بخشی از پاورپوینت
اسلاید 2 :
عناصر غذایی پرمصرف (Macronutrients)
4- کلسیم (Ca)
منبع کلسیم هوادیدگی کانیهای خاک است. این عنصر در کانیهای فراوانی به صورت ناخالصی یافت میشود ولی کانی اصلی آن همان کربنات کلسیم (CaCO3) است که اتفاقا در اغلب خاکهای کشور نیز وجود دارد. عنصر کلسیم به صورت کاتیون دوظرفیتی (ca2+) توسط گیاه جذب میشود. وجود کلسیم در خاک مانند نوعی چسب عمل کرده و با اتصال ذرات خاک به یکدیگر، در بهبود خاکدانهسازی و تهویه خاک مؤثر است. کلسیم حتی در غلظت های زیاد عنصری غیرسمی است و زیادی آن اثر منفی چندانی برای گیاه ندارد.
اسلاید 3 :
میزان کلسیم دراندام های گیاهی بین 1/0 تا 5 درصد متغیر است و عمده آن در برگ یافت میشود و از عناصر غیرمتحرک گیاه است. از مهمترین نقشهای کلسیم میتوان به استحکام بخشیدن به دیوارههای سلولی و نیز تقسیم سلول و افزایش طول سلول در بافتهای مریستمی در اندامهای هوایی و ریشه اشاره کرد.
اسلاید 4 :
5- منیزیم (Ca)
منیزیم هم از طریق هوادیدگی کانیها به درون خاک آزاد میشود. کانی دولومیت ((Ca,Mg)CO3) از رایجتریم کانیهای منیزیمدار است. این عنصر نیز مانند کلسیم به صورت کاتیون دوظرفیتی جذب گیاه میشود. در اغلب خاکهای کشور همراه با کلسیم یافت میشود و کمبود آن تنها در خاکهای خیلی اسیدی ممکن است روی دهد. منیزیم به عنوان اتم مرکزی مولکول کلروفیل به کار میرود و در تنظیم pH شیره سلولی و راهاندازی برخی آنزیمها نیز مؤثر است. در کمبود منیزیم میزان کلروفیل و فتوسنتز کاهش و به دلیل انباشتگی نشاسته در برگهای گیاهان مبتلا به منیزیم، میزان ماده خشک گیاه در مقایسه با گیاهان با منیزیم کافی، افزایش مییابد.
اسلاید 5 :
6- گوگرد (S)
میزان کل سولفور موجود در خاک بهطور متوسط 0/05 درصد است و همچنین بهطور متوسط مقدار گوگرد در گیاه در حدود 0/1 تا 0/4 درصد میباشد. بخش اعظم سولفور مورد نیاز گیاه به صورت آنیون سولفات (SO4) و از طریق ریشه جذب می شود و مقدار کمی هم به صورت SO2،S و SO4 از قسمتهای هوایی تامین میگردد. منبع ورود گوگرد به خاک اکسایش کانیهای گوگرددار و در صدر آنها سولفیدها است. البته مواد آلی نیز اغلب دارای مقادیر زیادی گوگرد هستند که در پی تجزیه آنها توسط باکتریها و دیگر میکروارگانیزمها، مقدار قابل توجهی گوگرد به درون خاک آزاد میشود. این عنصر در گیاه جزء سازنده کلروفیل و برخی اسیدهای آمینه مهم است.
اسلاید 6 :
عناصر غذایی کممصرف (Micronutrients)
این عناصر شامل آهن Fe، روی Zn، مس Cu، منگنز Mn، مولیبدن Mo، بر B، کلر Cl، نیکل Ni میباشند. شکل قابل جذب عناصر کممصرف در محلول خاک به ترتیب برای آهن fe3+، fe(oH)2+، fe2+ و همچنین مقدار کمی به صورت کلات آهن، برای منگنزMn2+ و Mn4+ برای مس Cu2+ +Cu(OH) برای رویZn2+ ، برای نیکلNi2+ ، مولیبدنMoO42- ، برای بر H3BO3 و برای کلر Cl- هستند. در حقیقت به جز عناصر مولیبدن و کلر که به صورت آنیونی و عنصر بر که به صورت ملکولی قابل جذب است، سایر عناصر کممصرف بهصورت کاتیونی جذب گیاه میشوند.
اسلاید 7 :
عناصر غذایی کممصرف (Micronutrients)
منبع اصلی عناصر کممصرف در خاک نیز هوادیدگی انواع کانیها به ویژه کانیهای سیلیکاته است ولی علاوه بر آن، انواع کودهای دامی و بقایای گیاهی اضافه شده به خاک نیز حاوی مقادیر قابل توجهی عناصر غذایی کممصرف هستند.
شرکت در تولید اکسیژن در فرآیند فتوسنتز، شرکت در ساختمان برخی اسیدهای آمینه و پروتئینها و آنزیمها، شرکت در ساختار کلروفیل، راهاندازی برخی واکنشهای متابولیسمی در سلولهای گیاه و تعدیل و تنظیم برخی واکنشها از مهمترین نقشهای عناصر غذایی کممصرف در گیاهان مختلف است.
اسلاید 9 :
عناصر غذایی کممصرف (Micronutrients)
نکته مهم در مورد عناصر کممصرف آن است که شکلهای مختلف این عناصر در خاک و در نتیجه قابلیت جذب بودن آنها توسط گیاه شدیداً تابع ویژگیهای محیط خاک از جمله، واکنش خاک (Soil pH) است. به عبارت دیگر، در خاکهای دارای واکنش خاک اسیدی این عناصر از فراوانی مطلوبی برخوردار بوده و گیاه در دسترسی به آنها مشکلی ندارد. اما با قلیایی شدن واکنش خاک و افزایش غلظت آنیون هیدروکسیل (OH) قسمت عمده عناصر کممصرف با آن ترکیب شده و با تشکیل هیدروکسیدهای نامحلول در خاک، از دسترس گیاه خارج میشوند.
اسلاید 10 :
عناصر غذایی کممصرف (Micronutrients)
این مشکل در بسیاری از خاکهای بخشهای مرکزی، شرقی، جنوبی و غربی کشور وجود دارد. در حقیقت، شاید مقدار کل عناصر غذایی کممصرف در خاک بالا باشد، اما به دلیل واکنش خاک بالا، مقدار قابل جذب آنها کم است. متاسفانه در اغلب روشهای مبتنی بر کشاورزی سنتی، به این شرایط توجهی نشده و کشاورزان تنها از طریق هزینههای هنگفت، سعی در دادن کودهای حاوی عناصر کممصرف به خاک و افزایش غلظت کل این عناصر در خاک هستند.
اسلاید 11 :
مشکل دیگر بسیاری از خاکهای مناطق خشک و نیمهخشک کشور برای عناصر کممصرف، بالا بودن درصد کربنات کلسیم یا همان آهک در این خاکها است، چرا که این ترکیب نیز تمایل بالایی برای واکنش دادن با عناصر کممصرف و غیر متحرک سازی آنها دارد. بنا بر این، استفاده از روشهایی که بتوان به طریقی آهک خاک را از بین برد و در نتیجه pH خاک را کاهش داد، یک راهکار مدیریتی سودمند برای تقویت حاصلخیزی خاک است.
سوال: با بهرهگیری از دانش شیمی خود، راهکارهایی برای کاهش واکنش خاک در راستای بهبود قابلیت دسترسی گیاه به عناصر غذایی کممصرف ارایه دهید.
