشار سیال، در اثر ایجاد فضای باز، می تواند مواد محلول در سیالات گرمابی را ته نشست دهد و باعث پر شدن درزه ها و گسل ها شود. این پر شدن، بار دیگر زمانی اتفاق خواهد افتاد که فشارهای سیالات، دوباره افزایش پیدا کنند
باز شدگی فضای خالی در سطح فوقانی پوسته و تخلیه ی سیال به داخل این فضا ها باعث افت سریع فشار سیال در عمق حداقل 2-3 کیلومتری یا در سطح می شود که می تواند با جوشش سیال نیز همراه باشد. انرژی مکانیکی آزاد شده توس جوشش می تواند موجب شکستگی هیدرولیکی بیشتر، برشی شدن، چرخش بیشتر سیال و ته نشست کانی شود
مطالعه میدانی:
در اغلب موقعیت های کانه زایی در منطقه محاط بر معادن گلگهر کانه زایی به همراه خطواره ها و آثار گسلی قابل مشاهده است این شواهد در مطالعات میدانی به خوبی قابل اثبات و تایید می باشد. در تصاویر میدانی زیر تعدادی از موقعیت های کانه زایی و رواب گسلی آنها نمایش داده ده است.
بحث:
محاسبه شاخص خطوارگی
Photo lineament index factor یا همان شاخص فاکتور خطوارگی ویژگی است که به وسیله عواملی از قبیل طول ،تعداد و تقاطع خطواره ها در هر محدوده کنترل میشود - فضلیانی، رنجبر، رحیمی 1386 - ، یکی از عوامل مهم موثر در کانه زایی در هر ناحیه ای گسلش وشکستگی های موجود میباشند که در واقع راهی برای نفوذ سیالات کانه زا هستند
با محاسبه فاکتور خطوارگی که نمایی از شدت گسلش در هر منطقه میباشد میتوان این ویژگی را به عنوان یکی از عوامل مهم برای کانه زا بودن یک ناحیه به صورت نقشه ای مکانی در آورد - . - Haralick, Sternberg, an Zhuang 1987 به منظور جدا سازی بهتر خطواره ها از روش فیلترینگ تصویر +ETM منطقه توس کرنل های ماتریسی 3×3 که درزیر آورده شده اند در سه جهت عمده خطواره های منطقه استفاده شد .
از فیلترینگ باند یک تصویر +ETM منطقه در سه جهت 0 ، 45 و 315 درجه سه تصویر بدست آمد که با ترکیب این سه تصویر در سیستم رنگی RGB تصویر کاملی از خطواره های منطقه حاصل شد.
در نهایت نقشه گسل های منطقه با استفاده از نقشه 1:100000 بردسیر ، تصویر فیلتر شده +ETM منطقه و مطالعات صحرایی تهیه شد ، شبکه ای شامل سلول های 3×3 کیلومتر بر روی نقشه تهیه شده قرار داده شد و در هر کدام از این سلول ها فاکتور خطوارگی بدین ترتیب محاسبه گردید .
- Pf = - a/A - + - b/B - + - c/C
به طوریکه a طول گسل های هر سلول و A میانگین طول کل گسل ها ، b تعداد گسل ها در هر سلول و B میانگین تعداد کل گسل ها در تصویر و نهایتاً c تعداد تقاطع گسل ها در هر سلول و C میانگین کل تقاطع های گسل ها در تصویر میباشند ، نتیجه محاسبات در جدول زیر آورده شده است .
نتیجه گیری :
ایجاد نقشه رقومی شاخص خطوارگی از منطقه محاط بر معادن گلگهر نشان دهنده ارتباط اعداد کران بالای نقشه خطوارگی منطقه با موقعیت معادن فعال می باشد.
بررسی رواب ساختاری مناطق کانه زا با گسل ها و خطواره های منطقه نشان دهنده ارتباط نسبی تقاطع گسل ها با موقعیت های تمرکز کانه زایی مب اشد.
بررسی ساختارهای کنترل کننده هندسه توزیع کانسار در معادن فعال محدوده نشان می دهد که هر کدام از فاکتور های طول، تعداد و تقاطع گسل ها به شکلی مستقل روابطی با هندسه سطحی گسترش کانسار نشان می دهند.
محاسبه رواب ساختاری - لیتولوژیکی و فاکتور خطوارگی در لیتولوژیهای مختلف نشان دهنده رواب لیتولوژی های میزبان کانه زایی با ساختارهای خطواره ای می باشد که این مهم با مقایسه نقشه تلفیقی طول، تقاطع و تعداد گسل ها در قالب نقشه فاکتور خطوارگی قابل اثبات می باشد.
ایجاد معیاری کمی جهت پیشبینی هندسه کانسار در ابعاد مختلف از جمله نتایج ایجاد و مقایسه نقشه شاخص خطواره ها می باشد.
شکل :1 تناوب کانسنگ آهن با لایه های کلریت شیستی با کانتکت گسله
شکل : 2 لایه های کلریت شیست، اکسید آهن و کربنات در تناوب با یکدیگر با کانتکت گسله
