پاورپوینت عوامل مداخله کننده در نتایج آزمایشات (قبل از آزمایش)

بخشی از پاورپوینت

اسلاید 1 :

عوامل مداخله کننده در نتایج آزمایشات (قبل از آزمایش)

اسلاید 2 :

هدف از انجام آزمایش
تشخیص
درمان یا پیگیری درمان
بیمار یابی

اسلاید 3 :

عوامل مداخله کننده در نتایج آزمایشات
عوامل یا متغیرهای قبل از آزمایش
(Preanalytical Variables)
عوامل یا متغیرهای حین آزمایش
(Analytical Variables)
عوامل یا متغیرهای بعد از آزمایش
(Postanalytical Variables)

اسلاید 4 :

نتايج آزمايشات تحت تاثير متغيرهای گوناگونی است که شناسايی آنها و بدنبال آن استاندارد نمودن روشهای آزمايشگاهی جهت تفسير و استفاده بهينه از داده های آزمايشگاهی ضروری است.
اين متغيرها شامل مراحل قبل از آزمايش، حين انجام آزمايش و پس از آزمايش میباشند.
براساس آمارهاي موجود بيش از %90 خطاهاي آزمايشگاهي در مرحله پيش از انجام آزمايش((Pre Analytical Phase و پس از انجام آزمايش((Post Analytical Test روي مي دهند.

اسلاید 5 :

عوامل یا متغیر های قبل از آزمایش Preanalytical Variables

تغییرات بیولوژیک وفیزیولوژیک در بدن
تغییرات وابسته به تغذیه فرد
تغییرات وابسته به وضعیت و حالت بیماردر زمان نمونه گیری
تغییرات وابسته به داروها
تغییرات وابسته به فعالیت فیزیکی
جمع آوری –انتقال آماده سازی-نگهداری نمونه

اسلاید 6 :

مشکلات مهم آزمایشگاه پیش از آزمایش
درخواست آزمایش نا مناسب
آماده نبودن بیمار
رعایت نکردن دستورالعمل لازم برای انجام آزمایش
ظرف یا نگهدارنده نامناسب
بستن تورنیکت به مدت طولانی
اندازه سرسوزن
شرائط خوابیده یا ایستاده
بر چسب گذاری غلط
آماده سازی ونگهداری نامناسب

اسلاید 7 :

تغییرات بیولوژیک
تغییرات ژنتیکی
تغییرات وابسته به سن
ای تغییرات دوره ای وغیردوره
نوزادن
کودکی
بالغین
افراد مسن

اسلاید 8 :

تغذیه و اثرات آن بر آزمایشات
ناشتا بودن 10-12 ساعت
افزایش قابل توجه بسیاری از پارامتر ها
لیپمیک شدن سرم
اثرقهوه وچای بر بعضی آزمایشات
سیگار-تغییر 10تا20 درصدی در بعضی ترکیبات

اسلاید 9 :

اثرات داروها
Invivo در داخل بدن تغییرات
Invitro در بیرون از بدن تغییرات
تزریقات
قرص ضد بارداری
دیورتیک ها(ادرارآورها)

اسلاید 10 :

1-وضعيت بيمار هنگام نمونه گيري
بيمار بر روي صندلي نمونهگيري نشسته و دست خود را به منظور برجسته شدن وريدها مشت کرده و به نحوی روی دسته صندلی نمونه برداری قرار می دهد که بازو تا مچ دست در يك خط مستقيم قرار گيرند.
بايد توجه داشت كه بيمار نبايد مشت خود را باز و بسته نمايد زيرا باز و بسته کردن مشت باعث تغيير بعضي مواد در خون ميشود.

