بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
بسمه تعالی
مدیریت پسماند در مناطق روستایی
اسلاید 2 :
یکی از مهمترین مولفه هاي توسعه پایدار روستائی، مدیریت پسماندهاي روستائی بوده که این مدیریت مستلزم ایجاد زیرساختهاي لازم از جمله آماده سازي بستر فرهنگی ، اجتماعی و فراهم نمودن امکانات مالی و تجهیزات لازم می باشد .
ازطرفی روند روزافزون دورریز پسماندهاي روستائی کشور ، نیاز مبرم به توجه بیشتر به مدیریت پسماندهاي روستائی و نقش آن در حفظ محیط زیست را توجیه می کند .
از آنجا که در کشورهاي پیشرفته ، پسماندهاي کشاورزي و روستائی ، منبع اصلی تامین انواع مواد شیمیائی مانند الکل ، استن ، انواع کاغذ و خمیر آن ، انواع اسانس هاي مورد مصرف در صنایع غذائی و بهداشتی و خوراك دام و طیور و مواد مکمل و .. می باشد ، بویژه آن که بسیاري از این مواد به کشورمان صادر می شود ، اهمیت موضوع بیشتر نمایان می گردد .
از طرف دیگر ، بر اساس آمار ، تقریبا نیمی از محصولات کشاورزي ، بدون اینکه به مصرف برسد در مراحل گوناگون از بین می روند و با توجه به حرکت کند صنایع تبدیلی کشورمان نسبت به کشورهاي پیشرفته امکان بهره برداري مناسب و کامل از همه اجزاء یک محصول وجود ندارد .
اسلاید 3 :
بنابراین برنامه ریزي در جهت مدیریت صحیح پسماندهاي روستائی در کشور نیازمند اطلاعاتی درست بوده و از سوئی بی توجهی و عدم اطلاع از وضعیت موجود این مواد ، پیامدهاي نامطلوب بهداشتی از جمله افزایش بروز بیماریهاي عفونی همچون طاعون ، تولارمی ، کیست هیداتیک ، آسکاریازیس و دهها بیماري واگیر دیگر و عوارض ناگوار زیست محیطی نظیر آلودگی خاك ، آب و هوا را در پی خواهد داشت .
از اینرو بررسی وضعیت مدیریت پسماندهاي روستائی ، از جمله مسائل بهداشتی و زیست محیطی پسماندها ، جذب مشارکت مردم در مدیریت پسماندهاي روستائی و همچنین ارزیابی راهکارها و مشکلات عمده پسماندهاي روستائی و دفع زباله می تواند در برنامه ریزي صحیح جهت مدیریت پسماندهاي روستائی و نقش آن در حفظ محیط زیست و تولید محصول سالم نقش مهمی ایفا کند .
اسلاید 4 :
انواع و مشخصات کلی پسماندهاي روستائی :
پسماندهاي مواد غذائی
آشغال
خاکستر
نخاله هاي ساختمانی
پسماند خیابان و کوچه ها
اجساد حیوانات
پسماندهاي کشاورزي و باقیمانده هاي گیاهی
فضولات دام و طیور
اسلاید 5 :
مسائل بهداشتی و زیست محیطی مربوط به پسماندهاي روستائی :
عدم کنترل پسماندهاي روستائی اعم از مواد زاید انسانی ، حیوانی و گیاهی و انتشار آنها در محیط روستا موجب آلودگی آب ، خاك و هوا شده و محیط مناسبی را براي رشد و تکثیر انواع ناقلان بیماریها از جمله حشرات ، جوندگان و حیوانات اهلی و وحشی فراهم می آورد .
مهمترین بیماریهاي مرتبط با دفع غیربهداشتی پسماندهاي روستائی عبارتند از :
الف) بیماریهاي منتقله بوسیله مگس
ب) بیماریهاي ناشی از موش و سایر جوندگان
ج) بیماریهاي ناشی از دام
د) آلودگی آب و بیماریهاي ناشی از آن
ه) آلودگی هوا و بیماریهاي ناشی از آن
و) آلودگی خاك و بیماریهاي ناشی از آن
ي) بیماریهاي مهم ناشی از جداسازي غیربهداشتی پسماندها و استفاده مجدد آنها
اسلاید 6 :
سيستم مديريت پسماند مجموعه اي از فعاليت هايي است كه براي سامان دادن پسماند هاي جامعه به روشهاي مهندسي و بهداشتي صورت مي گيرد
با توجه به پيچيدگي روابط موجود در جوامع، وجود مسائل مختلف سياسي، فرهنگي، اقتصادي، بهداشتي، منابع طبيعي و . به نظر مي رسد، عدم وجود سيستم كارامد مديريت پسماند مي تواند صدمات جبران ناپذيري را به سلامت و ايمني جامعه و محيط زيست برساند .
