پاورپوینت شناخت قرآن - تفسیر

بخشی از پاورپوینت

اسلاید 1 :

شناخت قرآن
درس یکم

اسلاید 2 :

تفسیر از ریشه ف س ر به معنای برگرفتن نقاب از چهره است. پرده از روی چیزی برداشتن، واضح و آشکار ساختن، روشن کردن.
در اصطلاح به دانشی گفته می شود که به کمک آن مفاهیم و معارف قرآن آشکار و دستورها، پندها و حکمتهای آن استخراج میگردد.
علاّمه طباطبايی: تفسير، روشن كردن مفاهيم آيات قرآن و پرده برداشتن از مراد و مقصود آنهاست.
معنای لغوی و اصطلاحی تفسیر

اسلاید 3 :

تفسیر قرآن به معنای واقعی از زمان پیامبر(ص) و به هنگام نزول نخستین آیات بر قلب پاکش آغاز گشت.
این علم به صورت یک «علم مدون» از زمان امام علی(ع) شروع شد.
تا کنون تفاسیر متنوع ادبی، فلسفی، اخلاقی، روایی، تاریخی و علمی فراوانی به نگارش در آمده است. پویندگان راه تفسیر هر کدام جلوه ای از زیبایی و اسرار قرآن را باز گفته اند.
خطرناک ترین روش در تفسیر قرآن «تفسیر به رأی» است؛ یعنی به جای شاگردی در مکتب قرآن، ژست معلمی را در برابر این کتاب بزرگ آسمانی به خود بگیریم. یعنی به جای استفاده از قرآن بکوشیم افکار خود را بر قرآن تحمیل کنیم.
انواع تفسیر

اسلاید 4 :

برای تفسیر قرآن دو روش کلی وجود دارد:
تفسیر ترتیبی؛ یعنی تفسیر آیه به آیه و سوره به سوره قرآن به ترتیب مصحف. مانند تفاسیر تبیان، مجمع البیان، المیزان، نمونه، تسنیم و نور.
تفسیر موضوعی؛ یعنی جمعآوری و جمعبندی آیات مختلفی که درباره یک موضوع در سرتاسر قرآن در مناسبتهای گوناگون آمده است به منظور استخراج نظر قرآن درباره ماهیت موضوع و ابعاد مختلف آن. مانند پیام قرآن از آیت الله مکارم، تفسیر موضوعی قرآن از آیت الله جوادی آملی، منشور جاوید از آیت الله سبحانی و .
روش های تفسیری

اسلاید 5 :

سوال: با توجه به اینکه قرآن خود را کتاب مبین و روشن میداند چه نیازی به تفسیر دارد؟ دلایل نیازمندی قرآن به تفسیر چیست؟
1) بیان اصول و کلیات در قرآن (قواعد و قوانین کلی)
2) به کارگیری سبک خاص در بیان مطالب (آمیختگی و پراکندگی مطالب)
3) معرفی جهانهای فراطبیعی
4) ژرفای نامحدود قرآن (معارف بسیار زیاد در الفاظ محدود، محتوای متعالی در قالب الفاظ متداول)
5) جهانشمولی و ابدیت (و ماهو الا ذکر للعالمین قلم،52 تبارک الذی نزل الفرقان علی عبده لیکون للعالمین نذیرا فرقان،1)
6) فصاحت و بلاغت بی نظیر (انتخاب، ترکیب، چینش و پردازش کلمات؛ انواع مجازها، استعارهها، کنایهها، اشارهها، تشبیهها و .)
7) اشارهها و نشانهها (توبه، 37؛ بقره، 189)
دلایل نیازمندی قرآن به تفسیر

اسلاید 6 :

