بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
مالاریا
اسلاید 2 :
اهميت بهداشتي مالاريا
بيماري عفوني حاد يا مزمن
انگل هاي تكياخته اي داخل سلولي اجباري متعلق به جنس پلاسموديوم
در بسياري از كشورهاي جهان حالت بومي دارد
وجود بيش از 400 گونة پشه ناقل، تمايل به مقاومت دارويي، تنوع حساسيت انسان ها نسبت به آن
عوامل اجتماعي، فرهنگي، سياسي، اقتصادي و بوم شناسي كشورهاي درگير
كنترل اين بيماري را بسيار مشكل نموده و بار اقتصادي ناشي از آن اثرات منفي فراواني بر شالوده بهداشت عمومي، وارد نموده است.
در شرايط نبود دارو و امكانات، با سرعت حيرت آوري منجر به مرگ انسان هاي كاملاً سالم يك منطقه شده در عرض چند ساعت كودكان بيمار، را به هلاكت ميرساند.
انگل مالاريا سالانه حداقل 300 ميليون مورد بيماري و روزانه حدود 3000 مورد مرگ به بار ميآورد
همراه با HIV/AIDS و سِل، ازجمله موانع شناخته شده توسعه در كشورهاي در حال پيشرفت به حساب آمده و نه تنها معلول فقر، بلكه عامل فقر نيز به شمار ميرود.
يكي از مشكلات بهداشت عمومي در آسيا و آفريقا بروز موارد مالارياي مقاوم به كلروكين و داروهاي ارزان قيمت ديگري نظير سولفادوكسين ـ پريمتامين
و مقاومت رو به گسترش پشة ناقل نسبت به حشره كش هاي مختلف
اسلاید 3 :
سير طبيعي دوره نهفتگي
فالسيپاروم 12 روز
ويواكس و اواله 14 روز
مالاريه 30 روز
بعضي از سويه هاي پلاسموديوم ويواكس، ممكن است دوره نهفتگي 10-8 ماهه داشته باشند.
آلودگي هاي ناشي از انتقال خون، معمولاً دوره كمون كوتاهتر، ولي بر حسب تعداد انگلي كه وارد بدن ميشود متغير( گاهي دو ماه)
اسلاید 4 :
اسپوروزوئيت هاي انگل، همراه با بزاق پشه آنوفل به جريان خون انسان، تلقيح ميشوند
به سمت كبد هجوم و در عرض حدود نيم ساعت در سلول هاي كبدي، مستقر و هريك از آنها به هزاران مروزوئيت كبدي، تكثير
برحسب گونه انگل، در عرض 2-1 هفته، مرحله داخل كبدي را طي و به گردش خون، راه مييابند.
در عفونت ناشي از پلاسموديوم ويواكس و اواله، علاوه بر مروزوئيت هاي كبدي، اَشكال ديگري از انگل به نام هيپنوزوئيت نيز توليد ميشود كه در سلول هاي كبدي، باقي مانده تدريجاً طي ماه ها تا سال هاي بعد، تكامل يافته و به خون محيطي، وارد ميشوند.
اسلاید 5 :
وقتي مروزوئيت هاي كبدي به جريان خون رسيدند به گلبول هاي قرمز، حمله ور و برحسب گونه انگل، در عرض 72-48 ساعت، تكثير يافته با متلاشي كردن گلبول ها به فضاي پلاسما راه مييابند و مجدداً به گلبول هاي ديگر، حمله ور ميشوند
اين روند در مالارياي فالسيپاروم تا حدود يكسال
در مالارياي ويواكس و اواله تا حدود 4-3 سال
در نوع مالاريه تا چندين سال، ادامه مييابد.
انگل هاي داخل گلبولي توليد گامتوسيت كه همراه با خون انسان به بدن پشه آنوفل، راه يافته و پس از طي تغييرات تكاملي، به اسپوروزوئيت، تبديل شده و در خونخواري بعدي به بدن ساير انسان ها منتقل ميگردند.
اسلاید 8 :
پلاسموديوم فالسيپاروم
بيماريزاترين گونه مالاريا
در افراد غيرايمن درمان نشده، مرگ و مير فراوان
دوره عفونت ناشي از آن كوتاهتر و پارازيتمي شديدتري
دوره نهفتگي كوتاهتر و سرعت رشد خارج گلبولي سريعتر
گامتوسيت هاي آن ديرتر ظاهر و ندرتاً قبل از روز هفتم بيماري، در خون محيطي يافت ميگردند و معمولاً بعد از هفته دوّم، ظاهر ميشوند.
