بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
مرکزبهداشت شهرستان زنجان
اسلاید 2 :
آشنایی با سل
اسلاید 3 :
بیماری سل
بیماری سل یک بیماری عفونی واگیر است که از سال های بسیار دور وجود داشته و در قرن حاضر نیز همچنان از مهمترین بیماری های عفونی در کشور های جهان محسوب می شود.
شایعترین عامل مرگ های قابل پیشگیری ناشی از بیماری عفونی پس از اچ آی وی در میان بالغین می باشد.
یک سوم جمعیت جهان (2 میلیارد نفر) به میکروب سل آلوده و در خطر ابتلا به بیماری سل قراردارند.
هر سال حدود 9 میلیون نفر از این افراد به بیماری سل فعال مبتلا می شوند.
اسلاید 4 :
90 درصد موارد بیماری و مرگ ناشی از سل در کشورهای در حال توسعه و فقیر رخ می دهد و این در حالی است که 75 درصد این بیماران در گروه سنی فعال از نظر اقتصادی (54-15 سال) اتفاق می افتد.
سالانه حدود 1.5 میلیون نفردر اثر ابتلا به سل جان می سپارند.
هر 25 ثانیه یک مرگ قابل پیشگیری در جهان در اثر این بیماری اتفاق می افتد.
هر بیمار مبتلا به سل ریوی ،در صورت عدم درمان ، بطور متوسط 12 نفر را در هرسال به میکروب سل آلوده می کنند.
اسلاید 5 :
علت روند صعودي بار جهاني سل
فقر و اختلاف شديد طبقاتي ميان گروه هاي جمعيتي فقير و غني در جوامع مختلف؛ نه فقط دركشورهاي در حال رشد بلكه حتي گروه هاي خاص در كشورهاي پيشرفته
غفلت از بيماري (بي كفايتي در تشخيص و درمان موارد بيماري)
تغييرات جمعيتي، همانند افزايش جمعيت جهان، تغييرات هرم سني جمعيت به ويژه مهاجرتها و جابجايي هاي وسيع جمعيت در جهان
پوشش بهداشتي نا مناسب و ناكافي در كشورهاي دچار بحران هاي شديد اقتصادي و ناآرامي هاي داخلي و نيز گروههاي آسيب پذير در همه كشورها
اسلاید 6 :
سل از نظر بیماریزایی
مرحله عفونت سل : ورود میکروب سل به ریه ها مساوی با ابتلا به بیماری سل نیست. سیستم ایمنی بدن در مقابل این میکروب دفاع کرده و در اغلب موارد ،در اطراف آن یک دیواره محکم دفاعی کشیده وآن را مهار و غیر فعال می کند. فرد آلوده به میکروب سل، بیمار نبوده و شخصی کاملا سالم است ، و در عین حال قادر به انتقال میکروب سل به دیگران نیز نمی باشد. در این حالت فرد آلوده به میکروب سل محسوب می شود.
مرحله فعال سل : اگر سیستم دفاعی بدن فرد آلوده به هر علتی ضعیف شود ، میکروب تکثیر پیداکرده و به یک یا چند عضو بدن حمله می کند و در نتیجه یکسری علائم و نشانه های بالینی در فرد ایجاد نموده و وی را به بیماری سل مبتلا می کند .
اسلاید 7 :
افراد در معرض خطر ابتلا به بیماری سل
افراد در تماس نزدیک و مستمر با بیمارمبتلا به سل ریوی خلط مثبت (بویژه کودکان )
افراد مبتلا به ویروس HIV
افراد دارای بیماریهای مزمن (دیابت، سرطان ، نارسایی مزمن کلیه، آسم و..) که تحت درمان طولانی با داروهای ضعیف کننده سیستم ایمنی
افراد معتاد
سالمندان
افرادی که در مراکز خاص و تجمعی منجمله زندان نگهداری شده اند
معلولین ذهنی
افراد تحت پوشش کمیته امداد
اسلاید 8 :
انواع بیماری سل
سل ریوی(خلط مثبت /خلط منفی )
سل اسمیر مثبت: 1- دو نمونه خلط مثبت، 2-یک خلط مثبت و یک کشت مثبت، 3- یک خلط مثبت و CXR
سل اسمیر منفی: نتیجه دو مرحله بررسی نمونه خلط با فاصله دو هفته منفی و نتیجه کشت یاCXR مثبت باشد
سل خارج ریوی (غدد لنفاوی، مفاصل، استخوان ها، سیستم ادراری، دستگاه تناسلی، مغزواعصاب، روده ها.)