{قُلْ لَئِنِ اجْتَمَعَتِ الْإِنْسُ وَالْجِنُّ عَلَى أَنْ يَأْتُوا بِمِثْلِ هَذَا الْقُرْآنِ لَا يَأْتُونَ بِمِثْلِهِ وَلَوْ كَانَ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ ظَهِيرًا}بگو: اگر انس و جن گردآیند تا همانند این قرآن را بیاورند مانند آن را نخواهند آورد, هر چند برخی از آنان پشتیبان برخی دیگر باشند.
نخستین گام برای ره یافتن به هدایت قرآن کریم, شناخت دقیق این کتاب گرانمایه است و بهترین راه شناخت آن بهره گیری از سخنان خدا در قرآن است.
خداوند در آیات متعدد قرآن را سخن بی همتای الهی معرفی میکند که بر حضرت محمد (ص) فرود آمده است.
افزون بر محتوا, واژگان قرآن نیز الهی است و بی هیچ کاستی و افزونی در گذر تاریخ تا امروز باقی مانده است.

اسلاید 7 :

قرآن، سخن بیهمتای خداوند
قرآن کریم برای اثبات اعجاز و الهی بودن خود تحدی کرده و از مخالفان خود خواسته است تا با همانندآوری کتاب یا سورهای به مبارزه با قرآن برخیزند.
این تحدی در مدت طولانی و پیوسته انجام شد تا فراموش نشود.
مشرکان به رغم تعصب بالا برای مبارزه با قرآن، در مقابل این دعوت شانه خالی کردند و پنهان شدند.
قرآن در این باره میفرماید: «أَلَا إِنَّهُمْ يَثْنُونَ صُدُورَهُمْ لِيَسْتَخْفُوا مِنْهُ ۚ أَلَا حِينَ يَسْتَغْشُونَ ثِيَابَهُمْ يَعْلَمُ مَا يُسِرُّونَ وَمَا يُعْلِنُونَ ۚ إِنَّهُ عَلِيمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ» (هود، 5)
(آگاه باشيد كه آنان دل مى‏گردانند [و مى ‏كوشند] تا [راز خود را] از او نهفته دارند. آگاه باشيد آنگاه كه آنان جامههايشان را بر سر مى ‏كشند [خدا] آنچه را نهفته و آنچه را آشكار مىدارند مى داند زيرا او به اسرار سينه ها داناست)

اسلاید 8 :

یک- تحدی قرآن
1- تحدی به مثل قرآن
خداوند به پیامبر اکرم (ص) اعلام میفرماید:
{قُلْ لَئِنِ اجْتَمَعَتِ الْإِنْسُ وَالْجِنُّ عَلَى أَنْ يَأْتُوا بِمِثْلِ هَذَا الْقُرْآنِ لَا يَأْتُونَ بِمِثْلِهِ وَلَوْ كَانَ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ ظَهِيرًا} (اسراء، 88)
بگو: اگر انس و جن گرد آیند تا همانند این قرآن را بیاورند مانند آن را نخواهند آورد، هرچند برخی از آنان پشتیبان برخی دیگر باشند.
کلمهی «ظهیر» به معنای کمک کار است.
ضمیر در کلمهی «بمثله» به قرآن برمیگردد.
این آیه شریفه همه آدمیان و جنیان در همه زمانها را با توجه به همه جنبههای کمالی لفظ و معنای قرآن به تحدی فرا می خواند، چون تحدی را به مردمان عرب آن زمان منحصر نکرده است.

اسلاید 9 :

یک- تحدی قرآن
آیه دیگری نیز تحدی به گفتاری مثل قرآن را مطرح می کند:
{أَمْ يَقُولُونَ تَقَوَّلَهُ ۚ بَلْ لَا يُؤْمِنُونَ فَلْيَأْتُوا بِحَدِيثٍ مِثْلِهِ إِنْ كَانُوا صَادِقِينَ} (طور، 34- 33)
کلمه «تَقَوَّل» به معنای این است که آدمی بخواهد چیزی را به زحمت بگوید و تنها درمورد دروغگویی به کار میرود، چون دروغگو میخواهد باطل را به صورت حق جلوه دهد، در نتیجه خود را به زحمت میاندازد.
عبارت: {فَلْيَأْتُوا بِحَدِيثٍ مِثْلِهِ إِنْ كَانُوا صَادِقِينَ} پاسخ سخن مخالفان است که میگفتند: «تَقَوَّلَهُ».
این جمله بیان میکند اگر قرآن سخنِ دروغساخته محمد (ص) بود، باید کلامی بشری و مانند دیگر سخنان میبود و در نتیجه مردم هم بتوانند همانند آن را بیاورند.
حال که مردم نمی توانند، قرآن کریم معجزه و سخن خداست.