2- بستن تورنيکه
به منظور افزايش پر شدن وريد از خون و برجسته شدن رگ مورد نظر و جهت تسهيل ورود خون به­داخل سرنگ يا لولههاي خلاء از رگ­بند (تورنيكه) استفاده ميشود (قابل ذکر است در مواردي نظير اندازه­گيري لاکتات خون نبايد تورنيکه بسته شود).
رگ­بند بايد10-5/7 سانتيمتر بالاي ناحيه نمونهگيري بسته شود و نبايد بيش از يك دقيقه بر روي بازوي بيمار بسته بماند و به محض ورود خون بداخل سرنگ يا لوله خلاء بايد رگ بند (تورنیکه) باز شود
عوامل ايجاد خطا در مرحله جمع آوري نمونه

اسلاید 11 :

وضعیت بیمار در حین خونگیری
مقدار خون افراد در حالت ایستاده حدود 600 میلی لیتر ازحالت دراز کش کمتر است
غلظت ترکیباتی مانندپروتئین ها-هورمون-آنزیم ها-بویژه ترکیبات متصل به پروتئین مانند کلسیم وبیلی روبین تا 15 درصد افزایش دارد
بیمار قبل از خونگیری 20 دقیقه بنشیند
تغییرات در بیماران بستری بر عکس
افزایش پلاسما و رقیق شدن خون

اسلاید 12 :

اثرات بستن گارو
بسته بودن طولانی گارو باعث تغلیظ خون
زمان یک دقیقه توصیه می شود

اسلاید 13 :

3-استفاده از وسايل خاص جهت برخي از نمونه ها
استفاده از سرنگ سرد شده و لوله پلاستيكي جهت آزمايش ACTH (بدليل جذب شيشه اي اين هورمون)


4-تفاوت خون مويرگي و وريدي:
غلظت اكثر تركيبات بيوشيميايي در نمونه خون مويرگي پايين تر از خون وريدي است بجز گلوكز،لذا پيشنهاد ميشود آزمايشگاه در صورت نمونه گيري مويرگي آنرا در برگه آزمايش قيد نمايد. در آزمايشات هماتولوژي غلظت Hb,Hct و شمارش WBC,RBC در خون مويرگي بيشتر بوده ولي شمارش Plt در خون وريدي بالاتر است(بدليل چسبيدن پلاكتها در موضع نمونه گيري مويرگي)

اسلاید 14 :

5-نگهداري نمونه ها پس از نمونه گيري:
 زمان: نمونه­ها بايد در ظروف در بسته مناسب در کوتاه­ترين زمان ممکن به آزمايشگاه ارسال گردند.
انتقال نمونه­ها می­بايست در شرايط دماي اتاق صورت گيرد، به­جز نمونه­هايي که بايد با حفظ زنجيره سرد نگه­داري و منتقل شوند مانند آلدوسترون،نمونه ABG ،آمونياك و لاكتات. انتقال سريع نمونه از محل نمونه­گيري به آزمايشگاه در شرايطي که دماي محل نمونه­گيري بالاتر از C22 است از اهميت زيادي برخوردار است.

وضعيت لوله: نمونه­هاي خون بايد در لوله­هاي در پوش­دار و در وضعيت قائم نگه­داري گردند. اين امر سبب تسريع فرايند انعقاد و هم­چنين کاهش به هم خوردگي محتوي لوله مي­گردد و احتمال ايجاد هموليز را نيزکاهش مي­دهد.

درپوش: نمونه ها بايد در طول مدت انتقال و نگهداري در ظروف درپوش­دار قرار گيرند. عدم وجود درپوش باعث خطا در نتايج بعضي متغيرها به­دليل از دست دادن دي اکسيد کربن و افزايش PH نظير کلسيم يونيزه و اسيد فسفاتاز (افزايش مي­يابند) مي­گردد.

