بخشی از مقاله
چکیده
با وجود پتانسیل بالای استان آذربایجان غربی در زمینه جذب گردشگر و همچنین همسایه بودن با چهار کشور نخجوان ، ارمنستان ، ترکیه و عراق و با وجود موقعیت استرتژیک منطقه مذکور در زمینه جذب توریست و گردشگر، این استان مشکلاتی چند درزمینه گردشگری و توریسم دارا می باشد .
از جمله این مشکلات می توان توجه نکردن به عوارض زمین شناسی ، ژئو توریسم و محیط زیست فوق العاده این استان زرخیز را ذکر کرد . نداشتن تبلیغات گسترده در زمینه گردشگری در سطح بین اللملی یکی دیگر از کمبودهای صنعت گردشگری در کشور ما می باشد . استفاده نمودن از ژئوسایت ها و همین طور تلفیق آنها با مراکز تفریحی مدرن می تواند تا حدی برخی از کمبودهای صنعت گردشگری را جبران کند .
.1 مقدمه
به منظور رسیدن به صنعت گردشگری توانمند استفاده از دانش های به روز دنیا بسیار مجرب و کارساز می باشد . استفاده از راه کارهایی چون توجه به شاخه ژئوتوریسم زمین شناسی و همین طور تلفیق گردشگری و ژئوتوریسم در یک قالب واحد از جمله کارهای مفید برای کشورهای استفاده کننده از این صنعت می باشد . هدف از نگارش این مقاله ارائه راه کاری به منظور بهبود این صنعت در استان های کشورمان و همین طور نجات برخی از عوارض زمین شناسی از نابودی می باشد .
-1 معرفی استان
آذربایجان غربی از نظرجغرافیایی بین 35 درجه و 58 دقیقه تا 39 درجه و 47 دقیقه عرض شمالی و 44 درجه و 2دقیقه تا 47 درجه و 23 دقیقه طول خاوری قرار دارد . آذربایجان غربی در شمال باختری ایران قرارداشته و از شمال به کشورهای جمهوری خود مختار نخجوان و ارمنستان ، از باختر به کشور ترکیه و عراق و از جنوب به دو استان کردستان و از خاور به استانهای آذربایجان غربی و زنجان محدود می شود . طول مرز آبی وخاکی این استان با کشورهای همسایه ، مجموعا" 823 کیلومتر است . این استان از طرف شمال نزدیک به 135 کیلومتر ، مرز آبی رودخانه ارس با نخجوان و ارمنستان و از طرف شمال و باختر نزدیک به 488 کیلومتر مرز خاکی با کشور ترکیه و نزدیک 200 کیلومتر مرز خاکی با کشور عراق دارد.
استان آذربایجان غربی که مرکز آن شهر تاریخی ارومیه است ، بر اساس آخرین تقسیمات کشوری دارای 14 شهرستان بوده و این استان در بر گیرنده شهرستانها ، شهرها ، دهستانها و روستاهای متعددی است و بر اساس آخرین سرشماری سال 1375 کشور ، جمعیت آن 2496080 نفر بر آورد شده است .
-2 پتانسیل گردشگری استان
استان آذربایجان غربی با وجود دومین دریاچه بزرگ نمک دنیا جزء یکی از پتانسیل های جذب گردشگر از دید زمین شناسی و محیط زیست در کشور ایران است . گونه های موجود در پارک ملی این دریاچه در نوع خود جالب و حائظ اهمیت هستند ، که این گونه ها در جزیره های این دریاچه رها سازی و تحت مراقبت می باشند. پارک ملی دریاچه ارومیه بین استانهای آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی و در موقعیت جغرافیایی N3700 تا N3830 عرض شمالی و E4500 تا E4600 طول شرقی واقع شده است. مساحت پارک 464056 است .این دریاچه جمعا" دارای 102 جزیره بزرگ و کوچک به مساحت 33486 هکتار است .