اسلاید 9 :
پلاسموديوم مالاريه
طولانيترين شكل مالاريا
پارازيتمي ناشي از آن خفيف و ندرتاً به 10000 انگل در هر ميلي متر مكعب خون
پارازيتمي بسيار خفيف در عفونت هاي درمان نشده به مدّت چندين سال و شايد تا پايان عمر، باقي ميماند
عودهاي بعدي بيماري، ناشي از رشد انگل هاي داخـل گلبولي اسـت و در واقـع نوعـي پارازيتمـي آرام و بـدون علامـت قبــلي ميباشـد (ظهور مجـدد (Recrudescence) )
ارتباطي به فعال شدن هيپنوزوئيت هاي داخل كبدي كه در گونه هاي ويواكس و اواله، معمول بوده و به عود (Relapse) موسوم است ندارد.
اسلاید 10 :
پلاسموديوم هاي ويواكس و اواله
عفونت هاي شبيه به يكديگر ولي عفونت ناشي از گونه اواله، خفيفتر
مرگ و مير ناشي از آن ها نادر و معمولاً در ارتباط با پارگي طحال،
هيپنوزوئيت
ميزان گرفتاري گلبول هاي قرمز، وابسته به گونه انگل و سن گلبول هاي قرمز، ميباشد
پلاسموديوم ويواكس و اواله، اكثراً گلبول هاي قرمز جوانتر را آلوده ميكنند
پلاسموديوم مالاريه، گلبول هاي قرمز مُسن تر را آلوده
پلاسموديوم فالسيپاروم، به تمام انواع گلبول هاي قرمز، تهاجم و باعث ايجاد پارازيتمي شديد
اسلاید 11 :
معمولاً بيماري خود محدود شونده اي است.
اغلب مبتلايان به نوع فالسيپاروم، حداكثر، در عرض 3 سال
مبتلايان به نوع ويواكس و اواله در عرض 5-4 سال، بهبود مييابند
عفونت ناشي از پلاسموديوم مالاريه، ممكن است به مدّت چندين سال ادامه يابد.
ميزان مرگ ناشي از مالارياي ويواكس، اواله و مالاريه، بسيار ناچيز است
ميزان مرگ ناشي از مالارياي مغزي فالسيپاروم حتي در زمينه وجود تسهيلات مطلوب پزشكي 15ـ10% ميباشد.
عواملي كه در وخامت مالارياي فالسيپاروم، دخالت دارند عبارتند از فقدان ايمني اكتسابي، اسپلنكتومي، حاملگي و سركوب سيستم ايمني. ضمناً ارتباط مستقيمي بين شدّت پارازيتمي و وخامت بيماري، وجود دارد.
ميزان مرگ زنان باردار مبتلا به مالارياي مغزي، بويژه در سه ماهه سوّم بارداري شكم اوّل، ده برابر بيشتر از زنان غيرحامله است
اسلاید 12 :
همه گيري هاي شديد و همراه با مرگ و مير فراوان، امروزه نادر است ولي احتمال بروز همه گيري مالاريا هنوز در بسياري از نقاط جهان وجود دارد.
علل همه گيري هاي مالاريا :
1 ) افزايش ميزان حساسيت جامعه، نسبت به اين بيماري
2 ) ظهور يك گونه يا سويه جديد انگل و يا ظهور مجدد مالاريا در منطقه اي كه قبلاً اين بيماري ريشه كن شده است
3 ) افزايش ظرفيت ناقل (Vectorial capacity) .
اسلاید 13 :
وضعيت جهاني و منطقه اي بيماري
در سال 1383 تعداد 107 كشور و منطقه به عنوان مناطق در معرض خطر مالاريا
در دهة 1330 (1950 ميلادي) بالغ بر 140 بوده
ولي هنوز بيش از نيمي از ساكنين كُره زمين، يعني 2/3 بيليون نفر در معرض خطر ابتلاء ميباشند
سالانه حدود 500-350 ميليون نفر دچار مالاريا ميشوند
حدود 60% موارد بيماري و 80% موارد مرگ ناشي از آن در آفريقا
اغلب آنان را كودكان زير 5 سال تشكيل ميدهند
باعث ايجاد آنمي در كودكان و زنان باردار، مرده زايي، سقط خودبخودي، زايمان زودرس و تولّد نوزاد كم وزن
سالانه حدود 3/1% از رشد اقتصادي كشورهاي شديداً آلوده ميكاهد.