اسلاید 10 :

یک- تحدی قرآن
2- تحدی به ده سوره
{أَمْ يَقُولُونَ افْتَرَاهُ ۖ قُلْ فَأْتُوا بِعَشْرِ سُوَرٍ مِثْلِهِ مُفْتَرَيَاتٍ وَادْعُوا مَنِ اسْتَطَعْتُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ } (هود، 13)
این آیه از منکران قرآن که آن را دروغ میدانند درخواست میکند تا با کمک هرکس غیر از خدا ده سوره مانند سورههای قرآن بیاورند.
ضمیر در کلمه «مثله» به قرآن و یا به این سوره به اعتبار اینکه قرآن است برمیگردد.
حرف «فاء» در کلمه «فَأْتُوا» تفریع این امر برکلمه «افتراء» را میرساند. یعنی حال که قرآن را افترا میدانید، همانند آن بیاورید.
تحدی به آوردن مثل قرآن در آیه مورد بحث تنها از حیث نظم قرآن و بلاغت آن نیست، بلکه این تحدی شامل همه جنبههایی میشود که قرآن متضمن آن است؛ مانند فصاحت و بلاغت، معارف، اخبار غیبی، اقامه برهان، ,پندهای نیکو، دستورهای مهم اخلاقی و احکام الهی.
اگر تحدی تنها از یک جنبه بود باید می فرمود:متخصصان آن جنبه و زمینه را به کمک بخوانید ولی فرمود از هرکس غیر خدای متعال کمک بگیرید.

اسلاید 11 :

یک- تحدی قرآن
3- تحدی به یک سوره
قرآن کریم در آیهای به آوردن یک سوره مانند قرآن فرا میخواند:
{وَإِنْ كُنْتُمْ فِي رَيْبٍ مِمَّا نَزَّلْنَا عَلَىٰ عَبْدِنَا فَأْتُوا بِسُورَةٍ مِنْ مِثْلِهِ وَادْعُوا شُهَدَاءَكُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ فَإِنْ لَمْ تَفْعَلُوا وَلَنْ تَفْعَلُوا فَاتَّقُوا النَّارَ الَّتِي وَقُودُهَا النَّاسُ وَالْحِجَارَةُ ۖ أُعِدَّتْ لِلْكَافِرِينَ} (بقره، 24-23)
(و اگر در آنچه بر بنده خود نازل كرده‏ايم شك داريد پس اگر راست مىگوييد سورهاى مانند آن بياوريد و گواهان خود را غير خدا فرا خوانيد. پس اگر نكرديد و هرگز نمىتوانيد كرد از آن آتشى كه سوختش مردمان و سنگها هستند و براى كافران آماده شده بپرهيزيد) 
فعل «فَأْتُوا» امر تعجیزی است و بر این نکته دلالت میکند که قرآن معجزه است و کسی نمیتواند مانند آن را بیاورد.
ضمیر در کلمه «مِثْلِهِ» به کلمه «ما» در جمله «مِمَّا نَزَّلْنَا» برمیگردد.

اسلاید 12 :

دو- ابعاد اعجاز
قرآن کریم به طورمطلق تحدی کرده است. این تحدی مطلق بر برتری قرآن درهمه جنبهها دلالت دارد. ازاین رو این کتاب الهی از ابعاد مختلف معجزه است. این ابعادعبارتند از:
1- هماهنگی ونبود اختلاف
قرآن ازهر اختلافی دوراست. خداوند دراین باره میفرماید:
} أَفَلَا يَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ ۚ وَلَوْ كَانَ مِنْ عِنْدِ غَيْرِ اللَّهِ لَوَجَدُوا فِيهِ اخْتِلَافًا كَثِيرًا} (نساء، 82)
) آیا به قرآن [عمیقاً] نمیاندیشند؟ چنانچه از سوی غیر خدا بود، همانا در آن اختلاف و ناهمگونی بسیاری مییافتند(
توجه به ویژگیهای انسان و قرآن کریم، اعجاز قرآن در نبود اختلاف را بهتر روشن میسازد.
ویژگیهایی انسان
درباره نبود اختلاف در قرآن دو ویژگی انسان بسیار چشمگیراست:
خطاپذیری انسان و تحول و تکامل تدریجی در وجود کارها و آثار او.
یکی از آثار انسان نوشتن است که با فکر و ادراک او صورت میگیرد و پیوسته در تکامل و کاسته شدن از نقص و خطاست.

