بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
بسم الله الرحمان الرحیم
موضوع : پاور اجتماعی درس 14
اسلاید 2 :
ایران در دوران حکومت پهلوی
* هنگامی که جنگ جهانی اول پایان یافت کشور ما درگیر انبوهی از مشکلات سیاسی اقتصادی و اجتماعی بود . این مشکلات به علاوه برنامه ها و سیاست های مزدورانه انگلستان در ایران زمینه را برای انتقال حکومت از قاجاریه به پهلوی فراهم آورد . *
اسلاید 3 :
زمینه های تغییر حکومت از قاجاریه به پهلوی :
قرار داد 1919 : در اواخر جنگ جهانی اول حکومت تزاری روسیه بر اثر وقوع انقلابی عظیم سرنگون شد . بعد از آن نام آن کشور به اتحاد جماهیر شوروی تغیر یافت . دولت جدید شوروی نیرو هایش را از ایران فراخواند و سرگرم مسایل داخلی خود شد .
انگلستان با استفاده از این موقعیت تلاش کرد نفوذ و سلطه خود را در کشور ما تثبیت کند . از این رو با وثوق الدوله نخست وزیر ایران قراردادی بست که به {{ قرارداد1919}}
معروف شد.
اسلاید 4 :
قرارداد1919 چه بود ؟
بر اساس این قرارداد اداره امور نظامی و مالی ایران در اختیار کارشناسان نظامی و مالی انگلستان قرار می گرفت . این قرارداد در ایران با مخالفت گسترده ای روبه رو شد و بسیاری از شخصیت های مبارز و آزادی خواه مانند آیت الله مدرس وشیخ محمد خیابانی با آن به مخالفت برخاستند و احمد شاه قاجار نیز از تایید آن خودداری کرد
اسلاید 5 :
* کودتای 1299 *
انگلستان پس از ناکامی در اجرای قرارداد 1919 در صدد برآمد که از طریق کودتا اهداف استعماری خود را در ایران پیگیری کند . انگلیسی ها یکی از فرماندهان نیروی قزاق به نام رضا خان {{رضا میر پنج }} را به عنوان مهره نظامی و سید ضیا الدین طباطبایی را به عنوان مهره سیاسی کودتا برگزیدند .
اسلاید 6 :
طباطبایی از سیاستمداران طرف دار انگلستان بود . در سوم اسفند 1299 نیرو های تحت فرمان رضا خان مراکز مهم پایتخت را اشغال کردند و احمد شاه مجبور شد سید ضیائ را به نخست وزیری و رضا خان را به فرماندهی کل قوا منصوب کند . رضا خان دارای روحیه استبدادی بود و این ویژگی به او برای به ثمر نشاندن اهداف انگلیسی ها کمک می کرد.
اسلاید 7 :
انتقال حکومت
کودتای 1299 توسط انگلیس مقدمه ای برای تغییر حکومت در ایران بود . رضا خان پس از کودتا با سرسختی برای گسترش و تثبیت قدرت خود به تکاپو افتاد . او و نیرو های نظامی اش با خشونت تمام در بین مردم رعب و وحشت ایجاد کرد و فضای حکومت نظامی را بر جامعه حاکم کرد و نظم و آرامش ظاهری به وجود آورد . از این رو طرفدارانش با تبلیغات فراوان او را شایسته تر از احمد شاه قاجار برای حکومت معرفی می کردند .
اسلاید 8 :
رضا خان در آن زمان برای جلب نظر مردم خود را فردی مذهبی و پایبیند به احکام و ارزش های دینی نشان می داد . به همین دلیل در مراسم و مجالسمذهبی حضور می یافت و با علما دیدار و مشورت می کرد . او با استفاده از موقعیت خود به عنوان وزیر جنگ و نخست وزیر طرفداران خود را وارد مجلس شورای ملی کرد . در سال 1304 ش مجلس شورای ملی با وجود مخالفت جدی تعدادی از نمایندگان مانند آیت الله مدرس احمد شاه قاجار را از قدرت برکنار کرد و حکومت موقت را به رضا خان سپرد . سپس مجلس موسسان {{مجلسی شامل نمایندگان انتخابی مردم که برای تغییر یا اصلاح مواردی از قانون اساسی تشکیل می شد . }} به طور رسمی حکومت را به رضاخان و خانواده او واگذار کرد .
اسلاید 9 :
شیوه حکومت و اقدامات رضا شاه
اسلاید 10 :
ایجاد ارتش منظم
به وجود آوردن ارتش منظم در ایران از جمله برنامه های اساسی انگلیسی ها و اهداف استعماری آنها بود. این ارتش ضمن اینکه تمرکز قدرت سیاسی را در کشور ممکن می ساخت قیام های مردمی را سرکوب می کرد و در مواقع ضروری به عنوان تامین کننده اهداف نظامی انگلستان مورد استفاده قرار می گرفت . رضاشاه نیرو های سه گانه ارتش را با هدایت انگلیسی ها به وجود آورد و در سال 1304 ش قانون نظام وظیفه عمومی را به تصویب رساند. ارتش رضاشاه ناکارآمدوفاقدقدرت کافی بودودرتهاجم متفقین در زمان جنگ جهانی دوم به سرعت شکت خورد .
