بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
روش تحقیق Research Methods
اسلاید 2 :
ضرورت پرداختن به بحث
تحقیق علمی به معنای تولید علم و حرکت به سمت دانش جدید با توجه به ابزارهای پژوهش میباشد.
تحقیق علمی مترادف کاوش افقهای تازه و تولید نظریات جدید علمی است.
هدفمندی تحقیق در کنار ابزار مناسب جزء ملزومات تحقیق علمی است.
اسلاید 3 :
اهداف درس
فراگیری روش رسیدن به حقایق و کشف مجهولات؛
فراگیری روش تهیه یک پروپوزال پژوهشی؛
فراگیری روش ثبت و انتشار نتایج تحقیقات در قالب مقاله علمی-پژوهشی و امتیازنامه (Patent)؛
کسب مهارت لازم برای انجام پایان نامههای تحصیلی.
اسلاید 4 :
سرفصل درس
تعریف پژوهش و انگیزه انجام پژوهش؛
یافتن موضوع برای پژوهش و درک صحیح و دقیق مسئله؛
نحوه آگاهی از مطالعات انجام شده به وسیله محققان دیگر؛
تهیه یک پیشنهاد تحقیقاتی (Research Proposal)؛
نحوه ارائه نتایج پژوهش و تهیه گزارش و مقاله علمی؛
آشنائی با برخی از فرآیندهای پژوهشی:
اعتبارسنجی مجلات و کنفرانسها؛
منابع اطلاعات علمی.
اسلاید 5 :
صفحه اینترنتی معاونت پژوهشی و فنآوری دانشگاه
اسلاید 6 :
روش ارزیابی
اسلاید 7 :
مقدمهای بر روش تحقیق علمی
اسلاید 8 :
تعاریف تحقیق
تحقیق عبارت است از فرآیند جستجوی منظم برای مشخص کردن یک موقعیت نامعین (Dewey, 1938).
تحقیق فرآیندی است برنامه ریزی شده، هوشیارانه، نظام مند و قابل اعتماد برای یافتن حقایق یا فهم عمیق مسائل.
اسلاید 9 :
مهمترین ویژگی های تحقیق علمی
تحقیق فعالیتی منظم و برنامهریزی شده است.
نیازمند طرح و نقشه قبلی است؛
دارای مراحل معینی است؛
دارای زمان بندی مشخصی است؛
یک فرآیند است.
تحقیق به حل یک مسئله معین یا پیدا کردن پاسخ برای یک پرسش مشخص معطوف است.
بدون داشتن مسئله، اساساً انجام تحقیق میسر نیست.
در ابتدای تحقیق، در رابطه با پاسخ قطعی، بی اطلاع هستیم.
ممکن است بتوان پاسخ پرسش را حدس زد (فرضیه سازی) ولی در فرآیند تحقیق باید حدس زده شده را به آزمون بگذاریم.
اسلاید 10 :
مهمترین ویژگی های تحقیق علمی
تحقیق به دنبال بررسی مسائل نو و یافتن پاسخ های جدید است.
گسترش علم، نتیجه همین ویژگی است؛
البته بررسی صحت و سقم یافتههای قبلی نیز میتواند مسئله جدیدی به حساب آید.
تحقیق نیازمند داشتن تخصص کافی در زمینه مورد بررسی است.
تحقیق از وظایف صاحب نظران هر رشته علمی است. یعنی حاصل جهل نیست بلکه بر عکس حاصل علم و دانش و تخصص است.
افراد نا آشنا به یک موضوع علمی، نمی توانند وارد حوزه تحقیق در آن رشته شوند؛
آموزش مناسب شرط لازم برای پژوهش ثمر بخش است.
اسلاید 11 :
مهمترین ویژگی های تحقیق علمی
تحقیق بی طرف است و حب و بغض در آن راه ندارد. (اصل تجاهل)
تعصب و جانبداری بهطور کلی در تحقیق جایز نیست؛
ذهنیات محقق، همواره فرآیند تحقیق را هدایت میکند؛
تحقیق مستلزم جمعآوری اطلاعات فراوان است.
تحقیق کاملاً مستند است و حاصل تخیل نیست؛
البته قوه تخیل میتواند در مراحل فرضیهسازی و حدسهای مربوط به تحقیق موثر باشد؛ اما فرضیات تحقیق باید بر اساس دادهها و مشاهدات، مورد آزمون قرار گیرند؛
روش ها و ابزار شناسائی و کسب اطلاعات در فرآیند تحقیق اهمیت زیادی دارند.
اسلاید 12 :
مهمترین ویژگی های تحقیق علمی
نتایج تحقیق مکمل یافتههای تحقیقات و علوم قبلی است.
باید بین یافتههای جدید و قدیم ارتباط وجود داشته باشد.
یافتههای جدید ممکن است از طریق اصلاح و تجدید نظر در یافتههای قبلی پدید آید.
تحقیق از قابلیت تعمیم و پیشبینی برخوردار است.
یافتههای تحقیق را میتوان به موارد دیگر تعمیم داد و از این طریق بهقدرت پیشبینی دست یافت.
اساساً یکی از هدفهای تحقیق، تعمیم یافتهها است.
در پایان هر تحقیق باید راهکار و پیشنهاد ارائه شود.