اسلاید 13 :

دو- ابعاد اعجاز
ویژگی های قرآن
1. در مدت بیست و سه سال به تدریج نازل شده است.
2. در موقعیتهای مختلف از جهت زمان، مکان و حالات مسلمانان وحی شده است.
3. در برگیرنده معارف گوناگون است.
(بایسته نوشتن کتابی با این ویژگیهای سه گانه توسط انسانی خطاپذیر و دارای تکامل تدریجی وجود اختلاف زیاد در آن است).
از این رو قید «کثِیراٌ» در آیه توضیحی است نه احترازی.
عبارت «أَفَلَا يَتَدَبَّرُونَ» مخالفان قرآن را به دقت در آیات قرآنی تشویق میکند تا با قرار دادن آیات با موضوع مشابه در کنار هم و تدبر در آنها تفسیر آیات برایشان کاملا روشن گردد و دریابند که آیات قرآن بدون اختلاف، تصدیق کننده و شاهد یکدیگرند.
در نتیجه خواهند فهمید این کتاب از جانب خدای متعال نازل شده است، نه از جانب غیر او؛ چون با توجه به ویژگیهای انسان و قرآن، اگر این کتاب از جانب غیر خدا مانند انسان بود، از اختلاف برکنار نمیبود آن هم اختلاف زیاد.

اسلاید 14 :

دو- ابعاد اعجاز
2- فصاحت و بلاغت
از آنجا که تحدی قرآن شامل بعد لفظی نیز میشود، قرآن از جهت فصاحت و بلاغت نیز معجزه است.
{أَمْ يَقُولُونَ افْتَرَاهُ قُلْ فَأْتُوا بِسُورَةٍ مِثْلِهِ وَادْعُوا مَنِ اسْتَطَعْتُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ بَلْ كَذَّبُوا بِمَا لَمْ يُحِيطُوا بِعِلْمِهِ وَلَمَّا يَأْتِهِمْ تَأْوِيلُهُ} (یونس، 39-38)
این آیه مکی است و در آن به نظم و بلاغت قرآن تحدی شده است، چون تنها بهرهی عرب آن روز از علم و فرهنگ، شعر و بلاغت در سخن بود و در آن پیشرفت بسیاری داشت.
با وجود توانایی اعراب در سخنوری و شعر و جدی گرفتن تحدی قرآن، تاریخ نشان نداده است کسی حتی یک سوره همانند قرآن بیاورد.
بنابراین قرآن کریم از بعد لفظی یعنی فصاحت و بلاغت نیز معجزه است.
علت ناتوانی انسانها از هماوردی در برابر تحدی قرآن این است که بیان سخن فصیح و بلیغ دشوار است و نیازمند سه ویژگی است:
آگاهی به واژگان زبان، داشتن معارف مفید و دقیق و بیان آن معارف با واژگان و نحو و قالب مناسب و زیبا.
از این ویژگیهای سه گانه، تنها نخستین ویژگی به وضع الفاظ و قریحه اجتماعی انسان مربوط است اما ویژگی دوم و سوم به وضع الفاظ مربوط نمیشود.