پوشش گیاهی: سرو کوهی , پسته وحشی , داغداغان ,زالزالک , بادام کوهی ,شیرخشت ,دیو آلبالو, گندمیان ,فرفیون , آویشن ,درمنه ,علف شور, کاکوتی ,زنبق,یولاف ,شنگ و شقایق.
پستانداران : قوچ و میش ارمنی و گوزن زرد ایرانی . پرندگان: فلامینگو, پلیکان , کاکایی و تنجه .
خزندگان : انواع مارهای سمی و نیمه سمی, مارمولک و آفتاب پرست .
دریاچه ارومیه در شمال غربی ایران قرار دارد و در میان دو استان آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی بخش شده است. دریاچه ارومیه بزرگترین دریاچهدرونْ سرزمینی ایران است. آب این دریاچه بسیار شور بوده و عمدتا" از رودخانههای زرینه رود، سیمینه رود، گدار، باراندوز، شهرچای، نازلو و زولا تغذیه میشود. حوضه آبریز دریاچه ارومیه 50892 کیلومتر مربع است که پیرامون 3 مساحت کل کشور ایران را دربر میگیرد.
این حوضه با داشتن دشت هایی مانند دشت پیرانشهر سلماس، ارومیه، تبریز، آذرشهر، مراغه، میاندوآب، مهاباد، نقده و اشنویه یکی از کانونهای ارزشمند فعالیت کشاورزی و دامداری در ایران بشمار میرود. دریاچه ارومیه بزرگترین آبگیر دائمی آسیای غربی است که در غرب پشته - فلات - ایران قرار گرفته. پارک ملی دریاچه ارومیه پس از مرداب انزلی از جالب ترین و نغزترین زیستگاه های طبیعی جانوران در ایران بشمار میرود.
تا کنون بیش از 186 گونه از پرندگان آبزی و کرانهای و دهها پرنده خشکیزی در استان آذربایجان غربی شناسایی شده اند. دریاچه ارومیه دارای 102 جزیره است که همه آنها از سوی سازمان یونسکو به عنوان اندوخته طبیعی جهان به ثبت رسیده است. جزیرهاِشک زیستگاه پرندگان زیبای کوچگر از جمله مرغ آتش و تنجه و نیز گوزن زرد ایرانی استگِل. کرانه دریاچه خاصیت درمان برای دردهای بندگاهیمَفصل - ی - و بیماریهای زنان را دارد.
رودخانه ها ، چشمه ها و آبشارها و تالاب های استان :
رودخانه ارس ، مهابادرود ، سیمینه رود - تاتائو - ، زاب کوچک پیرانشهر ، زرینه رود - جغتوچای - ارومیه .
چشمه بولاغ بیلوار خوی ، چشمه های معدنی ایواوغلی ، چشمه گراوا مهاباد ، چشمه معدنی کلوانس ، چشمه معدنی میناس سلماس ، چشمه قرینجه ارومیه ، آبگرم شوط آباد ماکو ، چشمه های معدنی زنبیل ارومیه ، چشمه زندان سلیمان میاندوآب ، آبگرم ایستی سو قوشچی .
آبشار قلعه جوق ماکو ، آبشار شلماش ، آبشار سلوک ، آبشار خورخور .
تالاب های شیطان ، یادگارلو ، جهود آباد ، نیزار گرده قیا و حسنلو به وسعت 1480 هکتار در اطراف نقده - تالاب های آق گل ، عشق آباد ، قره بلاغ ، یاریم قیه و ساری سو کوچک به وسعت 5966 هکتار در اطراف ماکو - تالاب قره گل و یسریل آباد به وسعت 460 هکتار در اطراف میاندوآب .
دریاچه ها و جزایر :
دریاچه مارمیشو ، دریاچه ارومیه ، دریاچه تخت سلیمان .