اسلاید 9 :
علائم بیماری سل
تظاهرات بیماری سل بسیار متفاوت است.علائم بیماری بر حسب نوع سل و عضو درگیر متفاوت می باشد.
شایعترین علامت ابتلا به بیماری سل ریوی : سرفه پایدار به مدت دو هفته یا بیشتر که معمولا همراه خلط می باشد.
سایر علائم تنفسی : تنگی نفس، درد قفسه سینه یا پشت و خلط خونی
علائم عمومی و مشترک (ریوی و خارج ریوی):
تب،کاهش اشتها، کاهش وزن، بیحالی، تعریق شبانه، خستگی زودرس و ضعف عمومی
علائم سل خارج ریوی بستگی به عضو مبتلا دارد :
تورم و بزرگی غدد لنفاوی در سل غدد لنفاوی
درد و تورم مفاصل، درد و تغییر شکل استخوان ها و مهره ها در سل استخوان
اسلاید 10 :
راه انتقال بیماری سل
مهمترین منبع عفونت و انتشار سل یک بیمار سل ریوی خلط مثبت است که سرفه می کند.
راه اصلی انتقال از طریق هوای تنفسی که ذرات ریز در حین عطسه، سرفه، تف کردن، آواز خواندن، صحبت کردن وارد هوا میشود.
هرسرفه قادر است تا 3000 ذره عفونی را تولید کند و یا 5 دقیقه صحبت کردن از نظر تولید ذرات میکربی، معادل یک سرفه عمل میکند.
تابش مستقیم آفتاب در عرض 5 دقیقه می تواند میکروب سل را از بین ببرد.
اسلاید 11 :
افرادی که در تماس نزدیک با بیماران مبتلا به سل ریوی خلط مثبت هستند، بیشترین خطر آلوده شدن به میکروب سل را دارا هستند.
سل از طریق خوردن و آشامیدن انتقال نمی یابد.
مکان های پر ازدحام، کوچک، سربسته، کم نور، مرطوب و فاقد تهویه مناسب، بهترین شرایط را برای تسهیل انتقال عفونت سلی ایجاد می کنند.
اسلاید 12 :
راه تشخیص بیماری سل
ساده ترین راه تشخیص سل ریوی گرفتن سه نمونه خلط از بیمار و آزمایش آن است.
نمونه اول : در اولین مراجعه بیمار و زیر نظر پرسنل بهداشتی
نمونه دوم : درهمان روز اول یک ظرف خلط به بیمار داده می شود تا فرداصبح زود، خلط صبحگاهی خود را جمع آوری و به واحد بهداشتی بیاورد.
نمونه سوم : در مراجعه روز دوم به واحد بهداشتی پس از تحویل نمونه دوم یک نمونه خلط دیگر درجا از اوگرفته می شود.
اسلاید 13 :
نمونه های خلط بایستی درجای خشک و خنک و دور از نور نگهداری و تا 48 ساعت به آزمایشگاه تحویل داده شوند.
در کودکان، اگر علائمی نظیر اختلال رشد و وزن گیری ، کاهش وزن ، اختلال رشد، تب یا سرفه طول کشیده وجود داشته باشد باید به فکر سل باشیم.
وجود سابقه تماس با بیمار مبتلا به سل ریوی خلط مثبت در چنین کودکانی ، احتمال تشخیص سل را بشدت بالا می برد.