براي ايجاد سيستم مديريت پسماند در روستاهاي كشور بايد ظرفيت هاي ساختاري مناسب وجود داشته باشد . بدون وجود ظرفيت هاي ساختاري در روستاها نمي توان انتظار داشت كه حتي با تزريق امكانات، تجهيزات، ماشين آلات و سرمايه ، به سيستم مديريت پسماند به معني كلاسيك آن دست يافت
تجربه صد ساله شهرداري هاي كشور نشان مي دهد كه سرمايه گذاري در مديريت پسماند در شهرها بدون توجه به طراحي سيستم مديريت پسماند و ظرفيت سازي نتوانسته است ما را به يك مديريت مهندسي و علمي پسماند برساند
اسلاید 7 :
يكي از زيرساخت هاي ضروري، ضوابط، دستورالعمل و خطوط راهنما براي سيستم هاي مديريت پسماند روستايي است .
به طور كلي مي توان اين گونه بيان كرد كه عدم وجود قوانين در سيستم هاي مديريت پسماند روستايي مي تواند باعث عدم كارايي سيستم مديريت پسماند بشود .
اسلاید 8 :
وضع موجود سيستم مديريت پسماند روستايي كشور
وضع موجود عناصر موظف در سيستم مديريت پسماند در روستاهاي كشور عبارتند از جمع آوري و دفع در زمين.
وسيله جمع آوري در اين روستاها عبارتند از تراكتور صنعتي، موتور سيكلت، ماشين حمل زباله آميكو، ماشين حمل زباله نيسان، تراكتور دراج و فرغون.
دفع در زمين هم بيشتر به صورت تلنبار، تلنبار و سوزاندن و به ندرت دفن در زمين و پوشش خاك به صورت غير منظم و گاهگاهي انجام مي پذيرد.
امور پشتيباني به صورت كلاسيك شامل موارد مالي، راه اندازي، مديريت وسايل و تجهيزات كاركنان،گزارش دهي، محاسبه قيمت و بودجه، اداره قراردادها، انتظامات، خطوط راهنما و روابط عمومي است.
اسلاید 9 :
همچنين براساس جدول يك مي توان اين گونه گفت كه به طور ميانگين در حدود ۴۷ درصد پسماند هاي توليد شده در روستاهاي كشور پسماند خشك است.
بنابراين با انجام برنامه هاي مناسب و شيوه هاي صحيح تفكيك از مبدأ و بازيافت مي توان از كاهش ۵۰ درصدي استفاده از مكان هاي دفع استفاده كرد و همچنين مي توان درمصرف منابع موجود و تجديد ناپذير به واسطه بازيافت و بازچرخش مجدد مواد صرفه جويي كرد.
اسلاید 10 :
در حال حاضر هيچ يك از اجزاي امور پشتيباني در سيستم مديريت پسماندهاي روستايي كشور وجود ندارد و وزارت كشور در حال تدوين و طراحي سيستم روستايي است . بنابراين سيستم مديريت پسماند روستايي در كشور داراي كمبودهايي است و مشكلات مديريت پسماند در روستاها ديده مي شود.
در ضمن ورود ماشين آلات و تجهيزات جديد هم ضروري است . بنابراين سيستم مديريت پسماند روستايي در روستا هاي كشور نيازمند طراحي است
ميانگين توليد سرانه پسماند روستايي در كل كشور 451/44 گرم در روز و چگالي آن 375/75 كيلوگرم بر متر مكعب برآورد شده است .
با توجه به اين كه ميانگين توليد پسماند جامد شهري در حد ۱ كيلوگرم برآورد شده، به نظر مي رسد كه ميزان پسماند جامد روستايي در كشور نصف ميزان آن در جامعه شهري است.
اين اختلاف مي تواند به عوامل متعددي مانند فرهنگ زندگي، ميزان درآمد و . مرتبط باشد كه منجر به بالا رفتن ميزان مصرف در شهرها نسبت به روستاهاي كشور مي شود
اسلاید 11 :
تحقیقات نشان داد كه ارگان متوالي جمع آوري پسماند در تمام روستاها دهياري است و در بعضي از روستاها شوراي اسلامي روستا با اين ارگان همكاري مي كند و در هيچ روستایی شهرداري شهر مجاور، و يا بخش خصوصي با اين ارگان همكاري ندارد.
