پاورپوینت نگاهی به زندگی سیاسی اجتماعی وعلمی امامسجادعلیه السلام

بخشی از پاورپوینت

اسلاید 2 :

قَالَ رَسُولَاللَّه‏ (صلی الله علیه و آله و سلم) : ‏ مَنْ لَمْ يَصْبِرْ عَلَى ذُلِّ التَّعَلُّمِ سَاعَةً، بَقِيَ فِي ذُلِِّ‏ الْجَهْلِ‏ أَبَداً. (بحار الانوار ج1، ص177)
نگاهی به زندگی سیاسی اجتماعی وعلمی امامسجادعلیه السلام

اسلاید 4 :

امام حسن امام سجاد امام باقر امام صادق

اسلاید 5 :

- علی بنالحسن(ع)، مشهور به زینالعابدین و سجاد

- تولد: پنجم شعبان سال 38 هجری قمری، مدینه

- در کربلا 23 یا 24 سال داشت.

- رحلت: در سن 58 سالگی(به نقل از امام صادق(ع))، و در سال 95 هجری قمری

دوره امام سجاد(ع) 

- ارزشهای دینی دستخوش تحریف و تغییر امویان

- برده یزید شدن مردم مدینه پس از قیام حرّه (27 ذیحجه 63 هجری)

قبرستان شهدای حره در مدینه

اسلاید 6 :

- احکام اسلامی بازیچة دست ابنزیاد، حجاج، عبدالملکبنمروان قرار گرفت . تا جایی که حجاج، عبدالملک را مهمتر و برتر از رسولخدا میشمرد.

- گرفتن جزیه از مسلمانان و سختگیری شدید نسبت به مردم

شخصیت امام سجاد(ع)

- انسانی اهل عبادت و پیوند دهندة مردم با خدا به وسیلة دعا

- جاحظ میگوید: «در بارة شخصیت علیبنحسین؛ شیعی، معتزلی، خارجی، عامی وخاصی همه یکسان میاندیشند و هیچ کدام تردیدی در برتری وتقدّم او(برسایرین) ندارند.»

(تذکرة الخواص، ص186)

- ابـنابـیالحـدیـد از سعیـدبـن مسیب نقـل میکند: هیچکس را بـا تقـواتـر از علیبنحسین ندیدم.

- به حضرت «ذیالثفنـات» میگفتند به دلیـل آنکه اثـر سجـدههای طـولانـی بر پیشانیاش بود.

اسلاید 7 :

امام سجاد(ع) و شیعیان

- وضعیت شیعییان پس از واقعه کربلا

- کوفه(مرکز گرایشات شیعی)، مرکزی جهت سرکوبی شیعه(20 سال حاکمیت حَجّاج بر عراق)

- کربلا از لحاظ روحی شکستی بزرگ برای شیعیان

- عدم شهرت امام سجاد(ع)، بخصوص اینکه علیاکبر به شهادت رسیده بود.

- دور بودن امام سجاد(ع) از کوفه، وعدم فرصت برای هدایت جریانات شیعی کوفه و .

- حیات34 ساله امام پس از واقعه کربلا شیعه را از یکی ازسختترین دورانهای حیات خویش عبور داد.

اسلاید 8 :

نهضتهای شیعی: 

1- نهضت توابین(به رهبری سلیمان بن صُرَد خُزاعی در سال 65 هجری) 2- قیام مختار در سال 65 هجری(درسال67هجری توسط زبیریانسرکوب شد.)

- گویند توابین امامت امام سجاد(ع) را پذیرفته بودند و قصد داشتند پس از پیروزی امامت جامعه را به اهلبیت(ع) بسپارند.

- میگویند پس از موفقیت اولیه مختار درکوفه ازامام استمداد خواست، که امام روی خوش نشان نداد. زیرا امام دریافته بود پس ازحادثة کربلا امکان احیای این جامعه مرده بدون کارفرهنگی میسر نیست.