اسلاید 15 :

دو- ابعاد اعجاز
3- اخبار غیبی
خبر دادن قرآن کریم از غیب در آیات متعدد، بُعد دیگری از اعجاز قرآن است.
برای مثال قرآن میفرماید: {غُلِبَتِ الرُّومُ فِي أَدْنَى الْأَرْضِ وَهُمْ مِنْ بَعْدِ غَلَبِهِمْ سَيَغْلِبُونَ فِي بِضْعِ سِنِينَ} (روم، 4-3)
خداوند در این آیه از شکست رومیان و پیروزی بعدی آنان خبر میدهد.
 در واقع خداوند متعال، در آیات ابتدایی سورهی روم، یکی از معجزات قرآن کریم را در حوزهی علم زمین شناسی و جغرافیا بیان کرده و در این آیات، سرزمین کرانهی غربی رود اردن را که اورشلیم (محل شکست روم از ایران در سال 614 میلادی) در آن واقع شده، پستترین سرزمین دانسته است.
در حقیقت قرآن که کلام آفریدگار است ما را بسوی آفریدگاری عالم و قادر رهنمون میسازد.
 دریای مرده (در عربی: بحر المیت) در مرز اردن و فلسطین اشغالی و کرانه باختری رود اردن واقع شده است. ساحل آن پستترین نقطهٔ خشکیهای زمین و ۴۲۲ متر پائینتر از سطح دریا میباشد این دریاچه شورترین دریاچهٔ دنیاست.

اسلاید 16 :

10 پست ترین و پایین ترین نقطه ی جهان
http://namnak.com/%D9%BE%D8%A7%DB%8C%DB%8C%D9%86-%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%86%D9%82%D8%B7%D9%87-%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86.p1981

اسلاید 18 :

دو- ابعاد اعجاز
﴿إِنَّ الَّذِي فَرَضَ عَلَيْكَ الْقُرْآنَ لَرَادُّكَ إِلَى مَعَادٍ قُلْ رَبِّي أَعْلَمُ مَنْ جَاءَ بِالْهُدَى وَمَنْ هُوَ فِي ضَلَالٍ مُبِينٍ﴾ ﴿قصص، ۸۵﴾
یقیناً کسی که [ابلاغ و عمل کردن به] قرآن را بر تو واجب کرده است، حتماً تو را به بازگشت گاه [رفیع و بلند مرتبه ات، شهر مکه] بازمیگرداند. بگو: پروردگارم به کسی که هدایت را آورده است و به کسی که در گمراهی آشکاری است، داناتر است.
﴿لَقَدْ صَدَقَ اللَّهُ رَسُولَهُ الرُّؤْيَا بِالْحَقِّ لَتَدْخُلُنَّ الْمَسْجِدَ الْحَرَامَ إِنْ شَاءَ اللَّهُ آمِنِينَ مُحَلِّقِينَ رُءُوسَكُمْ وَمُقَصِّرِينَ لَا تَخَافُونَ فَعَلِمَ مَا لَمْ تَعْلَمُوا فَجَعَلَ مِنْ دُونِ ذَلِكَ فَتْحًا قَرِيبًا﴾ ﴿فتح، ۲۷﴾
حقا خدا رؤياى پيامبر خود را تحقق بخشيد [كه ديده بود] شما بدون شك به خواست‏ خدا در حالى كه سر تراشيده و موى [و ناخن] كوتاه كرده‏ ايد با خاطرى آسوده در مسجد الحرام درخواهيد آمد خدا آنچه را كه نمى‏ دانستيد دانست و غير از اين پيروزى نزديكى [براى شما] قرار داد.
همچنین آیات 15 سوره فتح، 67 سوره مائده و 9 سوره حجر و آیات بسیار دیگر به مومنان وعدههایی داده است که آن وعدهها نیز تحقق یافت.
همچنین قرآن مشرکان مکه و کافران را بسیار تهدید کرد و همانطور که تهدید کرده بود واقع شد.
قرآن در آیاتی از احوال اقوام و انبیای الهی پیشین خبر میدهد و در مواردی پس از بیان آن خبرها، به غیبی بودن آنها اشاره میکند.
قرآن بعد از بیان داستان حضرت نوح و قومش میفرماید: {تِلْكَ مِنْ أَنْبَاءِ الْغَيْبِ نُوحِيهَا إِلَيْكَ مَا كُنْتَ تَعْلَمُهَا أَنْتَ وَلَا قَوْمُكَ مِنْ قَبْلِ هَذا} (هود، 49)

