بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
شرکت سازه سازان
گزارش وضعیت موجود سامانه های نمک زدایی
و چالشهای پیش رو
اسلاید 2 :
مقدمه
طبق آمارهای بین المللی در حال حاضر حدود 1/5درصد از جمعیت جهان برای تامین آب شرب خود وابسته به تکنولوژیهای مختلف نمک زدایی هستند. در سال 2013 میلادی حجم روزانه نمک زدایی در جهان بالغ بر 76 میلیون متر مکعب در شبانه روز بوده که پیش بینی میشود تا پایان سال 2016 این میزان به 126 میلیون متر مکعب در شبانه روز افزایش یابد.
پیش بینی میشود صرفا در سال 2016 حدود 14 میلیون متر مکعب ظرفیت جدید نمک زدایی با سرمایه گذاری 17 میلیارد دلار در جهان ایجاد شود.
ظرفیت آب شیرین کن های نصب شده در حاشیه خلیج فارس در حدود 11 میلیون متر مکعب در شبانه روز برآورد میگردد.
اسلاید 3 :
مقدمه
این در حالی است که ظرفیت نمک زدایی در حال بهره برداری در ایران حدود 140 هزار متر مکعب در شبانه روز و ظرفیت در حال نصب حدود 160 هزار متر مکعب در شبانه روز (مجموعا 300 هزار متر مکعب در شبانه روز) می باشد.
بدین ترتیب سهم ظرفیت نصب شده و در حال نصب در ایران، نسبت به کل کشورهای حاشیه خلیج فارس کمتر از 3 درصد و نسبت به کل جهان در حدود 0/35 درصد است.
با توجه به بهره مندی از سواحل طولانی به ویژه در جنوب کشور، سهم بسیار بیشتری برای ایران متصور است و امید است با ایجاد بستر مناسب و رفع چالشهای موجود، این سهم محقق گردد.
اسلاید 4 :
روند سرمایه گذاری سالانه در جهان در زمینه نمک زدایی با تکنولوژی های مختلف
اسلاید 5 :
فرایند رشد تکنولوژی از دید سرمایه گذاران
اسلاید 6 :
فرایند رشد تکنولوژی از دید سرمایه گذاران
چنانچه بستر بازار برای سرمایه گذاری در احداث تاسیسات نمک زدایی مناسب باشد، سرمایه گذاران به لحاظ اهمیت ویژه تامین آب و البته کشش بازار، تردیدی در سرمایه گذاری نخواهند نمود. در یک اقتصاد سالم سرمایه گذاران همواره به دنبال استفاده از تکنولوژی های پر بازده تر جهت سود دهی بیشتر و ایجا مزیت رقابتی بوده و این موضوع باعث تحریک انگیزه های نوآوران جهت ایجاد فناوری های دارای بهره وری بالاتر و ارتقای تکنولوژی می گردد.
لازم به ذکر است علاوه بر موارد فوق، اغلب سرمایه گذاران به لحاظ اینکه بیشتر از مهارتها و تبعا نگرانی های مالی و اقتصادی برخوردارند (تا مهارتهای فنی) صرفا از فناوریهایی استفاده خواهند کرد که قبلا کارایی آنها اثبات شده باشد. این موضوع به دلیل اهمیت حفظ سرمایه و پیشگیری از ریسک های احتمالی است که از دیدگاه متخصصین حوزه مالی و اقتصادی ضروری و البته طبیعی است.
اسلاید 7 :
فرایند رشد تکنولوژی از دید سرمایه گذاران
استفاده از علوم پایه و مهندسی
جذابیت برای بانکها و موسسات تامین مالی
جذابیت برای تکنولوژیست های خارجی
اسلاید 8 :
فرایند رشد تکنولوژی از دید سرمایه گذاران
واقعیت این است که اغلب سرمایه گذاران بخش خصوصی در زمینه احداث و بهره برداری از تاسیسات نمک زدایی سرمایه گذاری میکنند و تمایل کمتری به سرمایه گذاری در ایجاد فناوری های نوین و پر ریسک تر در حوزه خود نشان می دهند.
نتیجه گیری مینماید که ارتقای یک فناوری یا ایجاد آن در کشور در وهله اول نیاز به بازار و سرمایه گذارانی دارد که حاضر باشند، از آن فناوری در احداث و بهره برداری استفاده نمایند. در وهله بعدی شرکت های تکنولوژیست یا به عبارت بهتر، دانش بنیان وارد کار زار شده و با اتکا بر تخصص، مهارت ها و تجربه فنی خود (که غالب شرکت های سرمایه گذار فاقد آن هستند) ریسک گسترش مرزهای دانش وتکنولوژی را متقبل می گردند.
