بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
آشنایی با مقاله علمی و شیوه انجام پژوهش (بخش دوم)
اسلاید 2 :
طرح ریزی مقاله
مقدمه: چرا اینکار را انجام داده ام ؟ به چه چیزی می خواهم برسم؟
مواد: از چه چیزهایی استفاده کرده ام ؟
روشها: چه کاری انجام داده ام و چگونه؟ چگونه داده ها جمع آوری شده اند؟
نتایج و بحث : چه چیزهایی حاصل شده اند و تفسیر آنها چیست؟ استفاده از نمودار، شکل، جدول و .. . روشهای تحلیل آماری داده ها. مفهوم نتایج در مقایسه با سایر کارها.
نتیجه گیری: نتایج به چه چیزهایی دلالت می کند؟ مسیر برای تحقیقات آینده.
سپاسگزاری: چه کسانی به من کمک کرده اند؟
منابع: از کار چه کسانی استفاده کرده ام؟ کار چه کسانی را ادامه داده ام/نقد کرده ام /نفی کرده ام /..؟
سمینار مقاله نویسی
اسلاید 3 :
طرح ریزی مقاله
نوشتن مقاله آخرین مرحله یک پژوهش است. پس ابتدا باید روی انجام دقیق و علمی پژوهش تمرکز کنید.
خواندن مقاله های موجود و دیگر مستندات مربوط به پژوهشهای انجام گرفته در یک زمینه، نخستین مرحله انجام یک پژوهش است.
در حین خواندن مقالات موجود، از ابزارهای ویرایش (نظیر پررنگ کردن بخشهایی از متن، زیر خط دار کردن، افزودن توضیح متنی و صوتی، و . ) نرم افزاری یا مکتوب حداکثر بهره را ببرید.
در حین خواندن مقالات، اگر مجلاتی که مقاله خوانده شده را چاپ کرده است مناسب بود (با قالب مورد نظر شما برای نوشتن مقاله متناسب بود، درجه اعتبار آن مناسب بود، دوره زمانی بررسی و چاپ مقالاتش کوتاه بود، هزینه چاپ مقالاتش پائین بود یا رایگان بود، با سطح علمی شما و مقاله تان متناسب بود و ..)، نام آن مجلات را برای در نظر داشتن در زمان نوشتن/ارسال مقاله یادداشت نمائید.
افراد شاخص در زمینه پژوهش در حال انجام خود را شناسایی کنید و مقالات دیگرشان را نیز بخوانید.
عضو گروههای اینترنتی علمی و پژوهشی شوید نظیر www.researchgate.net
یک فایل برای مقاله/تز خود بسازید، و در حین خواندن مقالات، هر مطلبی که مناسب یافتید با ذکر مرجع در فایل مقاله/تز تان جهت استفاده های بعدی (مثلا در مقدمه، کارهای مرتبط، و یا پارامترهای انجام آزمایشات) منتقل کنید.
اسلاید 4 :
طرح ریزی مقاله
یک دفتر/فایل متنی برای یادداشت برداری موارد و نکته ها در حین انجام پژوهش و آزمایشات و تنظیمات داشته باشید.
یک دفتر برای یادداشت برداری نکات استخراج شده از مقالات دیگران و نوشتن ایده های جدیدی که به ذهن شما رسیده داشته باشید. همچنین اصطلاحات و قالبهای نوشتاری خوب را که در مقالات می بینید، جهت استفاده در مقالات خودتان یادداشت کنید.
لزومی ندارد خود را مجبور کنید که مثلا یکدفعه 5 ساعت روی مقاله کار کنید و خسته شوید. کار را به فواصل زمانی مناسبی که خسته کننده نباشد بشکنید. هر زمان که مجددا به مقاله تان مراجعه می کنید ممکن است موارد جدیدی جهت نوشتن در مقاله به ذهنتان خطور کند.
در زمانهایی که در حال نوشتن مقاله نیستید، اگر نکته ای به ذهنتان رسید در جایی (مثلا در همان دفتر نکته ها) یادداشت نمائید.