اسلاید 14 :
درمان بیماری سل
سل قابل درمان و درمان آن کاملا رایگان است .
مهمترین اقدام برای مبارزه با سل و پیشگیری از ابتلا به این بیماری ، تشخیص و درمان سریع بیمارانی است که نقش منبع انتشار بیماری در جامعه را بازی می کنند.
بیماریابی در جمعیت های پرخطر
ارتقاء سطح بهداشت در جامعه و محیط زندگی
اسلاید 15 :
اهداف درمان بیماران مبتلا به سل:
بهبود بیماران مسلول
پیشگیری از مرگ یا عوارض ناشی از بیماری سل
پیشگیری از پیدایش موارد مقاوم به درمان سل
پیشگیری از عود بیماری در آینده
پیشگیری از گسترش بیماری در میان اطرافیان و جامعه
اسلاید 16 :
داروهای ضد سل از نوع خوراکی می باشند.
داروهای ضد سل باید هرروز قبل از صبحانه و یکجا مصرف شوند. فاصله زمانی بین مصرف دارو و خوردن صبحانه نباید از نیم ساعت کمتر باشد.
طول مدت درمان سل ، حداقل 6 ماه می باشد.
مصرف روزانه دارو می بایست زیر نظر مستقیم و روزانه یک شخص مطمئن و آموزش دیده انجام شود (DOTS)
اسلاید 17 :
درمان بیماری سل شامل دو مرحله است :
مرحله اول (مرحله حمله ای درمان ):
این مرحله معمولا به مدت 2 ماه بوده و با ترکیبی از 4 دارو انجام میگیرد.
در این مرحله اکثر میکروب ها ی سل کشته می شوند و بیمار بهبودی چشمگیری در وضعیت خود احساس می کند.
در این مرحله بیمار هر 2 هفته یکبار توسط پزشک ویزیت شود.
مرحله دوم(مرحله نگهدارنده درمان ):
این مرحله معمولا بمدت 4 ماه بوده و با ترکیبی از 2 دارو ارائه می شود.
در این مرحله بیمار هر ماه یکبار(در بیماران بدون عارضه ) توسط پزشک ویزیت شود.
اسلاید 18 :
بعد از 2 هفته مصرف کامل داروها و مشاهده بهبود علائم ، سرایت بیماری به دیگران از بین رفته و فرد به زندگی معمول و کار خود باز می گردد.
برای اطمینان از سیر بهبودی بیماران مبتلا به سل ریوی خلط مثبت در حین درمان ، بهترین راه آزمایش خلط می باشد.
در پایان ماه 2 ،4و پایان دوره درمانی از آنها نمونه خلط گرفته میشود.
اندازه گیری وزن در هر بار ویزیت پزشکان و پایش روند آن انجام میگیرد.
اسلاید 19 :
داروهای سل :
ریفامپین، پیرازینامید، ایزونیازید، اتامبوتول
عوارض خفیف: بی اشتهایی، تهوع، درد مفاصل، احساس سوزش وگزگز در پاها
عوارض شدید : لکهای پوستی، خارش، زردی، اختلال دید رنگ، استفراغ، کاهش هوشیاری، کاهش شنوایی
عوارض خفیف خود بخود بهبود می یابند . ویزیت پزشک برای اقدامات لازم در جهت رفع یا کاهش عوارض ضرورت دارد.
در صورت بروز عوارض شدید بلافاصله مصرف دارو قطع و بیمار در همان روز به پزشک ارجاع شود.
تشخیص سریع عوارض دارویی بر عهده پزشک و کارکنان بهداشتی می باشد.
اسلاید 20 :
بررسی اطرافیان بیمار:
افراد زیر باید از نظر ایتلا به سل تحت بررسی کامل و رایگان قرار گیرند:
اطرافیان بیماران مبتلا به سل ریوی خلط مثبت
اطرافیان بیماران مبتلا به سل بیماریهای مزمن
اطرافیان کودکان مبتلا به سل
