بخشی از پاورپوینت
اسلاید 2 :
امر به معروف و نهی از منکر
اسلاید 3 :
فلسفه امر به معروف و نهی از منکر
چرا باید امر به معروف و نهی از منکر کنیم ؟
اسلاید 4 :
معروف = نیکی و خوبی
منکر = بدی و زشتی
کلمه معروف از ماده « عرف» به معنای شناخته شده و منکر به معنای نادانسته و ناشناخته است (مفردات فی غریب القرآن)
در اصطلاح معروف به چیزی گفته می شود که حسنش از نظر شارع و یا عقل محرز و شناخته شده است. چنانکه راغب می گوید: « والمعروف اسم لکل فعل یعرف بالعقل او الشرع حسنه والمنکر ما ینکر بهما» معروف در اصطلاح اسم است برای هرکاری که حسنش به وسیله عقل و یا شرع شناخته شده و منکر چیزی است که به وسیله آنها مورد انکار قرار گرفته و ناشناخته مانده است.(مفردات فی غریب القرآن، کلمه عرف و نکر)
بنابراین امر به معروف و نهی از منکر شامل فعل واجب و حرام و مستحب و مکروه است( نه مباح متساوی الطرفین) که در صورت اول امر و نهی واجب و در دو صورت دوم مستحب و مکروه است
اسلاید 5 :
منکر چیست و اگر مانع تحقق آن نشویم چه می شود؟
وقتی میکروب به بدن حمله می کند،
گلبولهای سفید او را محاصره می کنند،
تا نگذارند میکروب ها وارد بافت های بدن شده و آسیب برساند.
در محل این مقابله درد، سوزش و تورم بروز می کند.
این درد و سوزش هشدار و دستوری است که بدن را از کاری که موجب موفقیت میکروب ها می شود باز می دارد و به مقابله با میکروب وادار می کند.
اما گاهی میکروب ها یا ویروس هایی موجود دارند که دستگاه ایمنی بدن را از کار می اندازند و باعث غافلگیری و مرگ بدن می شوند، مثل ویروس ایدز که در ابتدا هیچ علامتی ندارد و به مرور با از کار انداختن سامانه ایمنی بدن امکان عکس العمل دفاعی را از بین می برد و با خنثی ماندن سامانه دفاعی بدن در برابر میکروب ها، باعث مرگ می شود.
مُنکر یک میکروب است اگر مهار نشود وارد بافت جامعه می شود و به جامعه آسیب می رساند. جامعه ای که در آن منکر نهی نمی شود مثل بدن آلوده به ایدز و فاقد سامانه ایمنی می باشد.
اسلاید 6 :
معروف چیست و اگر به آن امر نکنیم چه می شود؟
وقتی آب بدن کاهش پیدا می کند و بدن نیاز به آب پیدا می کند و کمبود آب ممکن است به بدن ضرر برساند، سلولهای بدن نسبت به این نیاز واکنش نشان می دهند و شبکه اعصاب با هشدار هایی بصورت عطش، به بدن دستور نوشیدن آب را می دهد.
معروف، مثل آب است که برای ادامه حیات جامعه ضروری است . جامعه ای که در آن امر به معروف نمی شود مانند بدن فاقد شبکه عصبی است و لذا از تشنگی خواهد مُرد.
اسلاید 7 :
جامعه هم یک موجود زنده است، اگر گلبول های مقابله با میکروب یا سلول های هشدار دهنده ی نیازهای ضروری، در جامعه وجود نداشته باشد جامعه به نابودی کشیده می شود.
قال رسول الله (صلی الله علیه و آله):
إذا لَم يَأمُروا بِمَعروفٍ وَلَم يَنهَوا عَن مُنكَرٍ وَلَم يَتَّبِعوا الأخيارَ مِن أهلِ بَيتى، سَلَّطَ اللّهُ عَلَيهِم شِرارَهُم، فَيَدعوا عِندَ ذلِكَ خِيارُهُم فَلا تُستَجابُ لَهُم
هرگاه (مردم) امر به معروف و نهى از منكر نكنند، و از نيكان خاندان من پيروى ننمايند، خداوند بدانشان را بر آنان مسلّط گرداند و نيكانشان دعا كنند امّا دعايشان مستجاب نشود .