نقش و مسئولیت دهیاران در حفاظت از محیط زیست روستا :
سازمان شهرداریها و دهیاریهاي کشور در سال 1384 بر اساس مصوبه شماره 56020 /ت 23674 وزیران در خصوص تشکیل دهیاریها ، ارتقاي سطح شاخص هاي بهداشتی و زیست محیطی روستاهاي کشور را با همکاري دستگاههاي ذیربط به عنوان یکی از وظایف اصلی دهیاران قلمداد کرد.
علاوه بر مصوبه فوق ، سازمان شهرداریها و دهیاریهاي کشور ، ( 1388 ) در ماده 7 - قانون مدیریت پسماندها که در مورخه 1383/2/20 به تصویب مجلس شوراي اسلامی رسیده است بیان کرده است که :
" مدیریت اجرائی کلیه پسماندها غیر از صنعتی و ویژه در روستاها و حریم آنها به عهده دهیاري هاست " .
اسلاید 13 :
شکل شماره 2- الگوی مدیریت پسماندهای روستایی
اسلاید 14 :
بيشترين درصد از تركيب پسماندها را مواد آلي فسادپذير به خود اختصاص مي دهد، كه در برنامه ريزي انجام شده براي اجراي روشهاي دفع بايد به اين موضوع توجه خاصي داشت .
اولويت اول مي تواند استفاده از روش كمپوست (كودسازي ) براي پسماندهاي فسادپذير باشد.
روش جمع آوري زباله ها در اكثر روستاها به روش سنتي و توسط كارگران آموزش نديده دهياري با وسايل غير استاندارد و دفعات مختلف در هفته صورت مي گيرد.
اسلاید 15 :
چالشها و عوامل محدود کننده مدیریت پسماندهاي روستائی :
مهمترین مشکلات و تنگناها براي مدیریت مناسب پسماندهاي روستائی عبارت است از :
- مشکلات مالی - مشکلات فنی - مشکلات مدیریتی
دفع نهايي پسماندها كه در بيشتر روستاها به صورت تلنبار و سپس سوزاندن است مشكلات عمده اي را براي روستاها بوجود آورده كه كمترين مشكلات آن، فاصله كم محل دفع تا مناطق مسكوني و مجاورت با راههاي عبوري است . همچنين در زمينه محل دفع پسماند در روستاها نيز مطالعه و تحقيق لازم صورت نگرفته است.
از نظر مرکز مطالعات و خدمات تخصصی شهري و روستائی ، ( 1385 ) مهمترین مشکلات مالی شامل بالا بودن هزینه هاي احداث تاسیسات ، درآمد کم روستائیان و محدود بودن امکانات مالی آنها جهت مشارکت در اجراي طرح ها و کمبود اعتبارات دولتی اختصاص یافته به این بخش است.
همچنین از نظر مصفا ، ( 1386 ) از مهمترین مشکلات فنی می توان به پائین بودن میزان فاضلاب تولیدي حاصل از پسماندهاي روستائی و پراکندگی منازل روستائی و مزارع آنها اشاره کرد . عدم وجود منابع وتسهیلات لازم ، مشکلات مربوط به استخدام و نگهداري افراد ماهر و متخصص براي مدیریت پسماندها در روستاها ، مشکلات مربوط به بهره برداري و نگهداري و سطح آگاهی مردم از مشکلات مدیریتی این بخش محسوب می شوند .
اسلاید 16 :
يكي از نقاط ضعف در مديريت پسماند روستاهاي منطقه پرداخت هزينه ماهانه توسط اهالي روستا به مأموران دهياري است كه باعث مي شود اهالي روستا مشاركت ضعيفي در جمع آوري پسماندها داشته باشند.
توجه به اين نكته ضروري است كه هر چه فاصله زماني جمع آوري زباله ها، كوتاهتر باشد، مدت باقي ماندن زباله در محيط كمتر است . به علاوه، دهياري بايد در خصوص مشاركت مالي روستاييان در تأمين هزينه هاي مربوط به دفع پسماند، شيوه مناسبي در پيش گيرد.
