بخشی از پاورپوینت
اسلاید 2 :
قال رسول الله (صلى الله علیه و آله وسلم) :لَوکانَ الدِّینُ مُعَلّقاً بِالثُّرَیّا، لَتَناوَلَهُ اُناسٌ مِن أبناءِ فارسَ
موضوعات مورد بحث: عوامل موثر بر شکل گیری فرهنگ و تمدن
اسلاید 3 :
ویژگی های تمدن اسلامی
برخاسته از متن آموزههای قرآنی و سیره نبوی و اولیای الهی است.
یکسوی آن در تاریخ و هویت تمدن بشری است.
سوی دیگرش در حیات پُرمایه دینی و معنوی است که انبیای الهی تقدیم داشتهاند.
اسلاید 4 :
تمدن اسلامی:
تمدن اسلامی بر اساس نگرش توحیدی: تمدنی است ایدئولوژیک با مجموعهای از ساختهها و اندوختههای معنوی و مادی جامعهاسلامی که انسان را بهسوی کمال معنوی و مادی سوق میدهد.
اسلاید 5 :
زمینه های شکلگیری تمدن اسلامی
تمدن اسلامی با تولد اولین حکومت اسلامی در مدینه شکل گرفت.
تمدنی که چندین قرن، مشعلدار تمدن بشری بود.
غلبه عدالتخواهی و پرهیزکاری بر ستمگری و تبهکاری بود.
اسلام با تعلیماتی مبتنی بر جستوجوی علم و ترک تعصبات قومی و مذهبی و اعلام امکان همزیستی با اهلکتاب، زمینه رشد یک تمدن عظیم و وسیع را فراهم ساخت.
اسلاید 6 :
جایگاه علم در اسلام
خردورزی
تساهل و تسامح
انتقال علوم و جذب دانشمندان بهجهان اسلام
نهضت ترجمه
مراکز علمی در تمدناسلامی
عوامل تکوین تمدناسلامی عبارتند از:
اسلاید 7 :
اسلام بهعلماندوزی سفارش وتاکیدبسیاری کرده و اصل کلمهیعلم بیش از هشتاد بار در قرآن کریم بهکار رفته وحتی علموایمان را در کنار هم قرار دادهاست.
تشویق زیاد پیامبراسلام(ص) و پیشوایان دینی به علمآموزی :
طَلَبُ الْعِلْمِ فَرِيضَةٌ عَلَى كُلِّ مُسْلِمٍ وَ مُسْلِمَة
اُطْلُبُوا الْعِلْمَ مِنَ الْمَهْدِ إِلَى اللَّحْد
اُطلُبوا العِلمَ وَلو بِالصّین
اَلْحِكْمَةُ ضَالَّةُ الْمُؤْمِنِ فَخُذِالْحِكْمَةَ وَ لَوْ مِنْ أَهْلِ النِّفَاق
الْحِكْمَةُ ضَالَّةُ الْمُؤْمِنِ يَأْخُذُهَا حَيْثُ وَجَدَهَا
جایگاه علم دراسلام
اسلاید 8 :
عقل مهمترين ابزار در اصول وفروع دين است. قرآن نیز مکرّر از تفکّر، تدبّر، تعقّل، تذکّر، برهان، نظر، شور و واژههای مترادف آن سخن بهمیان آورده است، و انسانها را با تأکید، بهخردورزی دعوت نمودهاست.
إِنَّ شَرَّ الدَّوَابِّ عِنْدَ اللّهِ الصُّمُّ الْبُكْمُ الَّذينَ لا يَعْقِلُونَ (انفال/22)
بدترين جانوران در نزد خدا اين كران و لالان هستند كه در نمىيابند
وَ يَجْعَلُ الرِّجْسَ عَلَى الَّذينَ لا يَعْقِلُونَ (یونس/100)
و او پليدى را بر كسانى كه خرد خويش به كار نمىبندند مقرر مىكند.