(امالى صدوق، ص254)
اسلاید 8 :
چرا ما امر به معروف و نهی از منکر نمی کنیم ؟
با این همه ضرورت و اهمیت،
اغلب واجبات الهی معارضی ندارند و عمل به آنها را حت تر است، نماز، روزه، خمس، زکات، حج و . به خود فرد مربوط است و طرف مقابلی ندارند؛ اما در واجباتی مانند امر به معروف و نهی از منکر و جهاد که طرف مقابل وجود دارد کار قدری سخت تر است؛ لذا بسیاری از مسلمانان برای انجام ندادن این واجبات به دنبال بهانه هستند و سعی می کنند عذری برای خود بتراشند. در قرآن آیات متعددی در مورد طفره روندگان از جهاد آمده است. امر به معروف و نهی از منکر نیز چنین است و علت اصلی مهجور بودن این فریضه مهم الهی همین است. برای رواج فریضه امر به معروف و نهی از منکر و خارج کردن این واجبات از انزوا لازم است علل این مهجوریت را بشناسیم و بهانه های ترک ان را بدانیم.
اسلاید 9 :
بعضی وقت ها ممکن است بگوئیم گناه یا ترک معروف دیگران، به خودشان مربوط است، بمن چه مربوط ؟!!
یا کسی که مورد امر و نهی می گیرد بگوید به تو چه مربوط ؟!!
جواب این سؤال را شهید مطهری از پیامبر اسلام نقل می کند.
گروهی از مردم در یک کشتی سوار شدند و کشتی، سینه دریا را می شکافت و می رفت. هر یک از مسافران در جایگاه مخصوص خود نشسته بودند. یکی از مسافران به عذر اینکه اینجا که نشسته ام جایگاه خودم است و تنها به خودم تعلق دارد، با وسیله ای که در اختیار داشت به سوراخ کردن همان نقطه پرداخت. اگر سایر مسافران همانجا دست او را گرفته و مانع می شدند، غرق نمی شدند و مانع غرق شدن آن بیچاره نیز می شدند.
(مجموعه آثار استاد شهید مرتضی مطهری- ج 17- جامعه چیست؟- ص332)
به تو چه مربوط؟!!
بی تفاوتی نسبت به منکرات و ترک معروفات جامعه را به نابودی می کشاند.
اسلاید 10 :
چون اهمیت آنرا نمی دانیم .
1- چرا امر به معروف و نهی از منکر نمی کنیم؟
کدام عضو مهمتر است ؟
دست ؟ پا ؟ گوش یا چشم ؟
یا شبکه عصبی ؟
این مشخص است که اگر شبکه عصبی دستور دهنده به انجام نیازهای ضروری و نهی کننده از کارهای خطرناک نباشد، همه اعضاء مختل می شوند .
اسلاید 11 :
احادیث فراوانی در خصوص اهمیت امر به معروف و نهی از منکر وجود دارد اما همین یک حدیث برای بیان اهمیت این تکلیف الهی به تنهایی کفایت می کند .
قال امیر المومنین علی (ع) :
وَمَا أَعْمَالُ الْبِرِّ كُلُّهَا وَالْجِهَادُ فِي سَبِيلِ اللَّهِ، عِنْدَ الْأَمْرِ بِالْمَعْرُوفِ وَالنَّهْيِ عَنِ الْمُنْكَرِ، إِلَّا كَنَفْثَةٍ فِي بَحْرٍ لُجِّيٍّ (نهج البلاغه /حکمت 374)
اهمیت امر به معروف و نهی از منکر
تمام کارهای خیر و حتی جهاد در راه خدا نسبت به امر بمعروف و نهی از منکر مانند رطوبت دهان است نسبت به آب اقیانوس پایان ناپذیر.
اسلاید 12 :
چون به واجب بودن امر به معروف و نهی از منکر و حرام بودن ترک این وظیفه توجه نداریم .
فروع دین ما و اهم واجبات الهی 10 تاست نه 6 تا .
1 –نماز 2-روزه 3–خمس 4–زکات 5–جهاد 6 -حج 7-امر به معروف 8- نهی از منکر 9- تولی 10- تبری
امر به معروف و نهی از منکر مثل نماز واجبست و ترک آن مثل ترک نماز و روزه است.
انجام ندادن امر بمعروف و نهی از منکر گناه است،
همانطور که تارک نماز گناهکار است، ترک کننده امر به معروف و نهی از منکر گناهکار
و مستحق عذاب الهی است .
2- چرا امر به معروف و نهی از منکر نمی کنیم ؟
اسلاید 13 :
امام خمینی (ره): امر بمعروف و نهی از منکر از والاترین و شریف ترین واجبات می باشد و به وسیله ی این ها ست که واجبات دیگر می شود و وجوب اینها از ضروریات این است و منکر آن در صورت توجه به لازمه ی انکار و ملتزم شدن به آن، از کفار می باشد.