نهایتا می توان جمع بندی نمود که ریسک ها چه از طرف سرمایه گذار و چه از طرف تکنولوژیست صرفا در بستر امن و مناسبی از بازار و اقتصاد تحمل خواهد شد و باید کوشید زمینه های حفظ و حراست از سرمایه ی سرمایه گذاران به شکل مقتضی فراهم آید.
اسلاید 9 :
زمینه های رشد و توسعه فناوری
اهم زمینه های ارتقای فناوری در تاسیسات نمک زدایی عبارتند از:
1- ارتقای فناوری های پیش تصفیه به ویژه در خصوص آب دریا.
2- ارتقای بهره وری و کاهش مصرف برق در تاسیسات نمک زدایی.
3- افزایش بهره وری و عمر مفید ممبران های اسمز معکوس.
4- افزایش بهره وری و عمر مفید مخازن تحت فشار و سیستمهای پایپینگ.
5- ارزان سازی تجهیزات و تسهیل تولید بنا به سفارش (سهولت وتسریع دسترسی).
6- گسترش فناوری های نوین جهت کاهش اثرات زیست محیطی دفع پساب.
اسلاید 10 :
تامین منابع مالی
نظر به لزوم افزایش مقیاس تاسیسات نمک زدایی جهت تامین هر چه بهتر آب مورد نیاز بخش های مختلف و اقتصادی شدن طرح ها، حجم سرمایه گذاری لازم در احداث این تاسیسات، بزرگ و بزرگ تر می شود. به تبع این افزایش، تامین منابع مالی و فراهم نمودن تضامین مورد نیاز و الزامات موسسات مالی برای این طرح های بزرگ مشکل تر می گردد.
درآمد ریالی طرح های سرمایه گذاری در زمینه آب شیرین کن نیز یکی از موانعی است که منجر به عدم تمایل پرداخت تسهیلات از سوی صندوق توسعه ملی و موسسات مالی بین المللی (با فرض رفع موانع انتقال ارز) خواهد بود.
اسلاید 11 :
تامین منابع مالی
در حال حاضر جهت تولید برق توسط بخش خصوصی، هیات وزیران تصویب نامه ای را جهت تامین ارز این بخش (شماره 31108/ت 51709/ ه – مورخ 94/03/12) برای بازپرداخت تسهیلات ارزی تصویب نموده است که طبق آن بانک مرکزی موظف است با دریافت معادل ریالی اقساط (با نرخ مبادله ای)، مبلغ ارزی اقساط را در حساب صندوق توسعه ملی نزد خود منظور نماید.
در نظر گرفتن چنین راهکاری برای بخش آب نیز میتواند در کنار باز پرداخت ارزی مبلغ آب بها، جهت تامین منابع مالی از محل صندوق توسعه ملی راهگشا باشد که خوشبختانه این پیشنهاد از طرف شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور ارائه شده است.
لازم به ذکر است در حال حاضر در صندوق توسعه ملی، نرخ سود وام ارزی برای بخش آب و کشاورزی معادل 4 درصد و در مورد وام ریالی برای این بخش 15 درصد است. این در حالی است که در صورت استفاده از تسهیلات بانکها این نرخ با در نظر گرفتن کارمزد به 27 درصد میرسد. بنابراین تسهیل استفاده از منابع صندوق اهمیت بسزایی می یابد.
اسلاید 12 :
تامین منابع مالی
نکته حائز اهمیت دیگر، بحث وثایق است. علیرغم ابلاغ بند ب تبصره 11 قانون بودجه 1394 طی ابلاغیه شماره 160570 مورخ 93/12/27 که بر اساس آن بانک های عامل مکلفند در خصوص طرح های سرمایه گذاری مربوط به خرید تضمینی کالا و خدمات توسط بخش دولتی از بخش غیر دولتی، قرارداد منعقده با دستگاه اجرایی را به عنوان تضمین قابل قبول برای اعطای تسهیلات تلقی نمایند، این موضوع توسط بانک ها رعایت نشده و از سرمایه گذار وثایق ملکی مطالبه می شود.
پیشنهاد می گردد این موضوع در لایحه بودجه سال 1395 و برنامه توسعه ششم لحاظ شده و بانکها ملزم به پذیرش آن گردند.
اسلاید 13 :
مجوز محیط زیست
مهمترین مجوزی که اخذ آن با چالشهای جدی مواجه است، مجوز محیط زیست می باشد که با افزایش ظرفیت و ابعاد آب شیرین کن ها جدی تر می شود.
در حال حاضر فرایند مطالعات زیست محیطی و اخذ مجوز سازمان محیط زیست همزمان با تعریف و آغاز پروژه و در دوره پیشبرد شروع میشود. این فرایند معمولا بسیار طولانی و زمان بر است و ممکن است در حین پیشبرد پروژه و حتی در اواخر دورن اجرا، منجر به عدم صدور مجوز و یا تغییرات اساسی در طراحی پروژه گردد.