در اولین نسخه مقاله تان که می نویسید زیاد به جزئیات نگارش فکر نکنید بلکه فقط به ذکر شدن موارد فنی و بیان شدن آنچه در ذهنتان هست بیاندیشید. چک کردن گرامر و جزئیات نگارش را به بعد بسپارید.
نکته : به ابزارهای کمکی نگارش متون علمی حتما مسلط شوید (LaTex برای فرمت دهی متن، EndNote برای مدیریت مراجع ، Mendeley برای سازماندهی مستندات و فایلها ، و . )
اسلاید 5 :
طرح ریزی مقاله
اگر به زبان دیگری (مثلا انگلیسی) باید مقاله بنویسید، می توانید ابتدا به زبان فارسی بنویسید و سپس ترجمه کنید. و یا اینکه (ترجیحا) از ابتدا به زبان انگلیسی بنویسید و هر جا برایتان دشوار بود (یا رساندن منظور پیچیده بود) فارسی آن جمله را بنویسید.
در مرحله دوم، به این موارد بپردازید:
آیا موارد غیر لازم در مقاله دارم که بتوانند حذف شوند؟
تعداد جداول، نمودارها، شکلها و . زیاد/کم نیستند؟
هر کدام از بخشهای مقاله آیا اطلاعات کافی در خود دارند؟
آیا پیوستگی پاراگرافها حفظ شده است؟
آیا به تعداد کافی بخش و زیر بخش دارم؟
محتویات علمی مقاله واقعا کامل و گویا است؟ ساده نویسی رعایت شده است؟
چند روز مقاله را کنار بگذارید و دوباره بخوانید. اینکار افقهای جدیدی در ذهن شما نسبت به موضوع و طرز بیان آن در مقاله تان می گشاید.
مقاله را به یک همکار در همان زمینه تخصصی بدهید که بخواند و به شما بازخورد بدهد.
مقاله را به فرمت مورد نظر مجله در بیاورید.
آیا همه مرجع ها را ذکر کرده ام؟
اسلاید 6 :
در مرحله آخر (سوم)، به موارد جزئی تر و نهایی می پردازیم:
بار دیگر به ”دستورالعمل برای نویسندگان“ (Guide for authors) در مجله مورد نظر مراجعه کنید.
چک کردن دقیق فرمت مقاله و بخشهای آن با مجله مورد نظر ( حاشیه های هر 4 طرف، فاصله خطوط، اندازه تیتر بخشها و زیر بخشها، شماره گذاری صفحات، نام و مشخصات نویسندگان، مشخص کردن نویسنده مسئول، و .)
چک کردن دقیق ارجاع دهی در متن و در فهرست منابع مطابق با فرمت مجله مورد نظر
چک کردن شماره گذاری های مربوط به شکلها، جدولها و نمودارها و ارجاع به آنها در متن
چک کردن متن نهایی توسط یک شخص متخصص و با تجربه (از نظر ساختاربندی مقاله، شفاف بودن متن، پاراگراف بندی مناسب، گرامر صحیح، و .) و انجام اصلاحات لازم
اسلاید 7 :
ساختار مقاله - عنوان
عنوان (Title): به خواننده می گوید که مقاله در مورد چیست. یکی از مهمترین موارد در یک مقاله است. مانند تابلوی یک فروشگاه است. دیگران مقاله شما را معمولا توسط عنوانش می شناسند و جستجو می کنند.
دقیق، جامع، ساده و قابل فهم باشد.
بدون کلمات اضافی و غیر ضروری باشد. معمولا 2 تا 10 کلمه است.
تا حد امکان مختصر باشد.
در برگیرنده کلمات کلیدی مقاله تان باشد.
سه روش برای نوشتن عنوان مقاله وجود دارد:
ذکر کردن متغیرهای مستقل و وابسته، نوع جمعیت مورد مطالعه. مثلا:“ تاثیرهای افزایش سن و فسفر بر فعالیت اسید فسفاتاز در برگهای گندم“
حالت سوالی داشته باشد. مثلا: ” افزایش سن و فسفر چه تاثیری بر فعالیت اسید فسفاتاز در برگهای گندم دارند؟“
حالتی که پاسخ به یک سوال را می نمایاند. مثلا: ”فعالیت اسید فسفاتاز در برگهای گندم با افزایش سن و میزان فسفر کاهش می یابد“
اسلاید 8 :
ساختار مقاله - عنوان
عنوان مهمترین نماینده/معرف شماست.