جزایر آتش ، آذر ، آذین ، آرام ، اردشیر ، آرزو ، آرش ، اسپیر ، اسپیرک ، اسپیرو ، اشک ، اشک سر ، اشکو ، امید ، ایراننژاد ، برد ، بردک ، بردین ، برز ، برزو ، برزین ، بستور ، بن ، بن اشک ، بهرام ، پناه ، پنهان ، پیشوا ، تخت ، تختان ، تشبال ، تک ، تنجک ، تنجه ، توس ، تیر ، جودره ، جوزار ، جوین ، چاک تپه ، چشمه کنار ، خرسک ، دی ، زاغ ، زرتپه ، زرکمان ، زرکنک ، زیرآبه ، سامانی ، سپید ، سرخ ، سروش ، سریجه ، سنگان، سنگو ، سهران ، سیاه تپه ، سیاهسنگ ، سیاوش ، شاهی - اسلامی - ، شاهین ، شبدیز ، شمشیران ، شورتپه شوش تپه ، کاظم داشی ، کاکایی بالا ، کاکایی پایین ، کاکایی میانه ، کام ، کامه ، کاوه ، کبودان ، کرکس ، کریوه ، کفچهنوک ، کَلسنگ ، کمان ، کنارک ، کوچک تپه ، گرده ، گرز ، گریوک ، گلگون ، گیو ، ماغ ، مرکید ، مشکین ، مهدیس ، مهر ، مهران ، مهرداد ، مهوار ، میانه ، میدان ، ناخدا ، نادید ، ناهید ، ناوی ، ناویان ، نهان ، نهفت .
غارها ، دره ها :
غارهای فرهاد ، تخت قارا ، کهریز ، دانیال ، میرداوود در ارومیه - غارهای زندان و بابا حسن در نقده - غار غیب آباد ، کهل چاه زندان ، کهریز و کرفتو در تکاب - غار سهولان ، بورنیک کوچک و بزرگ ،فقرقا ، راکاد در مهاباد - غارهای زیرزمینی کوه قارنی یاروق در سلماس .
دره های مارمیشو ، شهیدان - قاسملو - ، رشکنه ، جویز و دمدم ، جهنم دره ، خورخور .
عوارض ژئوتوریسمی مهم استان :
غار سهولان و کرفتو ، دریاچه ارومیه ، بازالت های منشوری ماکو ، چشمه های آب گرم استان ، دریاچه تخت سلیمان
مشکلات گردشگری استان و راه کارهای پیشنهادی:
با وجود موارد و اسامی ذکر شده در بالا ، نبود ژئوسایت ها در برنامه تورهای گردشگری و نداشتن اطلاعات کافی نسبت به وجود این مکان ها از سوی گردشگران خارجی و داخلی به سبب نبود تبلیغات وسیع توسط رسانه ها اعم از شبکه های مجازی اینترنتی و رادیو و تلوزیون و کمبود امکانات رفاهی و تفریحی مدرن نزدیک به اکثر این نقاط ، نبود راههای دسترسی آسان به این مکان ها خطر از بین رفتن کامل این اشکال زیبا و اعجاز برانگیز زمین شناسی را قریب الوقوع می کند
.نبود ژئوپارک و مراکز زمین پزشکی - آب درمانی و لجن درمانی - با وجود پتانسیل بالای دریاچه ارومیه برای این امر از دیگر مشکلات این صنعت در استان آذربایجان غربی است . اما ساخت و طراحی یک سایت بین المللی که شامل نقشه های راه ها و عوارض ژئوتوریستی و توریستی ، اطلاعات صنایع دستی ، مکان های تاریخی و محیط زیست که شامل مناطق حفاضت شده و گونه های تحت حفاظت است نه تنها خالی از لطف نبوده بلکه کاملا" اثر گذار می باشد . بهره گیری از افراد بومی آموزش دیده در هر یک از مناطق به منظور برخورد با گردشگران و نگهداری از این ژئوسایت ها و همچنین ایجاد بازارچه های کارآفرینی و صنایع دستی هر شهر در نزدیکی این مناطق موجبات راحتی گردشگران را فراهم می آورد