امام خامنه ای (مدظله العالی): همه امر به معروف و نهی از منکر کنند. الان هم عرض می کنم نهی از منکر کنید این واجبات است این مسئولیت شرعی شماست امروز مسئولیت انقلابی شما هم هست .
امام خمینی(ره): چیزی که عقلاً یا شرعاً واجب است امر به آن واجب و چیزی که عقلاً قبیح یا شرعاً حرام است، نهی از آن واجب می شود و چیزی که که مندوب و مستحب باشد امرشان هم همچنین مستحب است و آنچه مکروه باشد نهی از آن چنین است، مسئله یکم اقسام امر به معروف و نهی از منکر است. (تحریر الوسیله)
اصل هشتم قانون اساسی :
در جمهوری اسلامی ایران دعوت به خیر، امر به معروف و نهی از منکر وظیفهای است همگانی و متقابل بر عهده مردم نسبت به یکدیگر، دولت نسبت به مردم و مردم نسبت به دولت. شرایط و حدود و کیفیت آن را قانون معین میکند.
«و الموُمنون و الموُمنات بعضهم اولیاء بعض یأمرون بالمعروف و ینهون عن المنکر»
فلذا امر به معروف و نهی از منکر علاوه بر وجوب شرعی، وجوب قانونی هم دارد و عمل نکردن به آن خلاف قانون هم هست.
وجوب امر به معروف و نهی از منکر
اسلاید 14 :
چون نتایج خطرناک و ویرانگر ترک امر به معروف و نهی از منکر را نمی دانیم .
بعضی از آثار ترک امر به معروف و نهی از منکر عبارتند از :
1- آماده شدن برای جنگ با خداوند: پیامبر اکرم (ص) وقتی امت من امر به معروف و نهی از منکر را به یکدیگر بسپارند باید آماده جنگی با خداوند می باشند (وسائل ج 16 ص 118).
2- شریک بودن در گناه گناهکاران: عذاب الهی اصحاب سبت و کسانی که نهی از منکر نمی کردند (اعراف 163 الی 167). حدیث/ هرکس همسایه ای دارد اهل معصیت است و او را نهی نمی کند در گناه او شریک است . (مجموعه ورام ج 1/ص2).
3- مورد لعنت خدا قرارگرفتن و دور شدن از رحمت پروردگار: بر کسانی از فرزندان یعقوب که کافر شدند از زبان داوود و عیسی بن مریم لعنت فرستاده شد، بخاطر آنکه نافرمانی می کردند و از حدود تجاوز کردند و آنها هیچگاه از کارهای منکری که انجام می شد جلوگیری نمی کردند چقدر زشت بود رفتارآنان (مائده 78ـ79).
4- از بین رفتن برکت زندگی: پیامبر اعظم (ص) تا زمانیکه انسان امر به معروف و نهی از منکر کند و در کار نیک به یاری یکدیگر برخیرند، سلامتند و چون چنین نکنند برکات از ایشان گرفته می شود.
5- حاکم شدن اشرارو عدم استجابت دعا: امام رضا (ع): امر به معروف و نهی از منکر کنید گرنه خدا بدان شما را بر نیکان غالب می کند و چون چنین شود هر چه نیکان دعا کنند مستجاب نخواهد شد (وسائل ج 16 ص 118)
6- هلاکت ملت و نابودی نژاد: امام علی (ع) آنان که قبل از شما بودند بخاطر این هلاک شدند که مرتکب گناهان می شدند و علمای ربانی و دانشمندان نیکو اثر آنان را از این کارها نهی نمی کردند (وسائل ج 16 ص 120). نژاد اروپایی با رشد منفی جمعیت در حال انقراض است.
7- مورد لعنت معصوم واقع شدن و دور شدن از شفاعت اهل بیت: می باید بزرگسالان شما به نادانان و ریاست طلبان توجه کرده و آنها را نهی از منکر کنند و گرنه لعنت من به تمام شما می رسد (کافی ج 8 ص 158)
8- مرگ جامعه: امام علی(ع) «مَن تَرَکَ اِنکارَ المُنکَرِ بِقَلبِه و يَدِهِ وَ لِسانِهِ فَهوَ ميّتٌ بَينَ الاَحياء» کسی که انکار منکر را با قلب و دست و زبانش ترک کند مرده ای ميان زندگان است. (تهذيب/ ج 6/ ص181)
3- چرا امر به معروف و نهی از منکر نمی کنیم ؟
اسلاید 15 :
تـرس
از خطر جانی می ترسیم ، از خطر مالی می ترسیم ، از خطر آبرویی می ترسیم .