وَ قالُوا لَوْ كُنّا نَسْمَعُ أَوْ نَعْقِلُ ماكُنّا في أَصْحابِ السَّعيرِ (ملک/10)
و مىگويند: اگر ما مىشنيديم يا تعقل مىكرديم، اهل اين آتش سوزنده نمىبوديم.
خردورزی، جانمایه دین و دینداری، و پایه اصلی جامعه آرمانی اسلام است
خردورزی
اسلاید 9 :
تسامح وتساهل برگرفته از روح اسلام، بيتعصبي در حوزه علم و انديشه است.
منطق آزادانديشيديني، فارغ از قيد و بندهاي سنتي و تعصبات نژادي و قومي، ضمن حفظ استقلال فکري، موجب ارتباط و اتحاد بين افراد و جوامع اسلامي نيز بودهاست.
اسلام، آزادى و آسایش با اهل کتاب را تا حد ممكن تضمین مىکند.
تساهل و تسامح
اسلاید 10 :
انتقال علوم و جذب دانشمندان بهجهان اسلام
اسلاید 11 :
نهضت ترجمه باعث ترجمه آثار متعددی از زبانیونانی، سریانی، پهلوی، سانسکریت و زبانهای دیگر به عربی شد.
ترجمه در عهد بنیامیه برحسب ضرورت مربوط بهاسناد اداری، دیوانی، سیاسی، بازرگانی و نظامی بود.
نهضت ترجمه باظهور نخستینخلفایعبّاسی آغاز شد.
این نهضتعلمی بیش از دوسده تداوم یافت.
در عصر هارون و مأمون عباسی بود که در این نهضت جهشی عظیم ایجاد گردید که سبب انتقال علوم از دیگر ممالک به جهان اسلام شد.
نهضت ترجمه
اسلاید 12 :
سیرتحول نهضت علمی عصرعباسیان :
دورهنخست: ایندوره ازخلافت منصور(136ق)آغاز میشود و باوفات هارونالرشید(193ق) بهپایان میرسد.
دوره دوم: این دوره با خلافت مأمون (198ق)آغاز و به خلافت مقتدر(300ق) ختم میشود.( عصر طلایی)
دوره سوم: این دوره از اوائل قرن چهارم هجری آغاز میشود و تا نیمه اول قرن چهارم هجری ادامه مییابد.
اسلاید 13 :
منصورعباسی(158-136) شهر بغداد را بنا و با انتقال مرکز خلافت بدانجا، دولتی قدرتمند و کارآمد تشکیل داد.
در ایندوره بیش از پانصد مترجم بهکار ترجمه اشتغال داشتند که هر یک کتابهایی را بهعربی ترجمه کردند.
حنینبناسحاق، مشهور بهشیخالمترجمین، پزشکی مسلط بهزبانهای یونانی، سریانی، پهلوی و عربی، نخستین کسی بود که بهکار ترجمه نظم بخشید.
علاقه منصور بهنجوم و طالعبینی موجب شده سرآمدان نجوم از ایران و هند را به دربار فراخواند.
اسلاید 14 :
در رأس این جماعت، ابوسهلبننوبخت منجمایرانی قرار داشت و دارای زیجها و جداول فلکی مشهوری بود. منصور در ساختن شهر بغداد و انتخاب محل آن بارها از دیدگاههای او استفاده نمود.
یکی از ستارهشناسان هندی که کتابی بهنام «سند هند» با خود داشت به دربار منصور آمد و ابراهیم فزاری مأمور ترجمه آن باعنوان«سندهندکبیر» شد که بعدها درعصر مأمون، محمدبنموسیخوارزمی آنرا خلاصه کرد.
منصور با اعزام هیئتهایی به دربار قیصر روم، از او خواست کتابها ومتون قدیمی یونانی را برای وی بفرستد . رومیان نیزکتاب اقلیدس وشاید کتابمجسطی بطلمیوس را به بغداد فرستادند.
نخستین آثاری که از زبان پهلوی بهعربی برگردان شد، میتوان کتاب کلیلهودمنه را نام برد. که ابنمُقَفَّع آن را به عربی ترجمه نمود.