آقای رسول جعفریان معتقد است «امام به خاطر خطرات، ورود درسیاست را ریسـک میدانست!» آیا ریسکش ازکربلا بیشتر بود؟یا امام به اصلبقای دیـن جـدش میانـدیشید و میدانست این گونه فعالیتها سیاسی نمیتواند موجبات تقویت دین و یا بقای جدّی آن شود؟

اسلاید 9 :

- درخواست تأیید توسط مختار از محمدبن حنفیه و تأیید غیر رسمی قیام او توسط محمدبن حنفیه- فرقه کیسانیه و عدم ارتباط آن با مختار

- موضعگیری امام علیه غُلات «إِنَّ قَوْماً مِنْ شِيعَتِنَا سَيُحِبُّونَا حَتَّى يَقُولُوا فِينَا مَا قَـالَتِ الْيَهُودُ فِي عُزَيْرٍ وَ مَا قَالَتِ النَّصَارَى فِي عِيسَى ابْنِ مَرْيَمَ فَلَا هُمْ مِنَّا وَ لَا نَحْنُ مِنْهُمْ»  (رجال کشی، ص120)وَ قَالَتِ الْيَهُودُ عُزَيْرٌ ابْنُ اللَّهِ وَ قَالَتِ النَّصرَي الْمَسِيحُ ابْنُ اللَّهِ .(توبه/30)

- امام با عمل خود موفق به بقای شیعه و حتی گسترش آن گردید.

- روش فقهی آن حضرت نقل احادیث پیامبر(ص) از طریق حضرت علی(ع) بود که شیعیان تنها آن احادیث را صحیح میدانستند.

- گفتن اذان به صورت اولیه(آوردن حیعلیخیرالعمل) و میفرمود «هو الاذان الأوّل» 

- مدینه به رغم تلاشهای امام سجاد(ع) متاسفانه علیه شیعه تحریک شده بود وآنهم به خاطر کجرویهایی که پس از پیامبر اسلام در آن نهاده شده بود.

- امام میفرمود:مَا بِمَكَّةَ وَالْمَدِينَةِ عِشْرُونَ رَجُلًا يُحِبُّنَا(شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید،ج4،ص104)

اسلاید 10 :

برخورد امام سجاد(ع) با امویان

- سخنان امام با ابنزیاد در کوفه و یزید در شام- تمامتلاش یزید واطرافیانش آن بود که امام سجاد(ع) را از فرزندان علیبنابیطالب(ع) معرفی نماید و امام نیز تلاش نمود که خود و پدر و خاندانش را از فرزندان پیامبر(ص) بنامد.

- قیام حرّه (63 هجری)به رهبری عبدالله بنحنظله غسیل الملائکه و موضع امام(ع) (خروج امام از مدینه بهسمت ینبع وبه همراه خانواده و خانواده مروان حکم، زیرا در ابتدا قیام کنندگان امویان را از مدینه اخراج کرده بودند.)

- حمله مسلم بن عقبه(مسرف) به مدینه (در پی قیام مردم مدینه) و بیعت گرفتن ازهمه به عنوان برده یزید، به جز امام وخانوادهاش. 

- در این قیام:

1- ابتدا یزید از ابنزیاد خواست آنان را سرکوب کند ولی ابنزیاد گفت همان کربلا بس است.

2- شش فرزند پسر عبدالله بنحنظله به دست مسلم بن عقبه کشته شدند

3- آزاد بودن لشکریان یزید به مدت 3روز در مدینه (حرمت برداشته شد.)

4- فجایع بسیار در مدینه از جمله جسارت به قبر مطهر پیامبر اکرم(ص)

اسلاید 11 :

هدایت جامعه با دعا

- صحیفه سجادیه (اُختالقرآن، انجیلاهلبیت(ع)، زبور آلمحمد(ع)، صحیفه کامله «61 دعا»)، نمونهای از مجموعه دعاهای امام سجاد(ع) (پنجاه وچهاردعا) که در میان شیعه و سنی رواج داشت.

- گرچه ظاهر دعا و مقصود اصلی، همان معرفت وعبادت بوده، اما مردم با مفاهیم سیاسی امام نیز آشنا میشدند.

- کلید واژه دعا «اللهم صل علی محمد و آل محمد» بود. و این زمانی است که:

اولاً: نهادن نام علی بر فرزندان تقبیح میشد.ثانیاً: سب و لعن بر علی(ع) توسط امویان و حتی زبیریان پایانی نداشت.