اسلاید 14 :
پلاسموديوم فالسيپاروم علّت اصلي مالارياي باليني شديد و مرگ و مير، خصوصاً در كودكان كم سن، بزرگسالان حساس و زنان در طي اوّلين حاملگي
پلاسموديوم فالسيپاروم گونه غالب در مناطق گرمسيري آفريقا، شرق آسيا، اقيانوسيه و ناحيه آمازون اما در ساير نقاط جهان از شيوع كمتري برخوردار
مرگ در اثر مالاريا بيشتر از همه در بين كودكان مناطق گرمسيري آفريقا بويژه در نواحي دورافتاده روستايي با امكانات ضعيف بهداشتي
مرگ در بين افراد حساس تازه وارد به نواحي آندميك
اسلاید 15 :
وضعيت مالاريا در حوزه مديترانه شرقي
كشورهاي غرب هند و بيشتر كشورهاي شمال و شمال شرق آفريقا
هشت كشور منطقه كه معمولاً عاري از مالارياي آندميك هستند : بحرين، قبرس، اردن، كويت، لبنان، ليبي، قطر و تونس.
انتقال در كشورهاي: افغانستان، جيبوتي، مصر، ايران، عراق، مراكش، عمان، پاكستان، سوريه، عربستان سعودي، سودان، امارات متحده عربي و يمن
عراق، مراكش و سوريه تنها از نظر مالارياي ويواكس، آندميك هستند.
تعداد كل موارد مالارياي گزارش شده كشور ايران در سال 1382 بالغ بر 23562 مورد بوده كه فقط 70% آن در افراد ايراني و بقيه وارده
90% موارد مالارياي ايران مربوط به سه استان واقع در جنوب شرقي كشور، يعني هرمزگان، كرمان و سيستان و بلوچستان ميباشد. در اين سه استان، طي ماه هاي شهريور، مهر و آبان، ميزان انتقال بيماري به اوج ميرسد و 21% موارد بيماري را مالارياي فالسيپاروم، تشكيل ميدهد.
روند بيماري طي ساليان اخير، همواره رو به كاهش بوده است.
اسلاید 17 :
قريب 39 ميليون نفر از جمعيت كشور ايران در شمال سلسله جبال زاگرس زندگي ميكنند كه از مالاريا پاك شده و خطر آلودگي آنها بسيار محدود است
از 6/17 ميليون نفر جمعيتي كه در مناطق جنوبي سلسله جبال زاگرس هستند قريب 7/14 ميليون نفر در جنوب و جنوب غربي كشور، ساكن هستند كه در اثر اجراي برنامه هاي مختلف مبارزه پس از سال 1357 موارد مالاريا شديداً (90%) كاهش پيدا كرده و بيماري در اين منطقه در حال تحليل رفتن است.
بقيه جمعيت مشتمل بر 9/2 ميليون نفر (4% كلّ جمعيت كشور) در جنوب شرقي ايران زندگي ميكنند كه شديداً به مالاريا آلوده بوده و هنوز هم مالاريا به عنوان يك مسئله مهم بهداشتي منطقه قلمداد ميگردد.
اسلاید 18 :
ظرف سال هاي اخير ساليانه بين 3 تا 8 هزار مورد مالاريا از افغانستان، پاكستان و بنگلادش به كشور ما وارد و در مناطق پاك شده، موجب برقراري انتقال شده اند.
در مناطق جنوب شرقي و همچنين جنوب و جنوب غربي كشور، آلودگي به مالاريا به طور يكسان در همه نقاط، انتشار ندارد و بر اساس شرايط اكولوژيك و دسترسي روستاها به مراكز درماني و ساير مسائل، متغيّر است.
در سال هاي اخير، 80% موارد مالارياي كشف شده در استان سيستان و بلوچستان مربوط به دو شهرستان چابهار و ايرانشهر، بوده است كه در اين شهرستان ها نيز بيماري در همه دهستان ها به طور يكنواخت، انتشار ندارد و دهستان هاي قنوچ و نيك شهر، بالاترين رقم آلودگي را دارند
بيماري ناشي از گونه هاي ويواكس، فالسيپاروم و مالاريه در نقاط مختلف مملكت و مخصوصاً در مناطق شرقي و جنوبي كشور
در حال حاضر، پلاسموديوم مالاريه، به ندرت و به طور پراكنده، ديده ميشود.
اسلاید 19 :
روند فراوانی موارد بیماری مالاریا در استان بوشهر1386-1376
اسلاید 20 :
موارد بيماري از 5 ميليون نفر در 50 سال قبل به كمتر از 12000 مورد در سال 1387 رسيده است.
اما به دليل مسافرت و تبادل جمعيتي امكان مشاهده بيمار در همه جا حتي مناطق پاك وجود دارد.
خطر بروز همه گيريهاي گسترده در مناطقي كه پتانسيل انتقال دارند مطرح است.