اسلاید 15 :
مساجد (نخستین مراکز آموزشی در تمدن اسلامی)
بیتالحکمه (محل اجتماع دانشمندان و پژوهشگران و مترجمان)
دارالعلمها (کتابخانههای عمومی)
نظامیهها (مدارس علوم دینی)
بیمارستانها (مرکز درمان و آموزش)
رصدخانهها(مرکزآموزش وتحقیقات و پژوهش در زمینههای ریاضی و نجوم )
مراکز علمی در تمدن اسلامی:
اسلاید 17 :
بیت الحکمه:
- نخستین مرکز مهم تأسیس شده برای نهضت ترجمه در بغداد بود.
- این مرکز با حمایتهای حکومت و بیتالمال اداره میشد.
- این مرکز محل اجتماع دانشمندان و پژوهشگران و بهویژه مترجمان بود که کتابهای علمی و فلسفی یونانی را به عربی ترجمه میکردند.
- اساس بیتالحکمه «نخستین کتابخانه مسلمانان و بیتالترجمه » توسط هارونالرشید پایهریزی شد.
- در عصر مأمون بیتالحکمه توسعه فراوانی پیدا کرد.
- مأمون دستور داد صدبار شتر کتاب، از روم به بغداد حمل شود و برای ترجمهاش 300 هزار دینار صرف نمود.(حدود 3/5 میلیارد تومان امروزی) گویند مأمون، برای ترجمه کتاب هم وزن آن پول میداد.
اسلاید 18 :
دارالعلم:
- یـکی دیـگر ازمـراکـز علـمی در عصر عبـاسی «دارالعـلمهـا» بود.که کتابخانه عمومی بهحساب میآمدند.
-ازجمله دارالعلمها،دارالعلمفاطمیون
درمصربود که به دستور«الحاکم بالله»
خلیفة فاطمی مصر در قاهره در سال
«395ق» تأسیس شد که حدود یک میلیون جلد کتاب داشت.
- نخستین مـرکزی کـه در آن از همة رشتـههای علمی کتـاب گـردآوری شده بود، دارالعلم موصل بود که به دستور جعفربن محمد حمـدان موصلی (حکمران موصل) تأسیس شد.
- از دیگر دارالعلمهای مهم، دارالعلم طرابلس(لبنان امروزی)بود که حدود1/6میلیون جلد کتاب داشت.
اسلاید 19 :
نظامیه:
- از مراکزعلمی بسیار مهم و مشهور
دورةاسلامی، نظامیه ها بودندکه توسط خواجه نظامالملک در بغداد (459ق) و سپس نیشابور تأسیس شد.
- امام محمد غزالی(مؤلف احیاءعلومالدین وحدود 80 کتاب) از مدرسان مهم نظامیه بغداد بود.
- نظامیه نیشابور به خاطر توجه خواجه وپادشاهان سلجوقی درجایگاهی بعد از بغداد قرارگرفته بود که افراد مشهوری چون حکیم عمرخیام، حسن صباح و امام محمد غزالی و. در آنجا تربیت شدند.
- از دیگر نظامیهها، نظامیه اصفهان بود که توسط خواجه تأسیس شد.
- آثار مثبت و منفی نظامیه در نهضت علمی
اسلاید 20 :
بیمارستان(مارستان):
- بیمارستانها علاوه بر درمان بیماران، مرکزتحقیقومطالعهپزشکانودانشجویان نیز به شمار میآمدند، لذا کتابخانههای تخصصیدرآنهاوجودداشت؛اینکتابها عموماً،ترجمه شدةکتب مختلفپزشکی بودکه بسیاری ازآنها ازروم و. به بغداد منتقل و ترجمه شده بود.
- ازمارستانهای مهم میتوان: مـارستان فسـطاط(مصر)، مارستـان الـکبیر منصوری (قاهره)، مارستان نوری(بغداد) و بیمارستان ری را نام برد.