اسلاید 17 :
ويژگي هاي ضوابط و دستورالعمل هاي پردازش و بازيافت در مناطق روستايي كشور هاي صنعتي
سيستم هاي مدرن مديريت پسماند جامد شهري و روستايي در كشور هاي صنعتي از اواخر دهة ۱۹۳۰ شكل گرفته و بتدريج رشد كرده است. تا قبل از دهة ۱۹۳۰ ، موضوع اصلي مديريت پسماند جامد دوركردن زوايد از محل سكونت روستايي، يا شهري بوده است.
عناصر موظف در مديريت پسماند روستايي از سه عنصر موظف در سال ۱۹۳۰ به هشت عنصر موظف در حال حاضر ارتقا پيدا كرده است . اين نشان از پيشرفت و بالارفتن سطح خدمات و استانداردهاي مديريت پسماند روستايي در كشورهاي صنعتي مي دهد. روستاها به عنوان مكان هايي براي توليد مواد اوليه نقش بسزايي در سلامت و حفظ محيط زيست منطقه دارند
اسلاید 18 :
ويژگي هاي ضوابط و دستور العمل هاي تأسيسات ذخيره، پردازش در مناطق روستايي كشور هاي صنعتي
اين دستور العمل ها براي ايجاد حداقل استانداردهاي طراحي، ساخت، نصب، بهره بردا ري و تعميرو نگهداري سيستم هاي دفع، بازيافت و انتقال پسماند ها براي دسترسي اهداف زير تدوين شده است:
- جلوگيري از آلودگي آبهاي زير زميني وسطحي؛
-جلوگيري از آلودگي هوا؛
-جلوگيري از انتشار عوامل بيماري زا؛
-حفاظت از سلامت و ايمني جامعه؛
-حفظ منابع طبيعي و
-حفظ و افزايش استانداردهاي زيست محيطي و زيباشناختي.
اسلاید 19 :
نتيجه گيري
استانداردها و ضوابط مديريت پسماندهاي روستايي و شهري از بسياري جهات مشابه يكديگرند . اصولا هدف از تهية استانداردها ، رسيدن به وحدت روش و دستورالعملي است كه برنامه هاي مورد نظر، از كيفيت و پذيرش لازم برخوردار شوند. به عبارت ديگر استانداردها و ضوابط، مرجع و بستري را براي نظارت بر نحو ة عملكرد بخش هاي مختلف مديريت پسماند فراهم مي كنند و لزوما ماهيت منطقه اي و تغيير پذير، نخواهند داشت بلكه يكي از خصوصيات بارز يك استاندارد مناسب، تعميم پذيري و قابليت استفاده آن در شرايط مختلف است به گونه اي كه نياز به كمترين تغييرات در هنگام به كارگيري داشته باشند.
اما آنچه مسلم است در هنگام اجرا و استفاده از استانداردها ممكن است شرايط پيش بيني نشده اي در مورد پروژه ، يا فر ايند خاصي به وجود آيد كه رعايت صد در صدي استانداردها را ميسر نسازد .
با تكميل قوانين و بهبود سيستم مديريت پسماند مي توان شاهد دو مورد زير بود:
الف- جمع آوري پسماند، دفع كمتر آنها در زمين و حفظ محيط زيست
ب- تفكيك و جداسازي و پردازش و بازيافت با كارايي بالاتر.
اسلاید 20 :
شيوه هاي اجرايي كاهش از مبدأ در روستاهاي كشور
مطالعات و بررسي هاي وضع موجود سيستم مديريت پسماندهاي روستايي نشان مي دهد كه روشهاي زير را مي توان براي كاهش از مبدأ پسماندهاي روستايي در كشور اعمال كرد:
۱- جمع آوري توسط افراد دوره گرد
۲- جمع آوري مواد بازيافتي توسط كارگران دهياري ها
۳- فروشگاهها و اماكن ويژه
يكي از روشهاي اصولي و مناسب براي جمع آوري مواد قابل ايستگاه بازيافت، اختصاص فروشگاهها و اماكن ويژه با عنوان است. در اين مراكز، مواد را پس از بازرسي تحويل گرفته و در مقابل آن پول ، يا كالاهايي از قبيل محصولات بهداشتي، كيسه هاي زباله و يا مواد حاصل از بازيافت (محصولات بازيافتي ) به مردم تحويل مي دهند. اين روش نه فقط هزينة جداسازي و حمل مواد را كاهش مي دهد بلكه از مشاركت مردم در كار نيز بهره مي جويد.