- یکی از مضامین مهم سیاسی - دینی صحیفه، طرح مسأله امامت بود . که علاوه بر حقبودن آن برای ائمه، جنبههایالهی عصمت و بهرهگیری از علوم انبیاء ومخصوصاً پیامبر اکرم(ص) را در حدی بالا نشان میدهد.

اسلاید 12 :

رَبِّ صَلِّ عَلَى أَطَايِبِ أَهْلِ بَيْتِهِ الَّذِينَ اخْتَرْتَهُمْ لِأَمْرِكَ، وَ جَعَلْتَهُمْ خَزَنَةَ عِلْمِكَ، وَ حَفَظَةَ دِينِكَ، وَ خُلَفَاءَكَ فِي أَرْضِكَ، وَ حُجَجَكَ عَلَى عِبَادِكَ، وَ طَهَّرْتَهُمْ مِنَ الرِّجْسِ وَ الدَّنَسِ تَطْهِيراً بِإِرَادَتِكَ، وَ جَعَلْتَهُمُ الْوَسِيلَةَ إِلَيْكَ، وَ الْمَسْلَكَ إِلَى جَنَّتِك‏ (صحیفه سجادیه، دعای 47، فقره56) 

پروردگارا ! برپاکان اهل بیت محمد درود بفرست. کسانی را که برای حکومت برگزیدی، و گنجینههای علوم خود و حافظان دین خود گردانیدی و خلفای خود در روی زمین و حجت خود بر بندگانت قرار دادی، آنان را با ارادة خود از هر پلیدی و آلودگی پاک و مبرا ساختی و وسیله برای رسیدن به قرب تو و بهشت جاودانهات اختیار نمودی.

وَ صَلِّ عَلَى خِيَرَتِكَ اللَّهُمَّ مِنْ خَلْقِكَ: مُحَمَّدٍ وَ عِتْرَتِهِ الصِّفْوَةِ مِنْ بَرِيَّتِكَ الطَّاهِرِينَ، وَ اجْعَلْنَا لَهُمْ سَامِعِينَ وَ مُطِيعِينَ كَمَا أَمَرْتَ.(صحیفه سجادیه، دعای 34 فقره 5)

بارخدايا درود فرست بر برگزيده‏ات از خلق خود: محمّد واهل بيت او كه از آفريدگانت برگزيده و پاكانند، و چنانكه امر فرموده‏اى ما را دربرابرشان شنوندگان (سخنانشان)، و فرمان برداران (دستورهاشان) گردان‏.

اللَّهُمَّ وَ اجْعَلْنِي مِـنْ أَهْـلِ التَّوْحِيدِ وَ الْإِيمَـانِ بِكَ، وَ التَّصْدِيقِ بِرَسُولِكَ، وَ الْأَئِمَّةِ الَّـذِينَ حَتَمْتَ طَاعَتَهُم (صحیفه سجادیه ، دعای 48، فقرة 12)پروردگارا ! مرا در شمار اهل توحید و ایمان آورندگان به خودت ، و از تصدیق کنندگان به پیامبر و امامان ، کسانی که اطاعتشان را واجب کردی قرار بده.

اسلاید 13 :

اللَّهُمَّ إِنَّكَ أَيَّدْتَ دِينَكَ فِي كُلِّ أَوَانٍ بِإِمَامٍ أَقَمْتَهُ عَلَماً لِعِبَادِكَ، وَ مَنَاراً فِي بِلَادِكَ بَعْدَ أَنْ وَصَلْتَ حَبْلَهُ بِحَبْلِكَ، وَجَعَلْتَهُ الذَّرِيعَةَ إِلَى رِضْوَانِكَ، وَ افْتَرَضْتَ طَاعَتَهُ، وَ حَذَّرْتَ مَعْصِيَتَهُ، وَ أَمَرْتَ بِامْتِثَالِ أَوَامِرِهِ، وَ الِانْتِهَاءِ عِنْدَ نَهْيِهِ، وَ أَلَّا يَتَقَدَّمَهُ مُتَقَدِّمٌ، وَ لَا يَتَأَخَّرَ عَنْهُ مُتَأَخِّرٌ فَهُوَ عِصْمَةُ اللَّائِذِينَ، وَ كَهْفُ الْمُؤْمِنِينَ وَ عُرْوَةُ الْمُتَمَسِّكِينَ، وَ بَهَاءُ الْعَالَمِين‏. وَ أَقِمْ بِهِ كِتَابَكَ وَ حُدُودَكَ وَ شَرَائِعَكَ وَسُنَنَ رَسُولِكَ، صَلَوَاتُكَ اللَّهُمَّ عَلَيْهِ وَ آلِهِ، وَ أَحْيِ بِهِ مَا أَمَاتَهُ الظَّالِمُونَ مِنْ مَعَالِمِ دِينِكَ، وَ اجْلُ بِهِ صَدَاءَ الْجَوْرِ عَنْ طَرِيقَتِكَ، وَ أَبِنْ بِهِ الضَّرَّاءَ مِنْ سَبِيلِكَ، وَ أَزِلْ بِهِ النَّاكِبِينَ عَنْ صِرَاطِكَ، وَ امْحَقْ بِهِ بُغَاةَ قَصْدِكَ عِوَجاً. وَاجْعَلْنَا لَهُ سَامِعِينَ مُطِيعِين‏ (صحیفه سجادیه، دعای 47، فقرة63-61)