اسلاید 13 :
روش علمی و مراحل آن
روش علمی دارای سه مرحله اساسی است:
مساله (Problem): طراحی مساله
نظریه (Theory): ابداع نظریه یا فرضیه (Hypothesis)
آزمون (Testing): ارزیابی، سنجش و اثبات
دیدگاه مرا درباره روش علمی میتوان با بیان این نکته خلاصه کرد که این روش متشکل از سه گام است: 1) ما با مسالهای برخورد میکنیم (مسائل)؛ 2) تلاش میکنیم آن را با ارائه یک نظریه حل کنیم (نظریه)؛ 3) از اشتباهاتمان چیز میآموزیم (نقادی). (کارل پوپر)
اسلاید 14 :
روش علمی و مراحل آن
مساله (طراحی مساله)
پژوهش علمی فرآیند حل مساله است؛ در مقابل آموزش که فرآیند پاسخگوئی به سئوال است.
حرکت از سئوال به مسئله
طراحی و تبیین مسئله پژوهشی اساساً پس از پاسخ گوئی به سئوالات آموزشی شکل میگیرد. بنابراین آموزش مناسب مقدمه، زمینه و شرط لازم برای یک پژوهش ارزشمند است.
اسلاید 15 :
تفاوت سؤال با مسأله
سؤال:
بر اثر جهل و ندانستن ايجاد ميشود.
پاسخگويي به آن با رجوع به افراد و يا منابع امكانپذير است.
مجهولي است كه فرد، پاسخ آن را نميداند.
مسأله:
بر اثر دانستن كلية اطلاعات موجود در يك زمينه ايجاد ميشود.
براي يافتن پاسخ آن، مراجعه به افراد و يا منابع ديگر، سودي ندارد.
مجهولي است كه جامعة علمي به آن نپرداخته است و پاسخ آن را نميداند.
اسلاید 16 :
تفاوت سؤال با مسأله
به عنوان مثال، تا زماني كه كسي به افتادن اشياء به سمت پايين توجه نميكرد، هيچ پرسشي نيز در اين رابطه مطرح نبود. اما _ آن گونه كه مشهور است _ وقتي نيوتون به اين موضوع توجه كرد، و اطلاعات جامع خود را در كنار آن قرار داد، اين پرسش براي او مطرح شد كه چرا يك سيب وقتي از درخت جدا ميشود، به جاي حركت به سمت پايين، به سمتي ديگر حركت نميكند؟ اينجا بود كه يك «مسأله» براي او مطرح شد. مسألهاي كه پاسخ آن را كسي نميدانست و او در هيچ كتاب و منبعي نميتوانست راه حل و پاسخ آن را بيابد. دقيقا در چنين جايي است كه تحقيق و پژوهش، نقش خود را پيدا ميكند.
امروز اگر همان پرسش براي ما مطرح شود، نميتوانيم آن را يك مسأله بدانيم. چون پاسخ آن قبلا داده شده است و براي اطلاع از اين پاسخ، ما نيازمند مطالعه، جمعآوري اطلاعات و يا آموزش هستیم. در حالي كه اگر پاسخ پرسش ما در منابع و مراجع موجود نباشد، بايد براي رسيدن به پاسخ، تحقيق كنيم.
اسلاید 17 :
روش علمی و مراحل آن (مسئله)
حرکت از سئوال به مسئله
هنگامی که در پرتو نظریات موجود، انسان خبره در توضیح و تفسیر پارهای از پدیدهها ناتوان باشد؛ در این صورت انتظار و توقع توجیه، تفسیر و تبیین برآورده نمیگردد و مسئله به وجود میآید.
سئوال
آموزش
ذهنیت علمی
ناسازگاری ذهنیت علمی با پدیدهها و واقعیتها
مسئله
پژوهش
اسلاید 18 :
روش علمی و مراحل آن (مسئله)
ذهن عميق و خارق العادهاي لازم است تا انسان در همين امور عادي بزرگترين مسائل تحقيق را بيابد. (آلفرد نورث وایتهد)
اگر ذهنیت علمی مناسبی وجود نداشته باشد، اساساً مسئلهای نیز وجود نخواهد داشت.
اسلاید 19 :
روش علمی و مراحل آن (مسئله)
انعكاس مسئله پژوهشي در يك طرح تحقيقاتي (پرسش تحقیق)
شكي نيست كه براي بيان يك مسئله و نيز يك سوال بايد از جملههاي پرسشي استفاده كرد. جمله پرسشي ميتواند هم بيانگر يك سوال باشد و هم تبيين كننده يك مسئله.
چگونه ميتوان در زبان و در نحوه اظهار زباني، تفاوت و تفكيك مسئله پژوهشي با سوال آموزشي را مدنظر قرار داد؟
در بيان و اظهار مسائل پژوهشي بايد از جمله ها و پرسشهايي استفاده كرد كه بيانگر چالشهاي به وجود آمده در ذهن باشند. چالش ذهني همان انتظارات علمي است كه برآورده نشده باشد.
جملههای پرسشی بیانکننده سوال:
آیا . هست؟
آیا . نیست؟
ماهیت . چیست؟
تعریف . چیست؟
تقسیمات . کدامند؟
جملههای پرسشی بیانکننده مسئله:
چرا . ؟
چگونه ممکن است که؟
چه رابطه ای . وجود دارد؟
اسلاید 20 :
روش علمی و مراحل آن (فرضیه)
نظریه (Theory) و فرضیه (Hypothesis) (ابداع نظریه)
فرضیه ادعائی علمی است که در قالب یک جمله خبری بهعنوان راه حلی برای پرسشهای مسئله ارائه میشود.
فرضیه حدس عالمانهای درباره حل یک مساله است. فرضیه را میتوان به منزله رابطهای منطقی بین دو یا چند متغیر تعریف کرد که بهصورت جملههای آزمون پذیر بیان میشود.
فرضیه پاسخی عقلانی، احتمالی و موقت به سئوال پژوهشی است که در مراحل بعدی پژوهش، درستی یا نادرستی آن مورد آزمون قرار میگیرد.