کوتاه باشد و بیانگر خلاقیت کار شما، و در صورت امکان متد بکاررفته باشد.
عنوان را در اینترنت جستجو کنید که تکراری نباشد.
طرز نوشتن عنوان در مجلات مختلف متفاوت است:
همه کلمات با حروف بزرگ
حرف نخست کلمات عنوان با حروف بزرگ
فقط نخستین حرف عنوان با حروف بزرگ
همه حروف کوچک
اسلاید 9 :
ساختار مقاله - نویسندگان
نویسندگان (Authors): نویسندگان مقاله باید مشخص گردند. یک نویسنده باید حائز یک یا چند خصوصیت زیر باشد:
داشتن سهم اساسی در ایده مقاله
داشتن سهم در پیاده سازی ایده وانجام آزمایشات یا شبیه سازی ها
داشتن سهم در جمع آوری و تجزیه و تحلیل داده ها
داشتن سهم در نوشتن، ویرایش و ساختاربندی مقاله
بازنگری منتقدانه مقاله و تائید نهایی مقاله برای ارسا ل
نویسندگان افتخاری که کمک فکری و تجربی داده اند و مشوق کار بوده اند
نخستین نویسنده (First Author) کار اصلی مقاله و نوشتن آن را انجام داده است. او بیش از دیگران در جریان جزئیات تحقیق است.
معمولا هر چه به نفرات آخر نزدیک می شویم سهم آنها در مقاله کمتر می شود.
یکی از نویسندگان به عنوان نویسنده مسئول (Corresponding Author) معرفی می شود که مسئول هماهنگی با تمامی نویسندگان و انجام تمام مکاتبات قبل و پس از چاپ مقاله است. بنابراین اطلاعات کامل تماس با او باید به ادیتور مجله ارسال گردد. نویسنده مسئول را معمولا با یک نماد مثلا * مشخص می کنند.
اسلاید 10 :
ساختار مقاله - نویسندگان
وابستگی/ارتباط/عضویت (Affiliation) : برای هر کدام از نویسندگان بایستی وابستگی شان را به موسسه یا سازمان متبوعشان با ذکر آدرس آن سازمان (معمولا مراکز تحقیقاتی یا دانشگاهها هستند) ذکر کنیم. این سازمان معمولا جایی است که کار تحقیقاتی در آنجا، با حمایت و امکانات آنجا و تحت نظر آنجا انجام گرفته است.
یک نویسنده می تواند دو یا چند سازمان را به عنوان وابستگی ذکر کند. ولی باز هم بایستی شرایط مجله را از این نظر مطالعه کند. ضمن اینکه گاهی سازمان متبوع برای اعطای مشوق های رتبه علمی و مالی شرایط و ملاحظاتی دارد.
معمولا هیچکدام از نویسندگان مقاله نباید جزو کادر داوری مقالات مجله مورد نظر برای ارسال مقاله باشند. بعضی از سردبیران مجلات، داوران را از سازمان متبوع نویسندگان و یا حتی کشور آنها انتخاب نمی کنند.
بعضی از مجلات، مقالات را به صورت نویسنده نامعلوم جهت بررسی می پذیرند. اینکار برای جلوگیری از تاثیر گذاشتن شهرت/آشنایی نویسندگان یا سازمان متبوعشان بر داوران (reviewers) است. ولی پس از پذیرفته شدن مقاله توسط داوران، در مقاله چاپ شده، نام همه نویسندگان و سازمان متبوعشان ذکر می گردد.
اسلاید 12 :
ساختار مقاله - چکیده
چکیده (Abstract): پس از عنوان، چکیده مهمترین بخش مقاله است که معمولا به طور رایگان و هیچگونه محدودیتی جستجو شده و در اختیار پژوهشگران دیگر قرار می گیرد.