اسلاید 19 :

دو- ابعاد اعجاز
4- امی بودن آورندهی قرآن
قرآن از جنبه آورندهاش نیز معجزه است، زیرا حضرت محمد (ص) که فردی درس نخوانده و مربی ندیده بود این معارف عالی، گرانبها و بیمانند را آورد: {وَإِنْ كُنْتُمْ فِي رَيْبٍ مِمَّا نَزَّلْنَا عَلَى عَبْدِنَا فَأْتُوا بِسُورَةٍ مِنْ مِثْلِهِ}
چنانکه روایت نیز اشاره دارد، این احتمال نیز مطرح است که ضمیر «ه» در «مثله» به کلمه «عبد» در عبارت «عَبْدِنَا» برگردد.
پیامبر اسلام (ص) سالها در میان مردم مکه زندگی کرد بدون اینکه از وی یک بیت شعر شنیده شود: {قُلْ لَوْ شَاءَ اللَّهُ مَا تَلَوْتُهُ عَلَيْكُمْ وَلَا أَدْرَاكُمْ بِه فَقَدْ لَبِثْتُ فِيكُمْ عُمُرًا مِنْ قَبْلِهِ أَفَلَا تَعْقِلُونَ} (یونس، 16) (بگو اگر خدا مى‏ خواست آن را بر شما نمى‏خواندم و [خدا] شما را بدان آگاه نمى‏گردانيد قطعا پيش از [آوردن] آن روزگارى در ميان شما به سر برده‏ام آيا فكر نمىكنيد).
ناگهان آفتاب نبوت او در چهل سالگی طلوع کرد و کتابی آورد که عقلا، بلغا و فصحا از آوردن مانند آن عاجز ماندند.
پیامبر قران را از کس دیگری نیز نیاموخته است. خداوند در پاسخ به این تهمت که آن حضرت، قرآن را از کسانی مانند راهبان شام یا آهنگر رومی یا سلمان فارسی آموخته است، میفرماید: {وَلَقَدْ نَعْلَمُ أَنَّهُمْ يَقُولُونَ إِنَّمَا يُعَلِّمُهُ بَشَرٌ لِسَانُ الَّذِي يُلْحِدُونَ إِلَيْهِ أَعْجَمِيٌّ وَهَذَا لِسَانٌ عَرَبِيٌّ مُبِينٌ} (نحل، 103) و ما می دانیم که آنان می گویند: یقیناً این آیات را بشری به او می آموزد!! [چنین نیست که می گویند، زیرا] زبان کسی که [آموختن قرآن را به پیامبر] به او نسبت می دهید، غیر عربی است و این قرآن به زبان عربی فصیح و روشن است.

اسلاید 20 :

سه- قرآن, معجزه جاوید
حضرت محمد (ص) تا ابد برای همهی مردم پیامبر است.
{تَبَارَكَ الَّذِي نَزَّلَ الْفُرْقَانَ عَلَى عَبْدِهِ لِيَكُونَ لِلْعَالَمِينَ نَذِيرًا} (فرقان، 1)
لام در جمله «لِيَكُونَ لِلْعَالَمِينَ نَذِيرًا» برای بیان هدف است.
بنابراین آیه, هدف از نزول قرآن بیم دادن همهی آدمیان و جنیان است.
با توجه به اینکه نبوت آن حضرت جاودانه است، باید معجزهاش نیز برای همهی انسانها درک شدنی باشد.
از این رو معجزه آن حضرت از گونه علم و معرفت است؛ زیرا غیر از علم و معرفت معجزات دیگر نمیتوانند عمومیت زمانی و مکانی داشته باشند.
با رحلت پیامبران پیشین معجزه آنان نیز از بین رفته است، اما وقتی معجزه از گونه علم و معرفت باشد، برای همه انسانها دریافتنی و فهمیدنی است. حتی در مواردی که خود نمیتوانند آن را بفهمند میتوانند به کسانی که توانایی درک و فهم آن را دارند مراجعه کنند.