هم­چنين وجود درپوش خطر ايجاد آئروسل، تبخير نمونه و آلودگي را نيز کاهش مي­دهد

اسلاید 15 :

فعالیت فیزیکی و ورزش
تغییرات بستگی به مدت و شدت ورزش دارد
لاکتات-اسید اوریک-آنزیم های با منشاء عضلانی افزایش

اسلاید 16 :

منابع تغییرات بعد ازجمع آوری خون
آلودگی میکروبی وشیمیایی
طولانی شدن زمان انتقال و ذخیره سازی نمونه ها
برداشت گلوکز توسط سلولهای خونی
ورود یونهاوآنزیم هااز داخل سلول به سرم
تخریب فعالیت بعضی آنزیمها
توجه به شرایط دمایی بعداز خونگیری
استفاده از ضد انعقاد نامناسب
رعایت نکردن نسبت خون و ضدانعقاد

اسلاید 17 :

اشتباه درثبت مشخصات بیماران
خونگیری اشتباه
در معرض نورقراردادن نمونه ها
ریختن نمونه در ظروف درب باز
نگهداری در ظرف یخ
گازهای شریانی-لاکتات-پیروات-آمونیاک-گاسترین-رنین-ACTH

اسلاید 18 :

هموليز: حمل و نقل نمونه بايد به آرامي صورت گيرد تا امکان آسيب به گلبول­های قرمز را به حداقل رساند. وجود هموليز در نمونه سبب تداخل با عملکرد برخي دستگاه­هايي می­شود که به روش نوري پارامترها را اندازه­گيري ميکنند. ترکيبات زيادي در سرم و پلاسما تحت تاثير هموليز (با منشا خارجي) قرار مي­گيرند که نمونه­هايي از آن به شرح زير است:

پارامترهايي که شديدا تحت تاثير هموليز قرار گرفته و افزايش مي­يابند شامل: هموگلوبين پلاسما، آسپارژين امينو ترانسفراز (AST)، پتاسيم، لاکتات دهيدروژناز می­باشند.
پارامترهايي که به­طور قابل توجهي تحت تاثير هموليز قرار مي­گيرند شامل: آهن، آلانين امينو ترانسفراز (افزايش مي­يابند) و T4 (کاهش مي­يابد) هستند.

اسلاید 19 :

قابل ذکر است پلاسماي حاوي 20 ميلي­گرم در دسي­ليتر هموگلوبين، به رنگ صورتي روشن و پلاسمای حاوی 100 ميلي­گرم در دسي­ليتر هموگلوبين، به رنگ قرمز است.
بالا رفتن بيلي­روبين در پلاسما ممکن است وجود هموگلوبين را بپوشاند به­طور مثال غلظت 200 ميلي­گرم در دسي­ليتر هموگلوبين ممکن است با چشم غير مسلح با وجود بيلي­روبين 20 ميلي­گرم در دسي­ليتر قابل رویت نباشد
پارامترهايي که کمتر تحت تاثير هموليز قرار گرفته ولی امکان افزايش آن­ها به­دنبال هموليز وجود دارد شامل: فسفر، پروتئين توتال، آلبومين، منيزيم، کلسيم، و اسيد فسفاتاز می­باشند

اسلاید 20 :

وجود هموليز در نمونه خون کامل ممکن است با چشم قابل رويت نباشد لذا پيشنهاد مي­گردد در مواردي که نتايج متغير مورد اندازه­گيري بالاتر از محدوده مرجع آن مي­باشد، نمونه مورد آزمايش از نظر وجود هموليز نيز بررسي گردد. (با سانتريفیوژ و بررسي پلاسما)

مجاورت با نور: نمونه نبايد در مقابل نور خورشيد قرار گيرد اين امر بخصوص در مورد ترکيباتي که به نور خورشيد يا اولترا ويوله بسيار حساس هستند نظير بيلي­روبين، ويتامين A و B6 و بتا کاروتن بسيار اهميت دارد.
ظرف حاوی اين نمونه­ها جهت محافظت از نور بايد در پوششي از کاغذ آلومنييوم پيچيده شده يا درظرف شيشه­اي قهوه­اي نگه­داری شوند.