سر کوب آزادی خواهان
حکومت رضا شاه به احزاب و روزنامه های مستقل اجازه فعالیت نمی داد و با زور و خشونت فضای خفقان . ترس و سرکوب را برجامعه حاکم کرد . در چنین شرایطی مخالفان سرنوشتی جز تبعید زندان شکنجه و اعدام نداشتند . آیت الله سید حسن مدرس یکی از مخالفان سرسخت شیوه حکومت رضا شاه بود که به دست ماموران این حکومت به شهادت رسید. همچنین رضاخان به بهانه امنیت برخی از قیام های آزادی خواهانه و استقلال طلبانه مانند نهضت جنگل به رهبری میرزا کوچک خان جنگلی را با خشونت زیاد سرکوب کرد.
استبداد
رضا شاه از ابتدای حکومت به استبداد {{دیکتاتوری}} روی آورد . در دوران حکومت او هیئت وزیران و نمایندگان مجلس شورای ملی اختیار و استقلال چندانی نداشتند و تابع دستورات شاه بودند.
اسلاید 11 :
تضعیف هویت اسلامی و تخریب فرهنگ ایرانی
حکومت رضاشاه به بهانه پیشرفت و نوسازی فرهنگی و اجتماعی کار هایی انجام داد که نتیجه آنها تضعیف ارزش های دینی و رواج فرهنگ غیر ایرانی بود . یکی از این کار ها مجبور کردن مردم به این بود که لباس یکسانی به تن کنند و کلاه لبه داری {{مشهور به کلاه پهلوی}} بر سر بگذارند . پس از آن محدودیت هایی برای برگزاری مراسم های مذهبی از جمله عزاداری امام حسین <ع> به وجود آمد و زمزمه برداشتن <کشف> حجاب مطرح شد . مردم مشهد در اعتراض به این کار ها در مسجد گوهر شاد گرد هم آمدند . نیرو های نظامی مردم را در کنار حرم حضرت امام رضا <ع> به گلوله بستند و عده زیادی را شهید و مجروح کردند . حکومت رضاشاه که بسیار شیفته ظاهر فرهنگ اروپایی بود اندکی پس از سرکوب قیام گوهر شاد دستور داد حجاب را با زور و خشونت از سر زنان و دختران ایرانی بردارند. در دوران حکومت رضاشاه باستان گرایی با هدف تضعیف وبه حاشیه راندن اسلام شدت گرفت . در این دوران ارتباط میان علایق دینی و ملی مردم ایران که سبب اقتدار و تقویت هویت ملی است نا دیده گرفته میشد وتلاش گسترده ای برای از بین بردن هویت قومی و ارزش های برخی از اقوام انجام شد .
احداث خط آهن سراسری
احداث این راه با تبلیغات فراوان انجام گرفت و به جای آنکه با اهداف اقتصادی و به نفع مردم کشور طراحی شود هدف آن ایجاد راهی سراسری برای انتقال سریع نیرو های انگلیسی از جنوب به شمال بود. در صورت پیشروی روس ها انگلیسی ها با استفاده از این راه می توانستند نیرو های خود را به سرعت به شمال بفرستند و مانع نفوذ آنها به هندوستان شوند. در جنگ جهانی دوم همین راه به مهم ترین عامل ارتباطی نیرو های متفقین مبدل شد .