پروردگارا ! تو درهر زمان امامی را پرچم برای بندگانت و چراغ راهنما در روی زمینت قرار دادی، پس ازآنکه رابطة مستقیم میان خودت واوبرقرار نمودی واورا وسیلة رسیدن به رضای خود نمودی و فرمانبرداری از او را واجب و از نافـرمانی او بر حذر داشته، وبر امتثال اوامـر او دستور داده و از ارتکاب به نهی اومنع کردی، دینت را تأیید فرمودی.امامی که به هیچ یک ازبندگانت، حق تقدم بر او و جدا شدن از وی را ندادی؛ امامی که تو محل امنی برای آنان که روی به سوی تو میآورند و ایمان محکمی برای آنان که چنگ به ذیل عنایات و هدایت تو میزنند و افتخار جهانیان و پناهگاه مؤمنینش قرار دادی.پروردگارا ! کتاب وقوانین و شریعت خود وسنّت پیامبرت را به وسیلة او برپا دارو هرآنچه از معارف واصول دین تو را، ستمکاران به ورطة نابودی کشیدهاند، به وسیلة او زنده فرما، و آلودگیها و انحرافاتی که به وسیلة ستمکاران در راهت به وجود آمده به وسیلة او از دامن دینت بزدای و خطرات راهت را به وسیلة او از میان بردار. ما را مطیع و شنوای اوامرش گردان.

اسلاید 14 :

فعالیتهای علمی امام سجاد(ع)

- طبق عقايدشيعه، پیشوایانمعصوم(ع) بهعنوان برگزيدگانالهي، که بعدازپيامبر(ص) عهدهدارهدايت و رهبري مسلمانان هستند، آگاه ترین فرد جامعه هستند ودر علوم نیز در درجه عالي علم قرار دارند؛ زيرا علم و دانش آنها همچون علم و دانش انبيا، مستند به تعليم الهي است.

- امامسجاد(ع) دراين باره ميفرمايند: «.ما برگزيدگان خدا و اوصياي پيامبريم و از هر فرد ديگري به قرآن و دين سزاوارتر. درمراتب عالي علم قرارداريم و علوم همه انبيا نزد ما به وديعت نهاده شده است.» (بصائر الدرجات، ص 120 و امام سجاد جمال نيايشگران، ص194)

- اگـرچه علوم همه انبيا، نزد پیشوایان شیعه است؛ اما برخي ائمه چون امام سجاد(ع) به خاطر وجود حاکمان جور و وضعيت خفقان وکم شدن رابطه مردم با امام و. کمتر فرصت يافتهاند علم خود را در مجامع علمي و در مسند استادي، به شاگردان خود ابلاغ نمايند.

- به هنگام رحلت امام سجاد(ع)، زمانيکه آن حضرت در بستربيماري قرار داشتند،گروهي از شيعيان براي عيادت ايشان به حضور مي رسيدند، امام سجاد(ع) در حضور آن جمع رو به جانب فرزندش باقرالعلوم کرد و فرمود: «اين صندوق را نزد خود حفظ کن. در اين صندوق، طلا و نقره ذخيره نشده بلکه در آن مجموعه اي از دانشهاست.»(امام سجاد جمال نيايشگران، ص165)

- علوم و معارف دين(فقه، تفسير، عقايد، اخلاق و.) که توسط امام باقر وامام صادق(عليهما السلام) به مردم ابلاغ مي شد، علوم و مطالبي بود که نزد امام سجاد(ع) وجود داشت و توسط آن حضرت به امامان بعدي منتقل گرديد.