چکیده در برگیرنده کل مقاله به صورت بسیار کوتاه و فشرده است. پس می توان به آن خلاصه (Summary) هم لقب داد. ولی چکیده (Abstract) بیشتر رایج است.
دیگران پس از خواندن چکیده، تصمیم می گیرند که مقاله ما را دریافت و مطالعه کنند یا خیر. بنابراین اگر به طور مناسبی ساختاربندی و نوشته نشود، می تواند به از دست دادن ارجاع به مقاله مان منجر گردد.
چکیده فقط یک پاراگراف است. معمولا بین 150 تا 250 کلمه است (به دستورالعمل نویسندگان در مجله مراجعه نمائید)
چکیده شامل موارد زیر است: یک مقدمه و معرفی کوتاه (Introduction) از موضوع کار و موانع و کاستی های گذشته (Gap)، هدف (Aim/Goal) ما در این مقاله، توصیف مختصری از طرح پیشنهادی ما برای رسیدن به اهداف ذکر شده، معرفی شبیه ساز/ابزار/دستگاههای استفاده شده در تحقیق ما، طریقه ارزیابی نتایج مان، ذکر نتایج تحقیقمان با مقادیر واقعی (درصد بهبود) و شفاف، و یک نتیجه گیری مختصر.
اسلاید 13 :
ساختار مقاله - چکیده
نباید کاری که در مقاله وجود ندارد درچکیده آورده شود.
از اختصارها (Abbreviations) نباید در چکیده استفاده گردد.
به هیچ جایی (تصویر/جدول/مقالات دیگران) نباید ارجاع داده شود.
اسلاید 14 :
ساختار مقاله – کلمات کلیدی
کلمات کلیدی (Keywords): تعدادی کلمه (تا حد ممکن تخصصی) که کار ما را توصیف کند.
این کلمات در پایگاههای داده جهت اندیس گذاری مقاله ما و جستجوی بهینه تر و سریعتر آن استفاده می شوند.
دریافت کنندگان مقاله ما به این بخش نگاهی می کنند تا بدانند مقاله ما مرتبط به کار آنها هست یا خیر.
ارتباط تنگاتنگی بین عنوان مقاله و کلمات کلیدی وجود دارد بطوریکه توصیه می شود تا حد امکان همه کلمات موجود در عنوان در بخش کلمات کلیدی ذکر شوند.
معمولا بین 3 تا 10 کلمه است.
اسلاید 15 :
ساختار مقاله – کلمات کلیدی
اسلاید 16 :
ساختار مقاله – مقدمه
مقدمه (Introduction): در مقدمه به خواننده می گوئیم که چرا این تحقیق را انجام داده ایم. به این منظور، ابتدا پیشینه ای از این کار و اینکه انگیزه انجام این تحقیق چه بوده است ذکر می کنیم. سپس اهدافمان را از انجام این تحقیق بیان می نمائیم.
مقدمه به خواننده می گوید که چرا این مقاله را می خواند. چون کار ما جدید و تکمیل کننده کار دیگران است و اهداف مهمی را با خود به همراه دارد.
به کارهای گذشته به طور مختصر اشاره می کنیم. برای هر چه ذکر می کنیم باید منبع داشته باشیم.
مقدمه از نظر حجم، حدود یک ششم اندازه کل مقاله است.
در خط نخست مقدمه باید سعی کنیم در خواننده انگیزه ایجاد کنیم. چگونه؟ با بیان اهمیت، کاربردها، و فواید موضوع مورد مطالعه.
فقط منابعی که واقعا و به طور مشخص به کار ما مربوط است در مقدمه استفاده کنید. نه اینکه فقط بخواهیم تعداد منابع را افزایش دهیم.
در پاراگراف آخر مقدمه، روی اهداف (نه روش و نه نتایج) کارمان تمرکز و تاکید می کنیم.