اسلاید 12 :
آثار جنگ جهانی دوم بر ایران : جنگ جهانی دوم با حمله ناگهانی آلمان به لهستان آغاز شد .ایتالیا وژاپن به آ لمان پیوست ودولت های محور را تشکیل دادند .در جبهه مقابل انگلیس فرانسه شوروی وآمریکا قرار داشتند که منفقین خوانده می شدند .در جنگ جهانی دوم دولت ایران اعلام بی طرفی کرد اما در شهریور 1320 منفقین به بهانه حضور تعدادی از کار شناسان آلمانی کشور ما را به اشغال خود در آوردند هدف اصلی آنها از این اقدام استفاده از موقعیت و منابع و امکانات ایران به سوی خویش بود متفقین پس از اشغال ایران رضا شاه را مجبور کردندکه از قدرت کناره گیری کند و سپس او را از ایران تبعید کردند پس از رضا شاه پسرش محمد رضا شاه ایران شد وی نیز همانند پدرش چون منتخب مردم نبود ودست نشانده بیگانه بود مطیع برنامه ها واهداف افرادی بود که بقای خود در حکومت را وابسته به آنها می دانست در جنگ جهانی دوم متفقین با شکست دادن آلمان و بمباران اتمی ژاپن توسط آمریکا پیروز شدند کشور ما تا پایان جنگ جهانی دوم در اشغال بیگانگان بود جنگ جهانی دوم نیز همچون جنگ جهانی اول به اقتصاد و جامعه ایران خسارت ها و آسیب های زیادی وارد کرد و موجب عقب ماندگی کشور شد مردم ایران طی آن سال ها با کمبود و گرانی شدید مواد غذایی مخصوصا نان روبه رو بودند و عده زیادی بر اثر گرسنگی و سو تغذیه جان سپردند
اسلاید 13 :
نهضت ملی شدن نفت
محمدرضاشاه در سال های نخست سلطنت خود این امکان را نداشت که همچون پدرش با استبداد حکومت کند . بنابراین برای نمایندگان مجلس شورای ملی و هیئت وزیران فرصتی به وجود آمد که در اداره امور کشور نقش موثری داشته باشند. همچنین در این دوره احزاب سیاسی و مطبوعات فعالیت خود را دوباره آغاز کردند. البته رقابت های انگلستان شوروی و آمریکا برای کسب نفوذ سیاسی و اقتصادی هرچه بیشتر در کشور ما به ثبات آرامش سیاسی کشور آسیب می رساند . در چنین شرایطی بود که زمینه برای نهضت ملی شدن نفت به وجودآمد.
اسلاید 14 :
این نهضت یکی از رویداد های مهم تاریخ ایران است . امتیاز بهره برداری از منابع نفت ایران در زمان مظفرالدین شاه به انگلیسی ها واگذار شده بود. رضاشاه امتیاز مذکور را لغو کرد اما خیلی زود طی قراردادی دیگر دوباره منابع نفت ایران را به انگلستان واگذار کرد. در سال های بعد از جنگ جهانی دوم مردم ایران خواهان لغو آن قرارداد و ملی شدن صنعت نفت بودند. آیت الله کاشانی و دکتر محمد مصدق رهبری نهضت ملی شدن صنعت نفت را به عهده گرفتند . مجلس شورای ملی نیز با مشاهده اتحاد و یکدلی مردم قانون ملی شدن نفت را در اسفند 1329 تصویب کرد . پس از آن دکتر مصدق نخست وزیر شد تا آن قانون را به اجرا در آورد و دست بیگانگان رااز منابع و صنعت نفت کوتاه کند . دولت انگلیس برای جلوگیری از اجرای قانون ملی شدن صنعت نفت کارشکنی های مختلفی کرد اما به دلیل وحدت ملت و همدلی رهبران نهضت ناکام ماند.
اسلاید 15 :
کودتا 28 مرداد 1332 و بازگشت استبداد (دیکتاتوری)
اسلاید 16 :
پس از مدتی میان رهبران و گروه های سیاسی پشتیبان نهضت ملی شدن نفت اختلاف بروز کرد و اتحاد و همدلی به تفرقه و دشمنی تبدیل شد . این وضعیت ملت را دلسرد و دشمنان نهضت را امیدوار کرد.
دولت های انگلستان و آمریکا از این شرایط برای سرنگونی دولت دکتر مصدق از طریق کودتا استفاده کردند. طبق برنامه ای که این دو کشور طراحی کردند در روز 28 مرداد 1332 واحد هایی از ارتش به فرماندهی سر لشکر فضل الله زاهدی به خیابان ها ریختند و با اشغال مراکز مهم پایتخت دولت دکتر مصدق را سر نگون کردند . پس از موفقیت کودتای 28 مرداد منابع نفت ایران دوباره در اختیار بیگانگان قرار گرفت و نفوذ و سلطه آمریکا بر کشور ما به تدریج افزایش یافت .
چند ماه پس از کودتای 28 مرداد حکومت پهلوی با نادیده گرفتن قانون ملی شدن صنعت نفت امور اکتشاف استخراج و فروش نفت را طی قراردادی به چندین شرکت نفتی انگلیسی آمریکایی هلندی و فرانسوی واگذار کرد . این شرکت ها متعهد شدند 50% در آمد فروش نفت را به ایران بپردازند .
محمد رضا شاه که پس از کودتا سلطنت دوباره خود را مدیون انگلیس و آمریکا می دید به شاهی مستبد تر و ستمگر تبدیل شد و اصول قانون اساسی را آشکارا نادیده می گرفت .
او همچنین با تاسیس سازمان اطلاعات و امنیت کشور {{ساواک}} به کمک آمریکایی ها به سرکوب شدید مخالفان پرداخت و دوباره فضای ترس و خفقان بر ایران حاکم شد .