آیا این ترس ها بجاست ؟ آیا امر به معروف و نهی از منکر موجب ضرر مالی و جانی می شود؟
اولاً پاسخ این سؤالها را یکجا امیر المومنین (ع) می دهند:
«وَإِنَّ الْأَمْرَ بِالْمَعْرُوفِ وَالنَّهْيَ عَنِ الْمُنْكَرِ لَايُقَرِّبَانِ مِنْ أَجَلٍ، وَلَايَنْقُصَانِ مِنْ رِزْقٍ» امر به معروف و نهی از منکر نه مرگی را نزدیک و نه روزی کسی را کاهش می دهد (نهج البلاغه /حکمت 374)
ثانیاً ممکن است تصور کنیم بعضی افرادی که حین امر بمعروف و نهی از منکر مضروب یا شهید می شوند پس چیست؟
ثالثاً سالانه در کشور حدود بیست هزار نفر در تصادف رانندکی کشته می شوند آیا مردم از ترس مرگ از سوار شدن خودرو پرهیز می کنند ؟
از هر چند میلیون امر به معروف و نهی از منکر یکی ممکن است منجر به چنین حادثه ای شود.
چه کسی می گوید که آنها اگر امر به معروف و نهی از منکر نمی کردند دچار صدمه نمی شدند.
اینما تکونوا یدرککم الموت و لو کنتم فی بروج مشیده(نساء 78)
رابعاً فریضه امر به معروف و نهی از منکر بقدری مهم است که خدا رضایت می دهد محبوب ترین بنده ه اش یعنی سیدالشهداء (ع) در راه آن به شهادت برسد و خاندان معظم اهل بیت به اسارت در آیند و هتک حرمت شود، مگر جان ما از جان آن حضرت عزیزتر و حرمت ما از خاندان آن حضرت مهمتر است؟
قال الحسین (ع): «انّما خرجتُ لطلب الاصلاح فی امّةِ جدّی ، اُرید اَن آمر بالمعروف و أنهی عنی المنکر»
همانا قیام من برای اصلاح امّت جدم بود و هدف مهم من امر به معروف و نهی از منکر است.
4- چرا امر به معروف و نهی از منکر نمی کنیم ؟
اسلاید 16 :
ضعف ایمان
پیامبر اعظم (ص) فرمودند : ان الله لیبغض المومن الضعیف الذی لا دین له. فقیل : و من المومن الضعیف الذی لا دین له ؟ قال الذی لا ینهی عن المنکر
خدا از مومن که دین ندارد نفرت دارد . گفته شد مومنی که دین ندارد کیست ؟ فرمودند : کسی که نهی از منکر نمی کند (حر عاملی بیتا 11 / 399)
5- چرا امر به معروف و نهی از منکر نمی کنیم ؟
اسلاید 17 :
یأس و نومیدی
امید به اصلاح وضعیت نداریم، کثرت وجود بعضی منکرات این تصور را پیش می آورد که هیچ امیدی به اصلاح نیست و تذکر و امر به معروف و نهی از منکر بی فایده است و اثری ندارد.
آیا نومیدی حجتی برای ترک این وظایف الهی است؟
اولاً: کثرت بدی و بدان دلیلی بر غلبه آنان نیست. خدای متعال می فرماید: کم من فئه قلیله غلبت فئه کثیره بإذن الله والله مع الصابرین.
ثانیاً: کمی عدد و غربت حقیقت دلیلی بر عدم موفقیت نیست «ان تنصرالله ینصرکم و یثبت اقدامکم»(بقره 249)
ثالثاً: اگر چنین تصوری حجت بود اغلب انبیاء باید دست از تبلیغ و امر به معروف و نهی از منکر می کشیدند.
برابر اعلام قرآن کریم تبلیغ حضرت نوح (ع)950 سال طول کشیده ولی در نهایت می فرماید:«و ما أمن معه الا قلیل» با وجود این تبلیغ طولانی عده قلیلی به او ایمان آوردند(عنکبوت14) ولی او دست از تبلیغ برنداشت.