نظر به اینکه مجوز سازمان محیط زیست یکی از مهم ترین پیش نیازهای پیشبرد پروژه و تامین منابع مالی است، پیشنهاد میگردد قبل از انتشار آگهی فراخوان یا مناقصه، در ابتدای تعریف پروژه با استعلامی که توسط دستگاه سرمایه پذیر از سازمان محیط زیست انجام میشود، امکان یا عدم امکان احداث طرح توسط سازمان محیط زیست تعیین تکلیف گردد. در صورت پاسخ منفی سازمان محیط زیست محل طرح با هماهنگی دستگاه مناقصه گذار و سازمان محیط زیست نهایی شده و در اسناد منعکس میگردد.
اسلاید 14 :
مجوز محیط زیست
در مواردی که سازمان محیط زیست پاسخ منفی ندارد، می تواند با اعلام شرایط و الزامات زیست محیطی خاص محل مورد نظر نسبت به صدور مجوز اولیه اقدام نموده و مجوز نهایی را منوط به رعایت الزامات تعیین شده نماید.
نظر به اینکه در احداث یک واحد آب شیرین کن، نهادها و سازمان های مختلفی درگیر خواهند بود (وزارت نیرو، سازمان محیط زیست، بعضا سازمان بنادر، شیلات و غیره) موضوع مجوزهای لازم می تواند به عنوان یک رویه اقدام مشترک مابین این نهادها تعریف شده و سرعت پیشبرد و تعیین تکلیف پروژه را افزایش دهد.
بعلاوه با توجه به اهمیت نمک زدایی در کشور و پیش بینی توسعه هر چه بیشتر آن، پیشنهاد می گردد دستورالعمل زیست محیطی خاص این فعالیت تدوین و منتشر شده و در دسترس عموم قرار گیرد تا در مراحل اولیه تصمیم گیری سرمایه گذاران مد نظر قرار گیرد و در نهایت از برخورد های سلیقه ای و دیر هنگام با این طرح ها پیش گیری شود.
اسلاید 15 :
تامین و بهینه سازی تکنولوژی
با توجه به شرایط اقلیمی کشورمان ایران و محدودیت های تامین آب مورد نیاز بخش های مختلف، اهمیت نمک زدایی و انتقال آبهای غیر متعارف بیش از پیش افزایش یافته است.
نظر به توسعه و همه گیر شدن فناوری اسمز معکوس و همچنین پیش بینی روند افزایش احداث واحد های آب شیرین کن در کشور، با توجه به مشکلات فراروی تامین تجهیزات خارجی و انتقال ارز به خارج از کشور، موضوع تامین و بهینه سازی تکنولوژی مورد استفاده نیز به یکی از چالشهای اساسی بدل خواهد شد.
این در حالی است که قسمت عمده تجهیزات و قطعات مصرفی در حال حاضر قابلیت تولید داخل را نداشته و در برخی موارد نیز که داخلی سازی انجام شده اغلب صنایع داخلی (مثلا پمپهای آب شور) فاقد قابلیت اطمینان لازم می باشند.
اسلاید 16 :
تامین و بهینه سازی تکنولوژی
با توجه به اینکه فرایند نمک زدایی یک فرایند پیوسته است، لازم است توقفات وتعمیرات به حداقل ممکن برسد و لازمه این امر افزایش قابلیت اطمینان تجهیزات و قطعات مصرفی است.
شرکتهای سرمایه گذار و بهره بردار اغلب درگیر حل و فصل چالشهای تامین مالی و اجرایی هستند و دارای فرصت، تخصص و منابع کمتری جهت توسعه و بهینه سازی تکنولوژی میباشند.
این شرکت ها اغلب برای حل مسائل فنی خود علاقه مند به همکاری با بخشهای دانش بنیان بوده و تمایل دارند تجهیزات و سیستمهای جدید را به صورت آزمایشی و در طرح های پایلوت (جایگزینی با بخشی از تاسیسات موجود) مورد آزمون قرار دهند.
اسلاید 17 :
تامین و بهینه سازی تکنولوژی
جهت افزایش توان داخلی در تامین و بهینه سازی تکنولوژی های مورد استفاده در فرایند نمک زدایی دو راه کار اساسی متصور است:
1- سرمایه گذاری مستقیم شرکت های متخصص دانش بنیان در تامین فناوری و تجهیزات مورد نیاز و متکی بر تسهیلات در نظر گرفته شده برای این بخش.
2- سرمایه گذاری مشترک شرکت های دانش بنیان با صاحب تکنولوژی خارجی جهت تولید داخلی وانتقال تکنولوژی.