اسلاید 19 :
ساختار مقاله – کارهای مرتبط
کارهای مرتبط (Related Work): یک پرسپکتیو کاملتر از زمینه مورد مطالعه به خواننده ارائه می دهد. این بخش در واقع از مرور ادبیات (Literature Review) که یکی از مهمترین مراحل تحقیق ماست استخراج می گردد. گاهی با بخش مقدمه ترکیب می گردد.
کارهایی که پژهشگران پیشین در این زمینه انجام داده اند را ذکر می کنیم. کارهای گذشته را نقد و بررسی می کنیم و نقاط قوت و ضعف آنها را صادقانه برمیشماریم. (تا روشن شود که چرا ما این تحقیق را انجام می دهیم)
صرفا جهت به رخ کشیدن دانشمان و نشان دادن اینکه مطالعات عمیق و فراوانی داشته ایم تعداد منابع ارجاع شونده و گاهی نامرتبط را افزایش ندهیم.
کارهای مرتبط را می توانیم با پیگیری و مطالعه بخش مقدمه و کارهای مرتبط مقالاتی که می خوانیم به دست آوریم و بررسی کنیم. همچنین مراجعه به سایت و رزومه نویسندگان مرتبط با کار ما جهت دستیابی به مقالات دیگر آن نویسندگان که مرتبط با موضوعمان هستند بسیار سودمند است.
بکوشیم تا حد ممکن مقالات دارای ارجاع (citation) بالا را در این بخش به عنوان منبع ذکر کنیم. برای پی بردن به میزان ارجاع مقالات می توانیم از سایتهایی نظیر Google Scholar استفاده نمائیم.
مقالات جدید (دو سال اخیر) را در بین مواردی که به عنوان کارهای مرتبط ارجاع و بررسی می کنیم بگنجانیم.
توصیه می شود حداقل دو مقاله از مجله ای که قصد ارسال مقاله مان را برایش داریم در بین مقالات ارجاعی مان بگنجانیم.
اسلاید 20 :
ساختار مقاله – کارهای مرتبط
اگر در مقاله ای چیزی را با ارجاع به مقاله ای دیگر بیان کرده است و می خواهیم در مقاله مان بگنجانیم، بهتر است به متن اصلی مراجعه کرده و مطالعه نمائیم و به همان منبع اصلی ارجاع دهیم چرا که گاهی برداشت پژوهشگران از یک متن یکسان نیست.
تا حد امکان از مقالات چاپ شده در مجلات معتبر و دارای ضریب تاثیر بالا در منابعمان بهره ببریم. البته در نظر داشته باشیم که با وجود آنکه مقالات مجله های معتبر بهتراز مقالات کنفرانس برای ارجاع هستند ولی معمولا ایده های مقالات کنفرانس جدیدتر می باشند. (معمولا مقالات کنفرانس برگرفته از نتایج تحقیق 6 ماه اخیر هستند ولی مقالات مجله ها برگرفته از نتایج تحقیقات حداقل 1 سال اخیر هستند)
ذکر کردن مقالات قدیمی تر از 2 سال اخیر اگر به منظور معرفی و بررسی روند بهبود و رشد روشهای مرتبط با موضوعمان باشد خوب است . ولی به منظور مقایسه نتایج کار ما با تحقیقات اخیر مناسب نیستند.
به مقاله ای ارجاع دهید که متن کامل آن را خوانده باشید نه اینکه صرفا تکیه به خواندن چکیده آن کرده باشید.
اگر مقاله ای را خوانده اید و در هنگامی که می خواهید به آنها ارجاع بدهید، در مورد موضوع خاصی ابهام دارید به راحتی به نویسندگان مقاله ایمیل بفرستید و مورد ابهام خود را بپرسید.
اگر مجله تاکید کرده است که به مقالات قبلی تان ارجاع ندهید (مثلا به دلیل ناشناس بودن نویسندگان مقاله از نظر داوران)، از ذکر مقالات قبلی تان به عنوان منبع خودداری نمائید. (مثلا ” ما در تحقیق قبلی مان [7] این موضوع را به طور کامل بررسی کرده ایم). اینکار می تواند منجر به رد مقاله تان در مراحل ابتدایی بررسی شود.