رابعاً: قران می فرماید«حتی اذ استیأس الرسل و ظنوا انهم قد کذبوا جائهم نصرنا»
آنگاه که انبیاء از ایمان آوردن مردم به مرز نومیدی رسیدند و مردم گمان کردند که آنها دروغگو هستند، یاری ما(خدا) آنان را دریافت.(یوسف110)
بنابراین کثرت منکرات وعادی شدن ترک معروفات دلیلی برمأیوس شدن وحجتی برای ترک امرونهی نیست.
6- چرا امر به معروف و نهی از منکر نمی کنیم ؟
اسلاید 18 :
نداشتن صبر و حوصله
اغلب ما صبر نداریم، حوصله نداریم در پاسخ کسی که توصیه به امر به معروف و نهی از منکر می کند؛ می گوییم: حوصله داری؟! ولش کن!
عدم تخصیص وقت به یک واجب بدون حجت شرعی مستوجب مجازات الهی است اگر در آن وقت مشغول واجب مهمتری هستیم، نزد خدا حجتی داریم. اما اگر برای کارهای غیر واجب یا کمتر ضروری به بهانه حوصله نداشتن و وقت نداشتن این فرائض را ترک کنیم مثل آن است که به خاطر کم حوصلگی نماز را ترک کنیم.
قال علی بن الحسین(ع): الصبر من الایمان بمنزله الرأس من الجسد. فإذا اقطع الرأس باء الجسد
امام زین العابدین (ع): نسبت پایداری با ایمان مثل سر است نسبت به بدن وقتی سر قطع شود جسد از بین می رود. (اصول کافی جلد 2 ص 89)
7- چرا امر به معروف و نهی از منکر نمی کنیم ؟
اسلاید 19 :
خجالت
خجالت از خود کم بینی، احساس حقارت و عدم اعتماد به نفس سرچشمه می گیرد.
مؤمن آن کسی است که خدای تبارک توصیف می فرماید: «ولا تهنوا و لاتحزنوا و انتم الاعلون ان کنتم مؤمنین»«ولایخافون فی الله لومه لائم» در راه خدا از سرزنش سرزنش کنندگان نمی ترسند.
قال رسول الله: «الحیاءُ حیاءآن حیاء عقلٍ و حیاء حُمق، فحیاء العقل هو العلم و حیاء الحمق هوالجهل» حیاء دوگونه است حیاء عقل و حیاء حماقت؛ حیاء عقل علم است و حیاء حماقت جهالت است (اصول کافی ج 2 ص 106). با تلقین، اعتماد به نفس، تمرین در اظهار نظر و غلبه بر ترس از ریختن آبرو و نترسیدن از عیب جویی دیگران باید بر خجالت غلبه کرد.
قال رسول الله: «لا تعمل شیئاً من الخیر ریاءً و لا تدعهُ حیاءً» هیچ کار درستی را برای خودنمایی انجام نده و از سر خجالت آنرا رها نکن(تحف العقول، ص47).
با تکرار آیه مبارکه «رب اشرح لی صدری و یسرلی امری واحلل عقده من لسانی یفقهوا قولی» (طه 25-28) باید بر خجالت غلبه کرد و تکلیف شرعی را به انجام رسانید.
گاهی ممکن است بلند مرتبگی با خصوصیت ویژه شخصی که باید امر و نهی شود ما را تحت تأثیر قرار دهد در اینجا ممکن است با طرز دیگری مثل دادن یادداشت بدون مواجهه حضوری امر یا نهی را انجام دهیم.
خجالت و شرم حجتی برای عدم اجرای فرمان خداوند نیست.
8- چرا امر به معروف و نهی از منکر نمی کنیم ؟
اسلاید 20 :
افراط در مهربانی
افراط در هر امری مذموم است، از جمله افراط در مهربانی. گاهی در مقابل خطا کار به خاطر انجام محبتی که به او داریم، سکوت می کنیم. این دوستی نیست دشمنی است.
امام رضا(ع) می فرمایند: «احب اخوانی الیَّ من اهدنی الی عیوبی» دوست داشتنی ترین برادران نزد من کسی است که عیب مرا به من هدیه کند.
قرآن صریحاً رأفت و رحمت را در اجرای حدود الهی را نهی کرده است: «الزانیه و الزانی فاجلدوا کل واحدٍ منهما مأته جلده و لا تأخذکم بهما رأفه فی دین الله»
زن و مرد زناکار را هرکدام یکصد ضربه شلاق بزنید و مهربانی در دین خدا شما را از اجرای حد روی آنان باز ندارد.
9- چرا امر به معروف و نهی از منکر نمی کنیم ؟