اسلاید 15 :

- دانش وفضايل امام سجاد(ع) چيزي نبودکه فقطدوستان وشيعيانش بدان معتقد باشند، بلکه حتي منکران مقامولايت ونيز معاندان خاندان رسالت نیزسرتعظيم دربرابر کمالات ايشان فرود مي آوردند.
- چنان که عبدالملک مروان در پاسخ نامه امپراتور روم که گفته بود در صورت عدم تمکین روی سکههای ضرب شده توهین خواهد کرد درمانده بود؛ چاره را در آن ديد که نظر امام سجاد(ع) را درباره آن نامه جويا شود و پاسخ آن حضرت را در خصوص ضرب سکه به امپراتور روم بنويسد. (تاريخ يعقوبي، ج2، ص304)

اسلاید 16 :

- علم و دانش امام سجاد(ع) در بعد فقهي نمود بيشتري از خود نشان مي داد، زيرا در عصر امام(ع) فقهاي متعددي حضور داشتند؛ اما مقام فقهي امام(ع) به حدي بارز بود که ابن جوزي، عنوان «سيدالفقها» را به آن حضرت مي دهد و از بسياري نقل مي کند که: «ما رأينا أفقه من علي بن الحسين(عليهم السلام)»؛ «در ميان فقها، داناتر و فقيه تر از امام سجاد(ع) نيافتيم.»(تذکرة الخواص، ص241)

- زهري ميگويد: به حضور علي بن الحسين(ع) رسيدم. آن حضرت از من پرسيد: «گفتگوي شما با اصحاب چه بود؟» گفتم: بحث ما درباره روزههايواجب بود. نظر من و اصحابم بر اين بود که ما جز روزه ماه مبارک رمضان، روزه واجب ديگري نداريم. امام(ع)فرمود:چنين نيستکه پنداشتهايد. روزه چهل قسم دارد. سپسامام سجاد(ع) به شرح و تفصيل آن پرداخت و در هر مورد به آيهاي از آيات قرآن استشهاد مينمود و در پايان به نظريات مختلف هر يک از فقهاي عامه در آن مسايل، اشاره ميفرمود. (خصال صدوق، ص639 و 635 و امام سجاد جمال نيايشگران، ص196)

اسلاید 17 :

- علاوه بر علوم بشري و معارف ديني، ائمه معصوم(ع) از اسرار وعلومي برخوردار بودند که از ديگران مخفي ميداشتند و جز به برخي از اصحاب مخلص و بسيار نزديک خويش آنها را اظهار نميکردند.- امام صادق(ع) ميفرمايند: «به خدا سوگند. نزد ما سري از اسرار الهي و علمي از علوم الهي است و مأموريت داريم که آن را تبليغ کنيم و به خلق برسانيم. ما وظيفه خويش را انجام داديم، ولي موضعي مناسب و تحمل کنندهاي لايق براي آن اسرار و معارف نيافتيم.»(اصول کافي، ج2، ص256)

- امام سجاد(ع) دريکي از دشوارترين دورانها، امامت امت را برعهده داشتند، اما انبوه مشکلات ودشواريها و نابسامانيهاي سياسي- اجتماعي که در فتنه عبدا. بن زبير و سختگيريهاي وي بر بنيهاشم و نيز هجوم مسلم بن عقبه به مدينه و. رخ داد، سبب گرديد تا امام(ع) به طور کلي از تربيت و تعليم شاگردان بازمانده و روح تشنه امت را از معارف ناب الهي خويش محروم سازد. امام در همان شرايط بحراني، شاگرداني را پرورش داد که با توجه به شرايط آن حضرت، شمارشان اندک نيست. (امام سجاد جمال نيايشگران، ص200)

- شيخ طوسي درکتاب «رجال» خود، 170تن از شاگردان امام را نام برده است، از جمله سعیدبن مسيب. امام چهارم(ع) خود درباره سعيد بن مسيب ميفرمود: سعيد به آثار گذشته از همه مردم داناتر است و در روزگار خود، فهمش از همه بيشتر.(رجال کشي، ص119) 

- از جمله شاگردان ديگر امام سجاد(ع)، ابوحمزه ثمالي است که امام رضا(ع) درباره وي فرموده است: «ابوحمزه در زمان خويش همچون سلمان بود در زمان پيامبر(ص).»(رجال کشي، ص485)

- در روايتي از امام صادق(ع) سه نفر از اصحاب امام سجاد(ع) را آشناترين چهره در ميان اصحاب آن حضرت دانسته است: ابوخالد الکابلي، يحيي بن ام الطويل و جبير بن مطعم.(مناقب ابن شهر آشوب، ج3، ص311)

اسلاید 18 :

از مهمترين آثارکتبي امام سجاد(ع)، «صحيفه کامله سجاديه» و«رسالة الحقوق» است.توجه به دعا و ياريخواستن از خدا وخواندن خداوند به هنگام مشکلات و نيازمنديها، انگيزه فطري دارد و به همين جهت هنگامي که دست آدمي از همه وسيلهها کوتاه ميشود و راهها را بر روي خود بسته مييابد، خود به خود دست به سوي قدرت برتر و رحمت گسترده خدا برميدارد و او را ميخواند و از او ميخواهد و به راستي نيز وجدان، بدين وسيله در توفان هر مشکلي آرامش مييابد و اضطراب و نگراني کاهش مييابد و روان، تکيه گاه محکمي پيدا ميکند. دانشمندان و روان شناسان ميدانند که دعا بهترين غذايروح و نشاطبخش جانهاي خسته است. دعا، دردهايدرون را تسکين ميدهد و از فشار مصائب ميکاهد.دانشمند بزرگ اهل تسنن و صاحب تفسير «الجواهر فی تفسیر القرآن الکریم» (محمدسید طنطاوی جوهری)، هنگامي که از حوزه علميه قم يک نسخه از صحيفه سجاديه براي او ارسال شد و با اين کتاب ارجمند مواجه گرديد، درباره آن نوشت: کتاب را با دست تکريم گرفتم و آن را کتابي يگانه يافتم که مشتمل برعلوم و معارف و حکمتهايي است که در غير آن يافت نميشود. حقاً از بدبختياست که ما تاکنون به اين اثر گرانبهاي جاويد از ميراثهاي نبوت و اهل بيت دست نيافتهايم.(پيشواي چهارم امام سجاد، ص28)

اسلاید 19 :

با نگاهي اجمالي به تاريخ زندگي اصحاب امام سجاد(ع)، درکنار همه درسها و نکتههاي آموزندهاي كه به همراه دارد، اين حقيقت را نيزمينماياند که امامسجاد(ع) درحيات علمي خويش دونقش اساسي را ايفا کرده است:

الف) استمرار بخشيدن به حيات علمي نيروهاييکه محضر پيامبر(ص) و اميرالمؤمنين و حسن بنعلي و حسين بن علي(عليهم السلام) را درک کرده بودند و براي تحکيم مباني فکري و عقيدتي و عبادي خويش نيازمند مرجعي چون علي بن الحسين(ع) بودند. چهره هايي چون سليم بن قيس هلالي، ابوالاسود دئلي، حبيب بن ابي ثابت

ب) تجديد بناي پايههاي معرفت در ميان نسلهايي که در دوره استبداد امويان و مروانيان، گام در محيط ديني و فرهنگي جامعه ميگذاشتند. امام سجاد(ع) بايد اين نيروها را به سوي دانش حقيقي و استوار خويش که به دانش پيامبر(ص) متکي بود جذب کند و نگهبان انديشههاي نورستهاي باشد که در آينده بايد از نيروهاي مطمئن و کارآمد مکتب علمي امام باقر و امام صادق(عليهما السلام) به شمار آيند.

- امام سجاد(ع)، در حقيقت پس از شکست ظاهري نهضت سياسي شيعه عليه مخالفان جور، نهضتي فرهنگي- علمي را آغاز کرد که بعدها توسط امام باقر(ع) تداوم يافت و به وسيله امام صادق(ع) به اوج شکوفايي خود رسيد.(امام سجاد جمال نيايشگران، ص223)